تکواژِ نخست در واژه یِ " دُکمه/دُگمه" پارسی است؛ " دُک/دُگ" برآمده از ریشه " دوک/دوگ" است که ما در زبانِ پارسی همچنان آن را بکار می بریم. " دوک/دوگ" با واژه یِ " دوختن" همپیوند و همریشه است. اگر شما به ... [مشاهده متن کامل]
زیرواژه یِ " ختن" در همین تارنما بروید و پیامهای مرا بخوانید، خواهید دید که ریشه هایِ اوستاییِ انجامیده به " ک" و بسیاری از ریشه هایِ اوستاییِ انجامیده به " گ" دارایِ کُنیده واژه یِ ( PPfP ) انجامیده به " - ختَ" هستند که ما در واژگانی همچون " پَک ( ریشه ) /پختن، سوک ( ریشه ) /سوختن، بَگ ( ریشه ) /بَختَن، وَک ( ریشه ) /واختن، هَک ( ریشه ) /هاختن و. . . داریم. از اینرو "دوک/دوگ" با " دوختن" در زبانِ پارسی همپیوند است.
اجازه بدهید موضوع را مرحله به مرحله باز کنیم و از منابع معتبر استفاده کنیم تا ببینیم واژه تَکمه / دُگمه ( Button ) در اصل ترکی است یا هندواروپایی. - - - ۱. منابع لغوی فارسی در لغت نامه دهخدا و دیگر متون قدیمی ( برهان قاطع، ناظم الاطباء، آنندراج ) �تَکمه� به صورت مستقل در فارسی آمده است: ... [مشاهده متن کامل]
معنی �گوی گریبان�، �گره�، �دکمهٔ لباس� دارد. صورت های قدیمی آن به صورت تُکمه، تِکمه، تَکمه ضبط شده است. هیچ یک از این منابع آن را صریحاً �ترکی� معرفی نکرده اند؛ بلکه برخی ( مثل غیاث اللغات ) حتی گفته اند قیاس با لغت هندی �گهندی� ( =حلقه کوچک ) صحیح نیست. - - - ۲. ریشه شناسی در زبان شناسی تاریخی 📌 واژه تکمه/دکمه از دیدگاه زبان شناسان هندواروپایی: ریشه از فعل فارسی باستان و اوستایی tak - / dak - به معنای �فشردن، زدن، کوبیدن� است. در اوستایی داریم: tak - = فشردن، فشار دادن. در سانسکریت هم: takman - = گره، گرفتگی، عقده. در فارسی میانه ( پهلوی ) : takm = گره کوچک، برآمدگی. یعنی �تَکمه� در اصل به معنای �چیزی که با فشار یا گره بسته می شود� بوده است. - - - ۳. وضعیت در ترکی در ترکی عثمانی و استانبولی واژه d�ğme ( دوغمه ) به معنای �دکمه� وجود دارد. این واژه از ریشه ترکی d�ğ ( گره ) پسوند - me ساخته شده است. �d�ğ� = گره، پیوند ( در لغت نامه های ترکی: T�rk Dil Kurumu, Nişanyan S�zl�k ) . نمونه: d�ğ�n = عروسی ( از ریشه ی همان �گره� → پیوند ازدواج ) . ❗ نکته مهم: شکل قدیم ترکی �tuğma / toğma� به معنی �گره� مستند است ( در متون ترکی باستان و دیوان لغات الترک محمود کاشغری ) . - - - ۴. ارتباط دو زبان شباهت �تکمه� فارسی و �د�ğme� ترکی باعث شده برخی بگویند فارسی آن را از ترکی وام گرفته است. اما ترتیب زمانی مهم است: در متون فارسی پیش از دوره عثمانی �تکمه� وجود دارد ( نمونه شعری که دهخدا آورده از قرون ۷–۸ هجری ) . واژه ترکی �d�ğme� در متون عثمانی بعدتر رایج شده است. بنابراین، احتمال وام گیری بالعکس ( از فارسی به ترکی ) وجود دارد. - - - ۵. منابع معتبر برای تأیید هندواروپایی بودن �تکمه�: 1. Mayrhofer, Etymologisches W�rterbuch des Altindoarischen: ریشه tak - �فشار دادن� در سانسکریت و اوستایی. 2. Bartholomae, Altiranisches W�rterbuch: مدخل tak - ( گره، فشردن ) . 3. MacKenzie, A Concise Pahlavi Dictionary: takm = گره کوچک. 4. Monier - Williams Sanskrit Dictionary: takman - = knot, tie. 5. دهخدا، برهان قاطع، ناظم الاطباء: کاربرد قدیمی �تکمه� در فارسی. - - - ✅ نتیجه نهایی: واژه تَکمه / دکمه در فارسی ریشه در زبان های ایرانی ( هندواروپایی ) دارد، از ریشه tak - �فشردن، گره زدن�. واژه ترکی d�ğme هم از ریشه ی بومی ترکی d�ğ ( گره ) ساخته شده است. شباهت معنایی و شکلی باعث تداخل و تأثیر دو زبان شده، اما فارسی نیازی به وام گیری از ترکی نداشته، چون ریشه ی بومی و کهن برای این واژه وجود دارد. - - -
* فَرْمال:❖ هر یک از دکمه های فشاری روی کنترل ها * جُدال:❖ هر یک از دکمه های دارای دو وضعیت قطع - وصل چِفْتال:❖ دکمه لباس 🫵 اطلاعات بیشتر 👇👇👇
دکمه خیلی به دوک نخ ریسی شبیه هم گرد هم نخ بهش وصل اکثر نام گذاری ها ایران بر اساس کارایی یا شباهت هست دوکمه شدن مثلا گیربکس ماشین ماهک داریم شبیه ماه هست خصوصیات ایرانی شباهت پیدا میکنن دوک نخ ریسی گرد نخ داره دکمه نخ داره
وسیله فلزی یا پلاستیکی که برای تزئین البسه بکارمی برند. . . یاوصل آستین پیراهن . . مثل چفت نروماده. . . ______________ وقتی تحقق یافت خرد درعِرق پیراهن، دنبال تکمه غلط کردن می افتم. . .
بهتر است به جای دکمه بگوییم دگمه، تا آشکارا شود این واژه عربی نیست و از برای پارسی است.
تکمه یعنی دوختن ، دوگمه که بصورت دوکمه در فارسی رایج هست از دوگون یعنی گره ترکیست.
تکمه یعنی دوختن ، دوگمه که بصورت دوکمه در فارسی رایج هست از دوگون یعنی گره ترکیست
اسمی تورکی از فعل دوگملمک ( دوغملمک یا دویملمک ) . چیزی را لای هم پیچیدن میشود دوگملمک. احتمالا در قدیم الیام دکمه یا دگمه به شکل فعلی وجود نداشته و جلوی لباس رو به هم میپیچیدن. حتی به غذایی که لای نون پیچیده میشه میگن دوگمک
واژه دکمه یک واژه کاملا پارسی است. در ترکی می شود دومه دکمه یک واژه صد درصدر پارسی است.
در زبان صربی که خودشون رو از ایران میدونن و خیلی از واژه هاشون به پارسی باستان نزدیکه میگن دگمه
[ترکی]دوکمه دکمه دوگمه تکمه از دوگون یعنی گره و تکمه یعنی دوختن
دکمه، دگمه ، کلید ( ( وسیله کوچکی جهت بستن طرفین یک جامه و سر آستین و یقه_ وسیله جهت قطع و وصل جریان برق ) )
