خراطی

خراطی چوب یکی از صنایع دستی سنتی ایران است که از زمان های قدیم در این مرز و بوم رواج داشته و به طور معمول در مناطقی از کشور که چوب در آنجا بیشتر یافت می شود رایج است. در هنر خراطی اشیاء به صورت متقارن ساخته می شود اغلب از چوبهای نرم و اندکی مرطوب برای این کار استفاده می کنند. هنر خراطی از تراش و شکل بخشیدن به چوب در اثر حرکت دورانی دستگاه خراطی حاصل می شود. سابق بر این دستگاه خراطی مشتمل بر چند ابزار دستی بود که از چوب ساخته و پرداخته می شد در حال حاضر این دستگاه علاوه بر تغییر شکل ظاهریش ازدو بازوی فلزی تشکیل شده است که با قرار گرفتن و محکم شدن حجم چوبی میان آنها، وبا چرخش چوب حول یک محور کار و با استفاده از میله های فلزی ( مغار ) هر کدام درایجاد فرو رفتگی یا خراشیدگی خاصی استفاده می شوند ( بر حجم چوبی، شکل مورد نظر را ایجاد می نمایند.
در خراطی چوب از دستگاه تراش افقی نسبت به تراش چوب استفاده می کنند. از جمله این آثار که سابقهٔ تاریخی دارد، می توان به حجاری های تخت جمشید نقوشی از تخت و چهارپایه سلطنتی و عودسوز را می توان نام برد. در هنر خراطی هرچه چوب فشرده تر و محکم تر باشدمی توان به کارهای ظریف تر پرداخت و همچنین دوام آن بیشتر می شود. یک نمونه از انواع چوب خراطی می توان به چوب سپیدار اشاره کرد. وسیله کاران ها درقدیم چهارچوبی بود که رکاب داشت که سروته چوب را به دهانه ان محکم کرده و توسط کمانی چوب با حرکت دورانی حول محور خود می چرخد. امروزه این دستگاه برقی شده وکار خراطان تاحدودی راحت شده، نوع دیگر ابزار ( مغار ) است که سر آن شبیه ناخن می باشد. مغار به چوبی که حول محور خود می چرخد، فشار وارد نموده تا شکل مورد نظر را خراطی کند. خراطی دارای مغارهای مخصوص به خود می باشد که بسیار نفیس و گران قیمت هستند از جمله مغار گلویی، مغار شفره، سر نیزه، الماسه، تخت بزرگ، تخت کوچک، قاشقی و… می باشد امروزه خراطی کاری پر هزینه است زیرا قیمت چوب از طرفی و قیمت ابزار آلات صنعتی از سویی دیگر باعث افزایش هزینه ها و کم بود مشتری شده است.