دادستان

- - -
2. ریشه شناسی و معنای واژگان فارسی مرتبط
داد:
از ریشه فارسی باستان dāta - به معنی �دادن، بخشیدن� که در اوستا و زبان های هندواروپایی هم نظیر دارد. ( منبع: کتاب �فرهنگ واژگان فارسی� و �فرهنگ اوستا� )
دادستان:
ترکیبی از �داد� پسوند � - ستان� که در فارسی به معنای �محل� یا �مرکز� است ( مانند استان، کرستان ) . �دادستان� یعنی �کسی که محل یا مرکز داد است�، یعنی �قاضی�. این پسوند از فارسی و یا زبان های هم خانواده است، نه ترکی. ( منبع: فرهنگ دهخدا و فرهنگ فارسی معین )
دارت و تارت:
واژه هایی که به صورت مستقل در فارسی رایج نیستند، اما ممکن است مشابه فعل هایی باشند که از ریشه �دادن� ساخته شده اند. �تار� هم در فارسی معنای جداگانه ای دارد که ربطی به ترکی ندارد.
ستاندن:
پسوند � - ستاندن� در فارسی فعل ساز است و به معنای �قرار دادن، گرفتن� است؛ ریشه اش از زبان های هندواروپایی و فارسی باستان است و این الگو در زبان ترکی وجود ندارد. ( منبع: فرهنگ فارسی معین )
ایستیرم، ایستیوروم، ایستمک:
این ها شکل های صرفی از فعل �خواستن� در زبان ترکی هستند، اما این واژه ها ریشه ترکی دارند و ریشه ای در فارسی ندارند.
اما ادعای اینکه واژه های فارسی از این ها ساخته شده اند، نادرست است. چون این ها ساختارهای دستوری زبان ترکی هستند و در فارسی معادل کاملاً متفاوتی دارند ( مثلاً �خواستن، می خواهم� ) .
در نتیجه نمی توان از این افعال ترکی به فارسی ریشه گرفت.
هم داد، هم ستان:
این ها ترکیب های ترکی نیستند بلکه در فارسی، �هم� به معنای �نیز� است و �داد� ریشه فارسی دارد و �ستان� پسوند فارسی. بنابراین این ترکیب ها فارسی اند، نه ترکی.
- - -
3. نتیجه گیری و نکات مهم
بسیاری از واژگان و پسوندهای فارسی ریشه در زبان های هندواروپایی ( اوستایی، پهلوی، فارسی باستان ) دارند، و نمی توان آن ها را به ترکی نسبت داد.
ترکی و فارسی دو زبان کاملاً متفاوت از دو خانواده زبانی مختلف هستند:
فارسی: زبان هندواروپایی
ترکی: زبان ترکی تباری ( آلتایی )
ادعاهای جعلی که همه کلمات فارسی را از زبان ترکی می دانند، به خاطر عدم شناخت زبان شناسی تاریخی و ریشه شناسی است.
- - -
منابع معتبر برای مطالعه بیشتر
1. فرهنگ زبان فارسی معین — علی اکبر دهخدا
2. فرهنگ اوستا — بخش های ریشه شناسی واژگان
3. Persian Grammar: History and Structure — توسط کامران طاهرزاده
4. A Comprehensive Grammar of the Persian Language — توسط Gernot Windfuhr
5. Historical Linguistics — دیوید کریستال ( برای مفاهیم ریشه شناسی زبان شناسی تاریخی )
6. Turkish Language Reform: A Catastrophic Success — Geoff Lewis ( بررسی زبان ترکی و تفاوت آن با فارسی )
7. لغتنامه دهخدا ( برای واژگان فارسی و بررسی دقیق ریشه ها )
- - -
اگر بخواهید می توانم هر واژه را دقیق تر ریشه شناسی کنم و منابع آکادمیک آن را ارائه کنم. دوست دارید؟
همچنین می توانم در مورد تفاوت های ساختاری و دستوری دو زبان ترکی و فارسی هم توضیح دهم.
- - -

- - -
🔴 ادعای نادرست: "دادگاه" از "دارت گاه / تارت گاه" ترکی به معنی وزن گاه آمده است.
✅ پاسخ علمی و مستند:
1. ریشه واژه �داد�
واژه ی �داد� در فارسی و فارسی میانه، از ریشه ی اوستایی 𐬛𐬁𐬙𐬀‎ ( dāta ) به معنی قانون، حکم، عدل آمده است.
این ریشه در سانسکریت نیز به صورت dā به معنی �دادن� آمده است.
در فارسی میانه: dād به معنی قانون و عدل است.
📚 منبع:
Bartholomae, Christian. Altiranisches W�rterbuch, 1904
MacKenzie, D. N. A Concise Pahlavi Dictionary, 1971
Bailey, H. W. Dictionary of Khotan Saka, 1979
- - -
2. واژه �گاه� در فارسی
واژه �گاه� به معنی جا، مکان، وقت، زمان است و از فارسی باستان gātu - آمده است.
در اوستایی هم به صورت gātu - به همین معنا دیده می شود.
📚 منبع:
Mayrhofer, M. Etymologisches W�rterbuch des Altindoarischen
Monier - Williams, Sanskrit - English Dictionary
- - -
3. ترکیب �دادگاه� یعنی جای عدل و قضاوت
ترکیب اسم گاه در فارسی بسیار رایج است، مانند:
خواب گاه
دانش گاه
یار گاه
کار گاه
پس �داد گاه� به معنای مکان اجرای عدل و قضا است.
- - -
❌ بررسی ادعای "دارت یا تارت در ترکی یعنی سنجیدن"
چنین واژه هایی با این معنی در ترکی معیار ( ترکی استانبولی، آذربایجانی، یا ترکی عثمانی ) وجود ندارد.
در زبان ترکی استانبولی:
"تارتماک" ( tartmak ) به معنی وزن کردن یا ارزیابی کردن است.
ولی این فعل از مصدر لاتین tractare ( باواسطه فرانسه یا ایتالیایی ) به ترکی عثمانی وارد شده و کاملاً وام واژه است.
📚 منبع:
Redhouse Turkish - English Dictionary
Nişanyan S�zl�k: T�rk�enin Etimolojik S�zl�ğ�
🔹 بنابراین واژه ی "تارتماک" ترکی، نه بومی ترکی است و نه قدیم تر از واژه "داد" در فارسی و اوستایی.
- - -
🔵 درباره ی "بونون دادنا باخ" یا "تادنا باخ":
در ترکی آذربایجانی:
�dad� به معنی طعم است.
اما این واژه از ریشه ی فارسی داد / ذائقه / ذوق یا از عربی ذوق گرفته شده است، نه بالعکس.
📚 منبع:
Clauson, Sir Gerard. An Etymological Dictionary of Pre - Thirteenth - Century Turkish
Nişanyan Etimolojik S�zl�k
- - -
🔴 ادعای �زبان دری گویش دوم ترکی است�؟!
این ادعا نیز به کلی نادرست، جعلی و بی پایه است:
زبان دری شاخه ای از زبان های ایرانی نو است، که مستقیماً از فارسی میانه ( پهلوی ) منشأ گرفته است.
ترکی از خانواده ی کاملاً متفاوت زبان های آلتایی / ترکی - مغولی / اورال - آلتایی است.
📚 منبع:
Gernot Windfuhr ( ed. ) , The Iranian Languages, Routledge, 2009
Johanson & Csat� ( eds. ) , The Turkic Languages, Routledge, 1998
- - -
✳️ نتیجه گیری نهایی:
واژه ریشه اصلی زبان توضیح
داد اوستایی ( dāta ) فارسی به معنی قانون و عدل
گاه اوستایی/فارسی باستان ( gātu ) فارسی مکان، جا
دادگاه فارسی ترکیب اصیل فارسی از دوره میانه
تارتماک ترکی با ریشه لاتین وام واژه به معنی وزن کردن
dad ( طعم ) وام واژه از فارسی یا عربی ترکی از "ذوق" یا "ذائقه"
ادعای فوق تلاش دارد با جعل واژگان و نسبت دادن ریشه های فارسی به زبان ترکی، هویت زبانی و تاریخی زبان فارسی را تحریف کند. این روش ها برخلاف اصول علمی زبان شناسی است و بیشتر مصرف سیاسی یا ایدئولوژیک دارد تا علمی.

به طعمش یه نگاهی بنداز بچش
یعنی بسنج ببین خوشمزس یا نه
زبان دری
گویش دوم تورکیست

ترانه تیتراژ این مجموعه تلویزیونی را سینا آبگون خواننده رپ و همچنین بازیگر این مجموعه تلویزیونی و تیتراژ پایانی را مجید اخشابی خوانده اند. بازیگرانی چون محمد کاسبی، سید جواد هاشمی، هومن برق نورد، برزو ارجمند، ماهور عفیفی، علی سلیمانی، بهنوش بختیاری، سحر قریشی، علیرضا استادی، کاوه سماک باشی، اصغر نقی زاده، هلیا امامی، رضا توکلی، محمود مقامی، نگار فروزنده، نیما شاهرخ شاهی، مجید شهریاری، شیوا خسرومهر، فریبا ترکاشوند، فرج الله گل سفیدی، ابراهیم کوخایی، حمید متقی، مختار سائقی، مریم وانشانی، ملیکا شعبان، یاسمن ترابی، مجید قادری و صدر علی محمدی در این مجموعه ایفای نقش کرده اند.