حنیف

حنفاء هزاران سال قبل از اسلام بوده اند آنان هیچ شریعتی مشخصی نداشتند اما با قوه عقل و ادراک بهترین بخش هر شریعتی را به صواب و نیک می یافتند قبول کرده و برخی از دستورات آن را تبعیت می کردند. حضرت ابراهیم از حنفاء بود اما هر حنیفی نمی توان گفت به دین ابراهیم بوده باشدو شاید اسم عام برای خود ابراهیم ( ع ) نیز بوده است، همانطور که می دانید بیشترین مورخین صابئین را حنفاء می دانند اگر حنفاء را همان صابئین بدانیم دین صابئین دین تبلیغی نبود و از طرفی دین خود را برگرفته از حضرت آدم می دانند لذا حنیف بیش یک اسم عام برای افراد حقیقت جو نیست .
لازم به ذکر است رفتار صابئین در طول تاریخ به گونه ای بوده که هر شریعتی احساس نزدیکی بدان ها می کرده از این رو آنان حنفاء نیز خوانده
می شدند. همانطور که" مانی" ابتداء از آنان و یا نزدیک به صابئین بوده و اطلاع کامل از راز داری و احساس نزدیکی پیروان ادیان و مذاهب را به صابئین به خوبی واقف بود لذا زمانی که دین مانویت را آورد سعی نمود آمیخته ای از ادیان آن روز را سر لوحه دین خود نماید بنابراین "مانی" با این نبوغ در زمان خود بسیار موفق بود.
ابن کثیر در مورد آنان می گوید:" آن ها نه بر دین یهود، نه نصارا، نه مجوس و نه مشرک بودند بلکه بر فطرت خود باقی بودند و دین مقرری که از آن تبعیت کنند نداشتند"
آنان همه ادیان و مذاهب را که برای رسیدن به کمال و تعالی بود از یک منبع می دانستند، لذا نه دینی و مذهبی را رد می کردند و نه به تمامی قبول می کردند، آنان به اصالتِ روحانی جسم باور داشتند.
نام برخی از حنفاء قبل از اسلام آمده مانند "امیه ابن ابی صلت؛ زید بن عَمرو، قیس بن ساعده، وَرقة بن نوفل، عبیدالله بن جحش، عثمان بن حویرث از پرستش بتان دوری جستند و در پی حقیقت بودند که از این میان "زید عمرو در مسافرت و قبل از رسیدن به مکه کشته شد، قیس بن ساعده قبل از بعثت پیامبر ( ص ) از دنیا رفت متاسفانه بقیه این افراد به اسلام ایمان نیاورند.
به هر صورت اگر دین حنفاء بوده باشد که ما اطلاعی در تاریخ از آنان نداریم تشابهاتی در اعتقاد به مبدأ و معاد و احکام و غسل با مندائیان ( صابئیان ) داشته و مانند اینان یکی از ناشناخته ‏ترین ادیان جهان" آن روز "بوده و این امر به طرزتفکر و رازداری آنان بر می گشته است که وجود چنین دینی غیرممکن است یعنی هیچ ردی در تاریخ از دین حنفاء وجود ندارد بنابراین حتی می توان آیین مهری ایران باستان را نیز نوعی از دین حنیف دانست که بسیاری از شاهان روم قبل کنستانتین به آیین مهری بودند و از آنان بنام صابئی یاد شده است.
رضا ضَحاکی راحت
مدرس و دبیر تاریخ
اسدآباد
۱۴۰۰/۱۰/۸

این صفت در قرآن کریم برای حضرت ابراهیم علی نبینا وآله و علیه السلام در هشت جا آمده است و به معنای آن است که ایشان از هر اعتقاد باطلی گریزان بود و میل و گرایش به حق و حقیقت داشت و جز حق را قبول نمی کرد؛ در مقابل بت پرستان ایستاد و در مقابل گروهی دیگر، سر به بندگی ماه و خورشید و ستاره نداد و تنها خدای یگانه را برای پرستش پذیرفت و این یعنی حنیفیت که آیین اسلام بر آن بنا شده است
چرا که رکن اساسی اسلام نیز دو چیز است نفی الهی غیر از خدا که همان خروج و گریز از دین باطل است و اثبات الوهیت خدا که همان رو کردن به سوی دین حق هست که در کلمه لااله الا الله جمع شده است و در آیه 30 سوره روم نیز پیامبر اکرم نیز امر بر روکردن دائمی به سوی همین دین شده است در حالی که حنیف است ( فأقم وجهک للدین حنیفا ) که نشان دهنده آن است که دین اسلام چیزی جز آیین حنیفیت ابراهیم نیست و پیامبران و امامان همه بر دین حنیفیت بوده اند و همه اشخاص حق گرای عالم حنیف می باشند.