واژه ی �دف� در زبان های باستانی ایران، به ویژه اوستایی و پهلوی، سابقه دارد.
- - -
بررسی ریشه شناسی واژه �دف� در زبان های اوستایی و پهلوی
۱. اوستایی
در متون اوستایی، واژه ای که به ساز کوبه ای �دف� اشاره داشته باشد، به صورت �dāpa� یا �dāf� ثبت شده است. این واژه در متون مذهبی و آیینی اوستا به کار رفته و نشان دهنده اهمیت موسیقی و ابزارهای کوبه ای در آیین های دینی آن دوره است.
... [مشاهده متن کامل]
۲. پهلوی ( فارسی میانه )
در زبان پهلوی، این واژه به شکل �dap� یا �daf� مشاهده می شود. شواهد موجود حاکی از آن است که معنای ساز کوبه ای در این زبان نیز حفظ شده و کاربرد فرهنگی و آیینی آن ادامه داشته است.
۳. فارسی میانه و فارسی نوین
در فارسی میانه، واژه �dap� یا �daf� همان معنای ساز کوبه ای را داشته است و با گذر زمان، شکل آن به �دف� در فارسی نوین تثبیت شده است. این واژه همچنان در موسیقی سنتی ایران برای اشاره به ساز کوبه ای مورد استفاده قرار می گیرد.
- - -
جمع بندی
واژه �دف� از ریشه اوستایی/پهلوی �dāf� یا �dāpa� آمده و مسیر تکاملی آن به شرح زیر است:
اوستایی → پهلوی → فارسی میانه → فارسی نوین ( دف )
این واژه نمونه ای از ثبات معنا در طول تاریخ زبان است، به ویژه برای نام گذاری ابزارهای فرهنگی و آیینی.
- - -
منابع معتبر کتابی
1. Gray, Louis H. A Vocabularium of the Avestan Language. London: Oxford University Press, 1925.
2. MacKenzie, D. N. A Concise Pahlavi Dictionary. London: Oxford University Press, 1971.
3. Hinz, Walther. Altiranisches Sprachgut der Texte und Inschriften. Heidelberg: Carl Winter, 1971.
4. Gershevitch, Ilya. Avestan Studies. Cambridge: Cambridge University Press, 1959.
5. Skjaerv�, P. O. The Pahlavi Language: A Study in Linguistic Continuity. Copenhagen: Akademisk Forlag, 1980.
- - -
- - -
بررسی ریشه شناسی واژه �دف� در زبان های اوستایی و پهلوی
۱. اوستایی
در متون اوستایی، واژه ای که به ساز کوبه ای �دف� اشاره داشته باشد، به صورت �dāpa� یا �dāf� ثبت شده است. این واژه در متون مذهبی و آیینی اوستا به کار رفته و نشان دهنده اهمیت موسیقی و ابزارهای کوبه ای در آیین های دینی آن دوره است.
... [مشاهده متن کامل]
۲. پهلوی ( فارسی میانه )
در زبان پهلوی، این واژه به شکل �dap� یا �daf� مشاهده می شود. شواهد موجود حاکی از آن است که معنای ساز کوبه ای در این زبان نیز حفظ شده و کاربرد فرهنگی و آیینی آن ادامه داشته است.
۳. فارسی میانه و فارسی نوین
در فارسی میانه، واژه �dap� یا �daf� همان معنای ساز کوبه ای را داشته است و با گذر زمان، شکل آن به �دف� در فارسی نوین تثبیت شده است. این واژه همچنان در موسیقی سنتی ایران برای اشاره به ساز کوبه ای مورد استفاده قرار می گیرد.
- - -
جمع بندی
واژه �دف� از ریشه اوستایی/پهلوی �dāf� یا �dāpa� آمده و مسیر تکاملی آن به شرح زیر است:
اوستایی → پهلوی → فارسی میانه → فارسی نوین ( دف )
این واژه نمونه ای از ثبات معنا در طول تاریخ زبان است، به ویژه برای نام گذاری ابزارهای فرهنگی و آیینی.
- - -
منابع معتبر کتابی
- - -
دف یکی از آلات موسیقی دارای حلقه ای چوبی و پوست نازک که با سر انگشتان نواخته میشود.
منبع. عکس فرهنگ ریشه واژگان فارسی دکتر علی نورایی
زبان های ترکی�در چند مرحله بر�زبان فارسی�تأثیر گذاشته است. نخستین تأثیر زبان ترکی بر پارسی، در زمان حضور سربازان تُرک در ارتش�سامانیان�روی داد. پس از آن، در زمان فرمان روایی�غزنویان، �سلجوقیان�و پس از�حملهٔ مغول، تعداد بیشتری�وام واژهٔ�ترکی به زبان فارسی راه یافت؛ اما بیشترین راه یابی واژه های ترکی به زبان فارسی در زمان فرمانروایی�صفویان، که ترکمانان�قزلباش�در تأسیس آن نقش اساسی داشتند، و�قاجاریان�بر ایران بود.
... [مشاهده متن کامل]
• منابع ها. تاریخ ادبیات ایران، ذبیح الله صفا، خلاصه ج. اول و دوم، انتشارات ققنوس، ۱۳۷۴
• تاریخ ادبیات ایران، ذبیح الله صفا، خلاصه ج. سوم، انتشارات بدیهه، ۱۳۷۴
• حسن بیگ روملو، �احسن التواریخ� ( ۲ جلد ) ، به تصحیح�عبدالحسین نوایی، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، ۱۳۴۹. ( مصحح در پایان جلد اول شرح مفصل و سودمندی از فهرست لغات�ترکی�و�مغولی�رایج در متون فارسی از سده هفتم به بعد را نوشته است )
• فرهنگ فارسی، محمد معین، انتشارات امیر کبیر، تهران، ۱۳۷۵
• غلط ننویسیم، ابوالحسن نجفی، مرکز نشر دانشگاهی، تهران، ۱۳۸۶
• فرهنگ کوچک زبان پهلوی، دیوید نیل مکنزی، ترجمه مهشید فخرایی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ۱۳۷۹
زبان های ترکی�در چند مرحله بر�زبان فارسی�تأثیر گذاشته است. نخستین تأثیر زبان ترکی بر پارسی، در زمان حضور سربازان تُرک در ارتش�سامانیان�روی داد. پس از آن، در زمان فرمان روایی�غزنویان، �سلجوقیان�و پس از�حملهٔ مغول، تعداد بیشتری�وام واژهٔ�ترکی به زبان فارسی راه یافت؛ اما بیشترین راه یابی واژه های ترکی به زبان فارسی در زمان فرمانروایی�صفویان، که ترکمانان�قزلباش�در تأسیس آن نقش اساسی داشتند، و�قاجاریان�بر ایران بود.
... [مشاهده متن کامل]
• منابع ها. تاریخ ادبیات ایران، ذبیح الله صفا، خلاصه ج. اول و دوم، انتشارات ققنوس، ۱۳۷۴
• تاریخ ادبیات ایران، ذبیح الله صفا، خلاصه ج. سوم، انتشارات بدیهه، ۱۳۷۴
• حسن بیگ روملو، �احسن التواریخ� ( ۲ جلد ) ، به تصحیح�عبدالحسین نوایی، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، ۱۳۴۹. ( مصحح در پایان جلد اول شرح مفصل و سودمندی از فهرست لغات�ترکی�و�مغولی�رایج در متون فارسی از سده هفتم به بعد را نوشته است )
• فرهنگ فارسی، محمد معین، انتشارات امیر کبیر، تهران، ۱۳۷۵
• غلط ننویسیم، ابوالحسن نجفی، مرکز نشر دانشگاهی، تهران، ۱۳۸۶
• فرهنگ کوچک زبان پهلوی، دیوید نیل مکنزی، ترجمه مهشید فخرایی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ۱۳۷۹
دَف، یکی از سازهای کوبه ای در موسیقی ایرانی است که شامل حلقه ای چوبی است که به آن حلقه های فلزی ( معمولا با ترتیب ۱ - ۱ - ۲ ) آویخته شده و پوست نازکی از جنس پلاستیک یا چرم و پوست حیوانات بر حلقهٔ چوبی کشیده اند و آن با ضربه های انگشت و کف دست می نوازند. این ساز از سازهای ضربی ( کوبه ای ) ایرانی شبیه به دایره و بندیر است که از آن بزرگ تر و بم تر است. ساز دف در تولیدی ها با ۳ اندازهٔ دو چهارم - سه چهارم - چهار چهارم ساخته می شود.
... [مشاهده متن کامل]
چنان که از کتاب های موسیقی و نوشته ها و اشعار برمی آید، در دوره اسلامی ایران، این ساز برای پشتیبانی از ساز و حفظ وزن به کار می رفته و رکن اصلی مجالس عیش و طرب و محافل اهل ذوق و عرفان بوده که قوالان هم با خواندن سرود و ترانه آن را به کار می بردند. در کتاب های لغت در معنی دف یا دایره می نویسند: آن چنبری است از چوب که بر روی آن پوست کشند و بر چنبر آن حلقه ها آویزند. در قدیم برای آنکه طنین بهتری داشته باشد روی دف پوست آهو می کشیدند.
در قدیم دف یا دایره کوچک را که چنبر آن از روی و برنج ساخته می شد خمک یا خمبک می گفتند. به دست زدن با وزن و به اصطلاح بشکن زدن هم خمک یا خمبک می گفتند.
دف هایی هم بوده که بر چنبر آن زنگ تعبیه می کردند و می نواختند. زنگ های دف را جلاجل می گفتند. در دورهٔ اسلامی به کسانی که دف یا دایره می نواختند جلاجل زن می گفتند.
در ایران کهن، جلاجل وسیله ای بیضی شکل و بزرگ بود که زنگ هایی بر آن می بستند و در جنگ ها به کار می بردند و ظاهراً صدای مهیبی داشته است.
حضور دف در ایران به زمان ایران باستان برمی گردد. شکل چهار گوش آن در تمدن ایلام در قرنهای هفتم و هشتم قبل از میلاد به کار می رفته است. دف چهارگوش هنوز در برخی کشورهای عربی مورد استفاده قرار می گیرد. دف گرد ( دایره شکل ) در مصر سال ۱۳۰۰ پیش از میلاد دیده می شود. در ایران نمونه های بسیاری از دف و دایره در مینیاتورهای دورهٔ گورکانیان و صفویان مشاهده می شود. در نقاشی های دوران صفوی اغلب دف به همراه نی در مجلس سماع دیده می شود و در اشعار شعرای کهن نیز اغلب این دو با یکدیگر می آیند.
در دوران پیش از اسلام دف در موسیقی ایرانی و کُردی حضور داشته به طوری که رد پای ریتم های آن هنوز در موسیقی کردی وجود دارد، اما با ورود اسلام این ساز جهت بقای خود در خانقاه ها و تکایای کردستان بست نشست و برای بیش از ۱۳ قرن در خانقاه های کردستان همدم دراویش کردستان شد و با ذکر و سماء آنها آمیخته شد بطوریکه ذکرها در هر مقامی با ریتم خاص خود در دف همراه هستند و بعبارتی هر ذکری مقام خود را دارد که مقام های دف نام دارند. مقام های دف در طرایق کسنزانی و قادری و دیگر طرایق از ۷ تا ۱۰ مقام اصلی هستند. این بست نشینی دف تا سال ۱۳۵۳ ادامه داشت تا این که به اهتمام محمدرضا لطفی و با زحمات بیژن کامکار این بست به پایان رسیده و در این سال پس از قرن ها در اجراهای عمومی و در موسیقی غیرعرفانی استفاده شد.
... [مشاهده متن کامل]
چنان که از کتاب های موسیقی و نوشته ها و اشعار برمی آید، در دوره اسلامی ایران، این ساز برای پشتیبانی از ساز و حفظ وزن به کار می رفته و رکن اصلی مجالس عیش و طرب و محافل اهل ذوق و عرفان بوده که قوالان هم با خواندن سرود و ترانه آن را به کار می بردند. در کتاب های لغت در معنی دف یا دایره می نویسند: آن چنبری است از چوب که بر روی آن پوست کشند و بر چنبر آن حلقه ها آویزند. در قدیم برای آنکه طنین بهتری داشته باشد روی دف پوست آهو می کشیدند.
در قدیم دف یا دایره کوچک را که چنبر آن از روی و برنج ساخته می شد خمک یا خمبک می گفتند. به دست زدن با وزن و به اصطلاح بشکن زدن هم خمک یا خمبک می گفتند.
دف هایی هم بوده که بر چنبر آن زنگ تعبیه می کردند و می نواختند. زنگ های دف را جلاجل می گفتند. در دورهٔ اسلامی به کسانی که دف یا دایره می نواختند جلاجل زن می گفتند.
در ایران کهن، جلاجل وسیله ای بیضی شکل و بزرگ بود که زنگ هایی بر آن می بستند و در جنگ ها به کار می بردند و ظاهراً صدای مهیبی داشته است.
حضور دف در ایران به زمان ایران باستان برمی گردد. شکل چهار گوش آن در تمدن ایلام در قرنهای هفتم و هشتم قبل از میلاد به کار می رفته است. دف چهارگوش هنوز در برخی کشورهای عربی مورد استفاده قرار می گیرد. دف گرد ( دایره شکل ) در مصر سال ۱۳۰۰ پیش از میلاد دیده می شود. در ایران نمونه های بسیاری از دف و دایره در مینیاتورهای دورهٔ گورکانیان و صفویان مشاهده می شود. در نقاشی های دوران صفوی اغلب دف به همراه نی در مجلس سماع دیده می شود و در اشعار شعرای کهن نیز اغلب این دو با یکدیگر می آیند.
در دوران پیش از اسلام دف در موسیقی ایرانی و کُردی حضور داشته به طوری که رد پای ریتم های آن هنوز در موسیقی کردی وجود دارد، اما با ورود اسلام این ساز جهت بقای خود در خانقاه ها و تکایای کردستان بست نشست و برای بیش از ۱۳ قرن در خانقاه های کردستان همدم دراویش کردستان شد و با ذکر و سماء آنها آمیخته شد بطوریکه ذکرها در هر مقامی با ریتم خاص خود در دف همراه هستند و بعبارتی هر ذکری مقام خود را دارد که مقام های دف نام دارند. مقام های دف در طرایق کسنزانی و قادری و دیگر طرایق از ۷ تا ۱۰ مقام اصلی هستند. این بست نشینی دف تا سال ۱۳۵۳ ادامه داشت تا این که به اهتمام محمدرضا لطفی و با زحمات بیژن کامکار این بست به پایان رسیده و در این سال پس از قرن ها در اجراهای عمومی و در موسیقی غیرعرفانی استفاده شد.
دف فیلمی کوتاه و مستندگونه است که در سال ۱۳۸۳ به کارگردانی بهمن قبادی، تهیه کننده کرد ایرانی ساخته شده است. این فیلم نگاهی به مراحل ساخت یکی از قدیمی ترین آلات سنتی موسیقی ایرانی یعنی «دف» دارد.
فیلم دف که بر بستر یک رویداد واقعی ساخته شده، دربارهٔ زندگی و امرار معاش خانواده ای است که تمام کودکان آن نابینا هستند و آنها مشغول ساخت دف هستند. قصه این فیلم در یک روستای کردنشین ایران می گذرد.
... [مشاهده متن کامل]
فایق که نوازنده دوره گردی است به کمک خانواده اش این آلت موسیقی را ساخته، سپس آنها را به شهر برده و آن را به فروشگاه های بزرگ در ازای پول کمی می فروشد. آنها در فقر کاملی زندگی می کنند.
• جایزه بهترین مستند کوتاه از فستیوال فیلم بین المللی Docusur، اکتبر ۲۰۰۶، اسپانیا.
• جایزه بهترین فیلم کوتاه از چهارمین فستیوال فیلم همه جاده های نشنال جئوگرافی، واشینگتن، اکتبر و نوامبر ۲۰۰۷، ایالات متحده آمریکا.
• جایزه منتخب تماشاگران از چهارمین فستیوال فیلم همه جاده های نشنال جئوگرافی، سانتا فه، نوامبر و دسامبر ۲۰۰۷، نیومکزیکو.
فیلم دف که بر بستر یک رویداد واقعی ساخته شده، دربارهٔ زندگی و امرار معاش خانواده ای است که تمام کودکان آن نابینا هستند و آنها مشغول ساخت دف هستند. قصه این فیلم در یک روستای کردنشین ایران می گذرد.
... [مشاهده متن کامل]
فایق که نوازنده دوره گردی است به کمک خانواده اش این آلت موسیقی را ساخته، سپس آنها را به شهر برده و آن را به فروشگاه های بزرگ در ازای پول کمی می فروشد. آنها در فقر کاملی زندگی می کنند.
• جایزه بهترین مستند کوتاه از فستیوال فیلم بین المللی Docusur، اکتبر ۲۰۰۶، اسپانیا.
• جایزه بهترین فیلم کوتاه از چهارمین فستیوال فیلم همه جاده های نشنال جئوگرافی، واشینگتن، اکتبر و نوامبر ۲۰۰۷، ایالات متحده آمریکا.
• جایزه منتخب تماشاگران از چهارمین فستیوال فیلم همه جاده های نشنال جئوگرافی، سانتا فه، نوامبر و دسامبر ۲۰۰۷، نیومکزیکو.
واژه دف از ( فارسی میانه 𐭣𐭯 ) dapو اصل واژه سومری 𒁾
واژه دف
معادل ابجد 84
تعداد حروف 2
تلفظ daf
نقش دستوری اسم
ترکیب ( اسم ) [عربی: دفّ، معرب، مٲخوذ از آرامی] ( موسیقی )
مختصات ( دَ فّ ) [ معر. ] ( اِ. )
... [مشاهده متن کامل]
آواشناسی daf
الگوی تکیه S
شمارگان هجا 1
منبع فرهنگ فارسی عمید
واژه دف
معادل ابجد 84
تعداد حروف 2
تلفظ daf
نقش دستوری اسم
ترکیب ( اسم ) [عربی: دفّ، معرب، مٲخوذ از آرامی] ( موسیقی )
مختصات ( دَ فّ ) [ معر. ] ( اِ. )
... [مشاهده متن کامل]
آواشناسی daf
الگوی تکیه S
شمارگان هجا 1
منبع فرهنگ فارسی عمید
دف یا دایره یکی از آلات موسیقی است که با چوب نازک دایروی احاطه شده و با پوست نازک که با نواختن سر انگشتان صدا تولید میکند پوشیده شده است.
یکی از ساز های ضربی
داریه
یکی ار آلات موسیقی است که دارای حلقه ای چوبی و پوست نازک می باشدکه بااستفاده از سر انگشتان نواخته می شود.
یکی از آلات موسیقی که دارای حلقه ای چوبی وپوست نازک که با سر انگشتان نواخته می شود
مشاهده ادامه پیشنهادها (١٠ از ١١)