سپاه

از این واژه بعدها برای نامیدن سازمان های ارائه دهندهٔ خدمات عمومی نیز استفاده شد که دارای ساختارهای شبه نظامی بودند. برای نمونه: سپاه صلح و انواع سپاه های آمبولانس در ایالات متحدهٔ آمریکا و برخی از سازمان های مردم نهاد. در ایران نیز از این نام برای نام بردن از نهادهایی نظیر سپاه دانش، سپاه ترویج و آبادانی و سپاه بهداشت استفاده شده است.
امروزه در ایران از واژهٔ سپاه به طور اختصاری و اصطلاحی برای اشاره به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی استفاده می شود.
«سپاه» یکی دیگر از کهن ترین اصطلاحات نظامی در زبان های ایرانی است، که در زبان ایرانی باستان « - spāda*»، پارسی باستان و اوستایی پیشین « - spāda»، اوستایی پسین « - spāδa»؛ پهلوی «spāδ»، «ispāδ»؛ سغدی «ǝspāδ»؛ بلخی «σπαλο»، «ασπαλο» و پارسی میانه «spāh» گفته می شده و در فارسی دری «سپاه» گشته است. از این واژه در پارسی باستان « - spāda - pati*» ساخته شده، که در پهلویی «spāδpat", "spāδbad»، در پارسی میانه «spāhpat" , "spāhbed»، در سغدی «spāδpaδ»، در بلخی «σπαλοβιδο»، «ασπαλοβιδο» و در فارسی دری «سپهبد» گشته است. همچنین از «سپاه» در فارسی دری اصطلاح «سپه سالار» ساخته شده، که با سپهبد مترادف بوده است.
ارتش هخامنشیان ( ۵۵۰–۳۳۰ تا میلاد ) در آغاز « - kāra*» نامیده می شده، ولی بعدها که بر پایهٔ رده بندی ده دهی سازمان داده شد، « - spāda*» نام گرفته است. در سپاه هخامنشیان از ده سرباز یک گروه تشکیل می شده، که « - daθa*» نامیده و سردار آن « - daθapati*» ( دَهَپاتی ) خوانده می شده است. از ده گروه یک گروهان تشکیل می شده، که « - θata*» ( صد ) خوانده و فرمانده آن « - θatapati*» ( صَتَپاتی ) نامیده می شده است. ده گروهان یک هنگ را تشکیل می داده اند، که « - hazāra*» نامیده و فرمانده آن « - hazārapati*» ( هزاراپاتی ) خوانده می شده است. از ده هنگ یک لشکر تشکیل می شده، که « - baivara*» خوانده و فرمانده آن « - baivarapati*» ( بایَوَرَپاتی ) نامیده می شده است. فرمانده کل ارتش هخامنشیان « - spādapati*» ( سپاداپاتی ) یا « - kārana*» خوانده می شده، که از همان « - kāra*» روییده است.

۲گفتارنیک
۳ - کردار نیک
رهروان و موبدان برای دستیابی به فروهر باید زحمات فراوانی برای طی مراحل هفتگانه میکردند
به نوعی از همتراز با معابد شائولین است که در آن راه و رسم جنگ را هم می اموزند
و پس از طی این مراحل اکثرا به عضویت سپاه ۱۰ هزار نفری شاهنشاه در می امدند
سپر برابر است ۳ پر
سپاه برابر است ۳ پایه
همه این سگانه ها اشاره به همان سگانه ( هومت - هوخت - هورشت ) دارند
به نوعی پادشاهان با سوء استفاده از احساسات مهرپرستی برای خود سربازان مقتدری میساختند
چنانکه در جنگها نشان فرهر سگانه بر بازوها و سینه های سربازان چسبیده بودتا خود را فدای سگانه ها بنمایند

اسپه=> اِفعَل
اسپاه=> اِفعال
سپهان=> فِعَلان
سپاهان=> فِعالان
اسپهان=> اِفعَلان ( امروزه به اشتباه، اصفهان گویند. )
اسپاهان=> اِفعالان
واژه هایی مانند صفاهان، اصفهان و. . . نیز از تبدیل شد ن واژه های همخانواده با سپاه پدید آمده است.

آنکه یا آنانکه از ملک وناموس و مال و فرهنگ و آداب و دین و دنیای مردم محافظت میکنند و جان بر طبق ایثار نهند و با ظلم و ظالم مسامحه و تساهل نکنند .
مهدی بارانی