ذات الجنب

برسام یا ذات الجَنب به عنوان یک بیماری التهابی روی پوشش شش ها و قفسه سینه را تحت تأثیر قرار می دهد. پلور بافت های نازکی هستند که در دیواره قفسه سینه و ریه ها قرار دارند. در حالت سالم آن ها به آرامی روی یکدیگر سر می خورند. پلوریس به طور معمول از چند روز تا ۲ هفته طول می کشد. سایر شرایط التهابی شش ها مانند برونشیت نیز باعث درد در اطراف قفسه سینه می شود.
ذات الجَنب با درد، آماس و ورم ناحیهٔ پهلو، قفسه سینه و دنده ها و سرفه و تب مشخص می شود. انواعی از آن را برسام و شوصه هم نامیده اند. به نظر می رسد معادل التهاب پلور یا دیافراگم در پزشکی نوین باشد هرچند برعکس دیدگاه گذشتگان دیافراگم به تنهایی بعید است که ملتهب یا عفونی شود. امروزه این بیماری پلوریت یا پلورزی نامیده می شود.
در آنندراج این بیماری این گونه تعریف شده است: «ورمی باشد در حجاب که آن پرده ای است میان قلب و معده و این ورم گاه در یمین بود و گاهی در یسار و علامات آن درد پهلو با تب و ضیق النفس بود. »
صاحب کشاف آن را التهابی گرم و دردناک در اطراف سینه یا عضلات داخلی یا در پردهٔ اندرون، یا در پردهٔ حاجز بین دستگاه گوارشی و دستگاه تنفسی یا در عضلات خارجی یا در پردهٔ بیرون تعریف کرده و خطرناک ترین حالت آن را نوعی دانسته که پردهٔ حاجز را گرفتار می کند و آن را ذات الجنب خالص نامیده است.
ابن سینا این بیماری را با بیماری های برسام و شوصه یکی دانسته ولی سمرقندی بین آن ها تفاوت گذاشته و نوشته «ذات الجنب خالص ورمی است که عارض می گردد غشاء مستبطن مر اضلاع و حجاب حاجز را که در یکی از دو طرف پهلو واقع است. »
در ذخیره خوارزمشاهی هم آمده است: «آماسی است گرم و دردناک اندر نواحی سینه. اما اگر آماس اندر عضله های سینه باشد خاصه اندر عضله های زندرونین. آن را شوصه گویند و اگر اندر غشاء باشد که زندرون سینه بدان پوشیده است و سینه را همچون بطانه است یعنی آستری، آن را برسام گویند یعنی آماس سینه ( سام آماس است و بر، سینه ) و اگر اندر حجاب باشد که میان احشاء بَرسوئین و فروسوئین ایستاده است آن را ذات الجنب گویند. بسیار باشد که اندر جگر آماسی گرم افتد و معالیق او کشیده می شود و درد آن بحجاب باز می دهد و نفس تنگ می شود و بیمار و طبیب هر دو پندارند ذات الجنب است ولی آن ذات الکبد باشد. »