تکیه گاه، چوب دستی، عصای زیر بغل، نقطه اتکاء، قسمت تحتانی، درخت کوچک
پیشنهاد کاربران
لری بختیاری پاتِکی، داک، هکیم، تیلا:تکیه گاه
تکیه گاه: تکیه واژه ی عربی است که پسوند پارسی گاه به آن افزوده شده است؛ همتای پارسی اینهاست: پادیر pādir، دارفرین dārfarin ( دری ) پاناگ pānāg ( پارتی )
تکیه گاه در معماری به بخشی از سازه گفته می شود که نقش پشتیبان و نگهدارنده و در اصطلاح «تکیه گاه» را برای بخشی دیگر از سازه ایفا می کند. تکیه گاه باید در برابر دو نیروی فشاری که عمودی وارد می شود و نیروی رانشی که افقی وارد می شود تاب بیاورد؛ این نیروها که گاه همزمان و گاه جدا جدا توسط تکیه گاه مهار می شوند سازوکار ویژه و اساسی ای را برای تکیه گاه رقم می زنند؛ بنابراین تکیه گاه را باید بخش جدایی ناپذیر و بنیادین هر نوع سازه ای دانست. ... [مشاهده متن کامل]
تکیه گاه نظر به نیرویی که مهار می کند به دو گونه کلی تقسیم می شود: این سازوکار را به طور ویژه در ساخت طاق و گنبد یا هرگونه پوشش چفدی ( خمیده ) اعم از پل و سد می توان یافت. از آنجا که در پوشش های چفدی در کنار نیروی فشاری، نیروی رانشی سهمگینی پدید می آید ازینرو توانایی تاوش ( مقاومت ) و پایداری تکیه گاه نقش ناگزیری در استواری و استحکام سازه خواهد داشت. تکیه گاه در پوشش های چفدی ( خمیده و قوسی ) همواره یا طبیعی است یا خود بخش دیگری از سازه مانند دیوار است. تکیه گاه های طبیعی می توانند کوه یا کمر یا خرسنگ هایی باشند که در دو سوی یک دهانه برای پوشش قرار گرفته اند و بسته به میزان نیروی رانشی ای که بر آنها وارد می آید از تاب آوری بسنده ای بهره مندند. تکیه گاه های طبیعی را همواره در پل ها، بندها، و سدهایی که به روش چفدی پیاده می شوند می توان مشاهده کرد. نمونه آن در پل ورسک یا سی وسه پل و بسیاری دیگر از پل های کهن و پل های چفدی مدرن به روش بتن مسلح و فولاد دیدنی اند. تکیه گاه اگر خود بخشی از سازه باشد معمولاً دیوار و در موارد کمتری ستون خواهد بود. محاسبه تکیه گاهی دیوار به طور ویژه جستاری به نام جرز را پیش می کشد. بر این پایه جرز ستبرای دیوار است که نظر به میزان فشاری که می باید دیوار از سوی طاق یا گنبد تاب آورد پیمون می شود. این پیمون و اندازه برای نمونه در معماری سنتی ایرانی نسبت دقیقی دارد: دیوار خشتی دست کم باید ۱۲ گره ( ۸۰ سانتی متر ) و دیوار آجری باید ۵ گره و یک بهر ( ۳۶/۳ سانتی متر ) ستبرای جرز داشته باشد؛ وگرنه دیوار در برابر تنش های رانشی از محل دوسش ( اتصال ) با طاق یا گنبد به بیرون می شکند. این سازوکار در هر گونه سازه ایست که فشار به شکل کاملاً عمودی بر تکیه گاه وارد می شود. به طور ویژه این سازوکار را در تکیه گاه های پوشش های تخت ( در برابر چفدی ) می توان سراغ گرفت خواه سقف خواه پل یا هر سازه دیگر. ستون یک تکیه گاه است که به طور معمول برای مهار نیروهای فشاری در سازه های گوناگون بویژه پل ها ساخته می شود. ستونی که بیشترین فشار را در سازه مهار می کند پیل پا خوانده می شود. گو اینکه ستون می تواند گاه نقش کارآمدی در تاب آوردن نیروی رانشی نیز داشته باشد. همچنانکه در معماری سنتی گهگاه از پیل پاها برای مهار پاره ای از نیروهای رانشی زیر گنبدها بهره می گرفتند.