دلیر

- - -
۱. واژه �دلیر�
ادعای جعلی: دلیر یعنی �سوراخ کن�، �می کند� ( از ریشه �دل� = سوراخ کردن )
حقیقت:
�دلیر� واژه ای است فارسی و به معنای �شجاع، دلاور، بی باک� است.
ریشه این کلمه در زبان فارسی از �دل� پسوند نسبت � - یر� ( که گاهی در فارسی کهن برای ساخت صفت استفاده می شده ) است.
�دل� در فارسی به معنای قلب، مرکز احساسات و شهامت است و نه �سوراخ�.
این واژه به هیچ عنوان از ریشه ترکی �دل� به معنای �سوراخ کردن� ساخته نشده است.
از نظر زبان شناسی، �دلیر� واژه ای کاملاً فارسی است که در ادبیات کلاسیک فارسی ( مثلاً شاهنامه، حافظ، سعدی ) به معنای شجاع آمده است.
منابع معتبر:
فرهنگ لغت دهخدا
�فرهنگ واژه های فارسی� اثر علی اکبر دهخدا
�تاریخ زبان فارسی� نوشته محمود کیهان
�واژه های فارسی در فرهنگ لغت دهخدا�
- - -
۲. واژه �دل�
ادعای جعلی: دل به معنای �سوراخ کردن� در ترکی
حقیقت:
در زبان ترکی، �del� ( delmek ) به معنای �سوراخ کردن� وجود دارد، اما این ریشه هیچ ربطی به واژه فارسی �دل� ( قلب ) ندارد.
این یک هم آوایی تصادفی است و نباید معنای ترکی به واژه فارسی نسبت داده شود.
�دل� فارسی از ریشه ای کهن و مستقل در زبان های ایرانی است و معنای آن �مرکز احساس، قلب� است.
منبع:
فرهنگ واژگان ترکی، فرهنگ فارسی دهخدا
�تاریخ زبان های ایرانی� ( پروفسور استروناخ )
�لغت نامه دهخدا�
- - -
۳. واژه �دلی� و �دلی قانلی�
ادعای جعلی: دلی = دیوانه ( دیو = دوو و بزرگ هیکل )
دلی قانلی = نترس، قوی و نیرومند
حقیقت:
�دلی� در فارسی و ترکی هر دو به معنای �دیوانه، مجنون، شوریده� آمده است.
در ترکی، �deli� به معنای �دیوانه� است که ریشه ترکی دارد ولی این کلمه به معنای �دیو� یا ترکیبی از �دوو� نیست.
�قانلی� در ترکی به معنای �خونین� یا �خون دار� است، نه نترس یا قوی. ترکیب �deli qanlı� یعنی �دیوانه خون� یا کسی که �خون ریزی دیوانه وار� دارد، نه صرفاً نترس یا قوی.
واژه �دیو� در فارسی معنی مستقل دارد و ربط معنایی به �دوو� یا �دلی� ندارد.
منابع:
فرهنگ ترکی استانبولی - فارسی
فرهنگ دهخدا برای �دلی� و �دیو�
�لغت نامه ترکی� ( مثلاً �Redhouse Turkish Dictionary� )
�فرهنگ معین�
- - -
جمع بندی
ترکیب های لغوی و معانی کلمات را نباید صرفاً بر اساس شباهت های ظاهری یا آواها استنتاج کرد.
�دلیر� یک واژه فارسی اصیل با معنای �شجاع� است و ربطی به معنای ترکی �سوراخ کردن� ندارد.
�دل� در فارسی به معنای �قلب� است نه �سوراخ�.
�دلی� در ترکی به معنای �دیوانه� است، اما ریشه های ترکی آن متفاوت از �دیو� فارسی است و �قانلی� به معنای �خونین� است، نه �نترس�.
هر گونه ادعای ریشه شناسی باید بر اساس منابع زبان شناسی معتبر و مستندات تاریخی باشد، نه حدس و گمان یا برداشت های نادرست.

الب. [ اَ ] ( ع اِ ) پوست بزغاله. || زهر. شدت گرما. || شدت تب. || آغاز به شدگی دمل. || میلان نفس. || ( مص ) تدبیر اندیشیدن بر شکست دشمن بطوری که معلوم او شود. || سخت راندن حمارطریده خود را. ( منتهی الارب ) . || گرد کردن و راندن شتران را. ( منتهی الارب ) ( تاج المصادر بیهقی ) . || فراهم آمدن قوم کسی را از هر طرف. ( منتهی الارب ) ( اقرب الموارد ) . || جمع نمودن لشکر را. ( منتهی الارب ) . لشکر گرد کردن. ( تاج المصادر بیهقی ) . || فراهم آمدن و روان شدن شتران. || شتاب کردن. || رجوع نمودن. || پی هم باریدن آسمان. ( منتهی الارب ) .
الب. [ اَ ] ( ترکی ، ص ) دلیر. ( شرفنامه منیری ) ( فرهنگ شعوری ) ( تعلیقات دکتر معین بر برهان قاطع ج 1 ص 157 از لغةالترک کاشغری ) . و رجوع به اَلَب شود :
این جهود و مشرک و ترسا و مغ
جملگی یکرنگ شد ز آن الب الغ.
مولوی.
|| ( اِ ) شیر. ( فرهنگ میرزا ابراهیم ) . ظاهراً تخلیطی است که از ترکیب الب ارسلان پدید آمده و الب را شیر پنداشته اند.
الب. [ اِ ] ( ع اِ ) مقداری است معین و آن از سر انگشت سبابه تا سر انگشت ابهام است. ( منتهی الارب ) . || ( ص ) مجتمع بودن بر کسی بظلم و عداوت : هم علیه الب واحد آنها بر وی مجتمعاند بظلم و عداوت و گاهی بدین معنی بدون لفظ واحد هم آورند و گویند هم علیه الب. ( منتهی الارب ) .
الب. [ اِ ] ( اِ ) درختی است مانند درخت ترنج و آن زهرناک است. ( منتهی الارب ) . درختی است خاردار شبیه به درخت اترج و آن را میوه ایست و رستنگاه آن فراز کوهها بود و سخت اندک باشد و از ضِجاج هیچ چیزبا وی برابری نتواند کرد و آنچه در کوه خَفِرضَض به سراة یمامه روید از همه خبیث تر بود. ( ابن بیطار ) .
الب. [ اِ ] ( اِ ) درختی است مانند درخت ترنج و آن زهرناک است. ( منتهی الارب ) . درختی است خاردار شبیه به درخت اترج و آن را میوه ایست و رستنگاه آن فراز کوهها بود و سخت اندک باشد و از ضِجاج هیچ چیزبا وی برابری نتواند کرد و آنچه در کوه خَفِرضَض به سراة یمامه روید از همه خبیث تر بود. ( ابن بیطار ) .
الب. [ اِ ] ( اِخ ) ( جزیره ٔ. . . ) جزیره کوچکی است در ایتالیا در دریای مدیترانه به مشرق کرس و به سال 1814م. ناپلئون بدانجا زندانی گشت. دارای 25000 تن سکنه و معادن آهن است. در سواحل آن ماهی ساردین و تون صید کنند. محصول دیگر آن شراب است و مرکز آن پورتو - فراژو است. بلندترین نقطه جزیره کوه کاپان است که 1019 گز ارتفاع دارد. ( از لاروس ) . و رجوع به قاموس الاعلام ترکی شود.
الب. [ اِ ] ( اِخ ) بزبان چک لاب رود بزرگ چکسلواکی ( بوهم ) و آلمان که وارد دریای شمال می گردد. این شط از بوهم سرچشمه گرفته از کوههای ژآن پ سرازیر می گردد و ناحیه هرادک کرالوسد و پاردوبیتس را مشروب می کند و پس از اتصال به مولدو از تِرِزَن و دیگر نواحی می گذرد و ساکس و پروس و پیرنا و درسد و میسن و دیگر نواحی را مشروب می سازد و پس از آنکه با چند رود دیگر می پیوندد با وسعت زیادی بطرف دریای شمال روان می گردد. رود الب یکی از بزرگترین راههای آبی آلمان مرکزی و قابل کشتیرانی است و با کانالهای متعدد به دیگر رودهای بزرگ آلمان متصل می شود و طول آن 1150 هزار گز است.
الب. [ اَ ل َ ] ( ترکی ، ص ) دلیر. ( شرفنامه منیری ) . و رجوع به اَلب شود.
الب. [ اَ ل ُ ب ب ] ( ع اِ ) ج ِ لُب . ( منتهی الارب ) . رجوع به لُب شود
.
منبع. لغت نامه دهخدا