بر گرداننده، مترجم، دیلماج، ترجمان، پچواک گر
مترجم، دیلماج، ترجمان
مترادف ها
پیشنهاد کاربران
ادعاها مرحله به مرحله بررسی کنیم و با منابع معتبر پاسخ بدهیم:
- - -
۱. ریشه واژه �دیلماج / دیلماچی� در ترکی
در تمام منابع معتبر زبان شناسی ترکی، واژه ی dilma� ( دیلمَچ ) یا شکل متأخر آن dilma�ı، به معنای مترجم، ترجمان آمده است.
... [مشاهده متن کامل]
این واژه در متون قدیمی ترکی ثبت شده است:
در دیوان لغات الترک محمود کاشغری ( قرن ۱۱ میلادی ) : �dilma�: terc�man� = دیلماچ یعنی مترجم.
در لغت نامه های ترکی عثمانی مثل �Redhouse� ( ۱۹۹۶ ) : dilma� = interpreter, dragoman.
در لغت نامه ترکی معاصر ( TDK ) : dilma� = مترجم، ترجمان.
🔹 بنابراین، وجود این واژه در متون ترکی دست کم از قرن ۱۱ میلادی ثابت است و ریشه ی آن در سنت واژگانی ترکی قطعی است.
- - -
۲. آیا �دیلمی آچ� ( زبانم را باز کن ) درست است؟
این ادعا بیشتر یک فولکلور عامیانه و ساختگی است، نه ریشه شناسی علمی.
اگر قرار بود �دیلمی آچ� → �دیلمآچ� → �دیلمَچ� بشود، باید در متون تاریخی شواهدی از چنین ترکیب فعلی می بود. اما:
در متون کهن ترکی هیچ مثالی از کاربرد �دیلمی آچ� برای معنی مترجم وجود ندارد.
روند واجی ( phonetic development ) از �دیلمی آچ� به �دیلمچ� بسیار غیرمحتمل است، چون حذف � - ی� و ادغام �آچ� به � - چ� بدون هیچ شاهدی پذیرفته نیست.
در زبان شناسی تاریخی، چنین تحلیل هایی را "folk etymology" ( ریشه شناسی عامیانه ) می دانند.
- - -
۳. ریشه شناسی واقعی �دیلماچ�
پژوهشگران چند نظر دارند:
بعضی ( مثل Clauson, An Etymological Dictionary of Pre - Thirteenth - Century Turkish, 1972 ) معتقدند �دیلماچ� احتمالاً از ترکیب �dil� ( زبان ) پسوند � - ma� ( اسم ساز ) ساخته شده است.
پسوند � - ma� در ترکی قدیم برای ساخت اسم های ابزاری و شغلی به کار می رفت ( مثل oynama� = بازیچه، i�me� = نوشیدنی ) .
بنابراین dil ma� = وسیله/کسی برای زبان → مترجم.
- - -
۴. حضور در فارسی
واژه ی دیلماج در فارسی هم وارد شده است: مثلاً در متون صفوی و قاجاری �دیلماج� یا �ترجمان� برای مترجم سفارتخانه ها به کار می رفته است.
در �لغت نامه دهخدا�: دیلماج = مترجم، از ترکی.
در �برهان قاطع� هم آمده: دیلماج یعنی مترجم، از ترکی.
- - -
✅ نتیجه:
ادعای �دیلماج = دیلمی آچ� یک جعل عامیانه است و هیچ منبع معتبر زبان شناسی یا متن تاریخی آن را تأیید نمی کند.
شکل درست ریشه شناسی این است:
dil ( زبان ) - ma� ( پسوند اسم ساز ترکی ) → dilma� = مترجم.
📚 منابع معتبر:
1. Mahmud al - Kashgari, Dīwān Lughāt al - Turk, ed. Dankoff & Kelly.
2. Clauson, Sir Gerard. An Etymological Dictionary of Pre - Thirteenth - Century Turkish. Oxford, 1972.
3. Redhouse, James W. Turkish and English Lexicon. Istanbul, 1996.
4. Turkish Language Association ( TDK ) : tdk. gov. tr – واژه dilma�.
5. لغت نامه دهخدا: مدخل �دیلماج�.
- - -
- - -
۱. ریشه واژه �دیلماج / دیلماچی� در ترکی
در تمام منابع معتبر زبان شناسی ترکی، واژه ی dilma� ( دیلمَچ ) یا شکل متأخر آن dilma�ı، به معنای مترجم، ترجمان آمده است.
... [مشاهده متن کامل]
این واژه در متون قدیمی ترکی ثبت شده است:
در دیوان لغات الترک محمود کاشغری ( قرن ۱۱ میلادی ) : �dilma�: terc�man� = دیلماچ یعنی مترجم.
در لغت نامه های ترکی عثمانی مثل �Redhouse� ( ۱۹۹۶ ) : dilma� = interpreter, dragoman.
در لغت نامه ترکی معاصر ( TDK ) : dilma� = مترجم، ترجمان.
🔹 بنابراین، وجود این واژه در متون ترکی دست کم از قرن ۱۱ میلادی ثابت است و ریشه ی آن در سنت واژگانی ترکی قطعی است.
- - -
۲. آیا �دیلمی آچ� ( زبانم را باز کن ) درست است؟
این ادعا بیشتر یک فولکلور عامیانه و ساختگی است، نه ریشه شناسی علمی.
اگر قرار بود �دیلمی آچ� → �دیلمآچ� → �دیلمَچ� بشود، باید در متون تاریخی شواهدی از چنین ترکیب فعلی می بود. اما:
در متون کهن ترکی هیچ مثالی از کاربرد �دیلمی آچ� برای معنی مترجم وجود ندارد.
روند واجی ( phonetic development ) از �دیلمی آچ� به �دیلمچ� بسیار غیرمحتمل است، چون حذف � - ی� و ادغام �آچ� به � - چ� بدون هیچ شاهدی پذیرفته نیست.
در زبان شناسی تاریخی، چنین تحلیل هایی را "folk etymology" ( ریشه شناسی عامیانه ) می دانند.
- - -
۳. ریشه شناسی واقعی �دیلماچ�
پژوهشگران چند نظر دارند:
بعضی ( مثل Clauson, An Etymological Dictionary of Pre - Thirteenth - Century Turkish, 1972 ) معتقدند �دیلماچ� احتمالاً از ترکیب �dil� ( زبان ) پسوند � - ma� ( اسم ساز ) ساخته شده است.
پسوند � - ma� در ترکی قدیم برای ساخت اسم های ابزاری و شغلی به کار می رفت ( مثل oynama� = بازیچه، i�me� = نوشیدنی ) .
بنابراین dil ma� = وسیله/کسی برای زبان → مترجم.
- - -
۴. حضور در فارسی
واژه ی دیلماج در فارسی هم وارد شده است: مثلاً در متون صفوی و قاجاری �دیلماج� یا �ترجمان� برای مترجم سفارتخانه ها به کار می رفته است.
در �لغت نامه دهخدا�: دیلماج = مترجم، از ترکی.
در �برهان قاطع� هم آمده: دیلماج یعنی مترجم، از ترکی.
- - -
✅ نتیجه:
ادعای �دیلماج = دیلمی آچ� یک جعل عامیانه است و هیچ منبع معتبر زبان شناسی یا متن تاریخی آن را تأیید نمی کند.
شکل درست ریشه شناسی این است:
dil ( زبان ) - ma� ( پسوند اسم ساز ترکی ) → dilma� = مترجم.
📚 منابع معتبر:
1. Mahmud al - Kashgari, Dīwān Lughāt al - Turk, ed. Dankoff & Kelly.
4. Turkish Language Association ( TDK ) : tdk. gov. tr – واژه dilma�.
5. لغت نامه دهخدا: مدخل �دیلماج�.
- - -
دیلماج کلمه ای تورکی است که در اصل به شکل دیلیمی آچ می باشدو از دو جزو دیلیمی به معنی زبانم و آچ یعنی باز کن تشکیل شده و با هم به معنی مترجم می باشد
البته نظر دیگری هم هستش در زبان طبری ،
به قول جناب ونداد:
این واژه مخفف �دله مج d�l� m�j� هستش .
که دل یا دیل یک واژه ی پهلوی هستش .
و ماج دگرگون شدن ی مِج می باشد هستش که از مصدر همتن میاد .
همان طبری
مَتَن پهلوی
که به چم: لگد کردن ، قدم نهادن ، قدم زدن در هستش
به قول جناب ونداد:
این واژه مخفف �دله مج d�l� m�j� هستش .
که دل یا دیل یک واژه ی پهلوی هستش .
و ماج دگرگون شدن ی مِج می باشد هستش که از مصدر همتن میاد .
همان طبری
مَتَن پهلوی
که به چم: لگد کردن ، قدم نهادن ، قدم زدن در هستش
ترجمه تحت اللفظی
دیلماج. ( ترکی ، ص ، اِ ) ترجمان. مترجم. سخن گزار. تیلماجی. ( یادداشت مؤلف ) . کسی که از زبانی بزبان دیگر ترجمه کند. ظاهراً ترکی است و اصل آن �دیلیم آج � بمعنی �زبانم را بازکن � بوده است. و رفته رفته تخفیف یافته و به این صورت بمعنی ترجمان مترجم بکار رفته است. ( فرهنگ عامیانه جمال زاده ) . کلمه ترکی است اما صورتی که برای اصل آن ذکر شده است بر اساسی نیست. ( یادداشت لغتنامه ) .
... [مشاهده متن کامل]
منبع. لغت نامه دهخدا
فرهنگ معین
... [مشاهده متن کامل]
منبع. لغت نامه دهخدا
فرهنگ معین
دیلماج:
واژه ای ترکی است و اصل آن �دیلیم آج� به معنی �زبانم را باز کن� بوده است. رفته رفته تخفیف یافته و به این صورت به معنی ترجمان مترجم به کار رفته است.
فرهنگ لغات عامیانه | محمدعلی جمال زاده
واژه ای ترکی است و اصل آن �دیلیم آج� به معنی �زبانم را باز کن� بوده است. رفته رفته تخفیف یافته و به این صورت به معنی ترجمان مترجم به کار رفته است.
فرهنگ لغات عامیانه | محمدعلی جمال زاده
دیلماج کاملا ریشه تورکی دارد
دیل یعنی زبان و گفتار
و ماج هم یعنی روای
دیلماج یعنی سخنور و مترجم
کلماتی که به اج ختم میشوندتاراج ، اماج، اوماج، دیلماج ، تیماج و. . . ریشه تورکی اصیل دارند
دیل یعنی زبان و گفتار
و ماج هم یعنی روای
دیلماج یعنی سخنور و مترجم
کلماتی که به اج ختم میشوندتاراج ، اماج، اوماج، دیلماج ، تیماج و. . . ریشه تورکی اصیل دارند
دیلماج واژه ای مغولی است که مغولزادگان امروزه آن را به زبان های خود نسبت میدهند
چنگیزخان مغول افرادی به اسم دیلماج را برای ترجمه نامه ها استفاده میکرد ( کتاب تاریخ هزاران ساله ایران - محمد نوایی )
چنگیزخان مغول افرادی به اسم دیلماج را برای ترجمه نامه ها استفاده میکرد ( کتاب تاریخ هزاران ساله ایران - محمد نوایی )
چه جالب. مغولها هم به زبان ( khel ) میگن.
چه جالب تر. چاووشی هم به زبان ( kala ) میگن.
چه جالب تر تر. چه نزدیک به واژه ( call ) .
چه جالب ترترتر. ریشه هندواروپاییش ( gal ) ، ( glos ) است.
چه جالب تر. چاووشی هم به زبان ( kala ) میگن.
چه جالب تر تر. چه نزدیک به واژه ( call ) .
چه جالب ترترتر. ریشه هندواروپاییش ( gal ) ، ( glos ) است.
دلماج یعنی کسی که درد دل شما را گوش می ده و ی جورایی سنگ صبورتونه
دیلمانج ( دیل مانج ) که در تورکی مترجم است. و دیلیم آچ غلط ساختگی است.
دیلماج یک واژه ی ترکی است . دیل در زبان ترکی به معنی زبان و ماج هم به معنی راوی و روایتگر
دیلماج یعنی کسی که گفته های دیگری را باز گو و یا به زبان دیگر روایت کند . و در زبان ترکی به معنی مترجم باشد . بمعنی راوی و روایت کننده ( برهان ) . بمعنی راوی مطلق . ( آنندراج ) ( انجمن آرا )
... [مشاهده متن کامل]
در قدیم دعا نویس ها معمولا موقع نوشتن دعا حرف نمی زدند و سخن خود را با حرکات به شکل پانتومیم بیان می کردند . یک نفر هم داشتند که او آن حرکات را در قالب کلمات به طرف مقابل تفسیر می کرده به این شخص دیلمانج یا دیلماج دعا نویس می گفتند .
دیلماج یعنی کسی که گفته های دیگری را باز گو و یا به زبان دیگر روایت کند . و در زبان ترکی به معنی مترجم باشد . بمعنی راوی و روایت کننده ( برهان ) . بمعنی راوی مطلق . ( آنندراج ) ( انجمن آرا )
... [مشاهده متن کامل]
در قدیم دعا نویس ها معمولا موقع نوشتن دعا حرف نمی زدند و سخن خود را با حرکات به شکل پانتومیم بیان می کردند . یک نفر هم داشتند که او آن حرکات را در قالب کلمات به طرف مقابل تفسیر می کرده به این شخص دیلمانج یا دیلماج دعا نویس می گفتند .
مترجم
مشاهده ادامه پیشنهادها (١٠ از ١٣)