جریب

در چهل متر بیشتر نباشد یعنی وقتی گاو چهل متر میار یا گاو آهن سنتی را بکشد باید نخ آهنی که امروزه به آن سوکت میگویند دهقان از زمین بیرون بکشد و در سر دست نگه دارد تا گاو در گاو گرد خود خالی بچرخد و بق ل امروزی ها سر وته شود در همین چرخش گاو نفس تازه میکند و دم میگیرد اگر چهل متر هشتاد متر شود در کش دوم هرد و گاو دم میکنند و می میرند ما علاوه بر اینکه شریک ملک اسراری فیلسوف معروف سبزواری و ناظرش بوده ایم در تمام امور خود مرحوم و فرزندان و نوه های عالم و فیلسوفش بر کار نظارت و دستورات علمی صادر میکردند زمانی مرحوم دهخدا فرهنگ نوشته که سبزوار دو مرجع تقلید آیات عظام سبزواری در حیات بوده اند ولی دریغ یک واژه را در سبزوار تحقیق نکرده بر حسب تصادف واژه زگیل را از سبزواری ها تحقیق نوشته چنان زیبا شرح داده اند که بتمام فرهنگدهخدا می ارزد. ولی متاسفانه اکثر واژگان را نادرست معنی نوشته است

برای تقویت روحیه همکاری میان ساکنان محل، کارهایی چون لایروبی شبکه های زهکش، گاه به صورت دسته جمعی مخصوصا در پیشباز جشن های پاییزی مهرگان و آبانگان در ایران انجام می گرفت.
جریب بندی اراضی و حفاظت از آن، موجب پیدایش شهرهایی در یک نظم هندسی با ساختار محلی نسبتا پایدار گردیده است چرا که شهرهای مدور ( به شدت متمرکز ) یا با مراکز و اضلاع منظم ( سه گوش، پنج گوشه، شش گوش، هفت گوشه، . . . ) ، عموما مقاومت بالاتری در برابر سیلاب های طبیعی و ساختگی ( محصول جنگ و خرابکاری از سوی قدرتهای همسایه و رقیب یا قدرتهای مرکزی مهاجم و سلطه جو ) دارند.
جریب در فرهنگ ایران، عموما مفهوم گذشته خود را ندارد و از رسوم و قواعد کهنه تلقی می شود. در گذشته برای حفظ نظم، گاهی سنگ های بزرگ را هم بر سر راه جریب، می شکافتند یا از سر راه برمی داشتند اما امروزه چه بسا جوی به جا مانده از هر جریب را با پی و دیوارهای سیمانی، گرفته و مسدود می کنند

آسیب پذیری مراکز زندگی انسانها و زمینهای مجاور آنها از خطر سیلاب که هر از چند گاه در دنیای طبیعت و گاه در جنگ ها به فاصله دهها نسل روی می دهد، بسیار موثر بوده است. جوی میان هر جریب به یک دره یا استخری بزرگ موسوم به سیل بند می پیوست و گاه آب سطحی بواسطه همین شبکه های مربع مانند در هر شعاع حداقل ۵ تا ۶ کیلومتری ( یک فرسخ ) از مرکز محله، به پشت یک رشته از تپه های طبیعی، دیواره ها و خاکریزهای بلند، در دره یا خندق هایی نسبتا عمیق می رسیدند و تقریبا یک دایره به قطر ۱۰ - ۱۲ کیلومتر می ساختند که به هنگام جنگ نیز جنبه دفاعی داشتند و راه را بر دشمن مهاجم، تنگ یا محدود می کردند یا ضریب آسیب در خطر شکسته شدن سد را می کاستند. البته از آنجا که عوارض طبیعی یا توپوگرافی هر محله، متفاوت است، مقدار جریب و صورت وضعی آن در هر محل، می تواند عملا با تغییراتی در جزئیات، همراه باشد. سابقه جریب بسیار دور و دراز است و به زمان نخستین شهرهای باستانی برمی گردد اما در قرون نخست هجری، عموما بصورت مربع در ضلع حدود ۴۰ متر ( ۶۰ ذراع ) و مساحت مابین ۱۵۰۰ تا ۱۶۰۰ متر مربع در نظر گرفته می شود در حالی که در قرون معاصر، آن را تا ابعاد هر هکتار یا مربع های در ضلع ۱۰۰ متری و مساحت ۱۰ هزار متر مربع، چند برابر بزرگتر انگاشته اند و از الزامات همراه با جریب هم در اعصار جدید، چندان نشان و خبری نمانده است