رباب

گفته شده شخصی بنام «نتن خان» که در قرن ۱۶ میلادی در دامنه های پامیر بدخشان می زیسته است و معاصر اکبر کبیر ( سومین پادشاه از سلسله گورکانیان یا امپراتوری مغولی هند ) بوده این ساز را باز طراحی کرده است.
این ساز آرشه ای به زبان فارسی رواوه نامیده می شود و بدنه اش مانند رباب کوچک، دو کاسه ای است که نخست به شکل ساز آرشه ای بوده و با آرشه یا کمان نواخته می شده اما به مرور زمان تکامل یافته و با مضرابی به نام ناخنک یا شهباز نواخته می شود. این ساز قبلاً دو سیم داشته که بعدها یک سیم دیگر به آن اضافه شده است و آن را کمانچه می نامند.
از نوازندگان رباب در افغانستان می توان به رحیم خوش نواز و در ایران به بیژن کامکار اشاره کرد.
تنهٔ این ساز از چوب توت بی دانه ساخته می شود که داخل آن تهی بوده و پوست روی آن از پوست بزغاله کشیده می شود، تارهایش در قدیم «زه» یا روده بود که استاد محمدعمر تغییراتی اصلاحی در پرده ها و تارهای رباب ایجاد کرد و تار نایلون به کار برد.
رباب مجموعاً از چهار قسمت شکم، سینه، دسته و سر تشکیل شده است، شکم در واقع جعبه ای به شکل خربزه است که بر سطح جلویی آن، پوست کشیده شده و خرکی کوتاه روی پوست قرار گرفته است. سینه نیز جعبه ای مثلث شکل است که سطح جلویی آن، تا اندازه ای گرد و ماهی شکل و از جنس چوب است. در سطح جانبی سینه ( سطحی که هنگام نواختن در بالا قرار می گیرد ) ، هفت گوشی تعبیه شده که سیم های تقویت کننده صدای ساز به دور آن ها پیچیده می شوند. بر سطح جانبی دیگر ( سطح پائینی ) ، پنجره ای دایره ای شکل ساخته شده است. دسته ساز نسبتاً کوتاه است و بر روی آن، حدود ده «دستان» بسته می شود و بالاخره در سر ساز، مانند، تار جعبهٔ گوشی ها قرار گرفته و در سطوح بالائی و پائینی این جعبه، هر یک سه گوشی تعبیه شده است، سطح جانبی جعبهٔ گوشی ها کمی به طرف عقب ادامه یافته است.
تعداد سیم های رباب شش یا سه سیم جفتی است که سیم های جفت با یکدیگر هم صوت کوک می شوند، سیم های رباب در قدیم از روده ساخته می شده درحالی که امروز آن ها را از نخ نایلون می سازند و سیم بم ( نظیر گیتار ) روی جسم نایلونی اش روکشی فلزی دارد. رباب اساساً سازی محلی است و در نواحی خراسان و افغانستان معمول است.