ونِس، کشوری در شمال افریقا واقع در کرانههای جنوبی دریای مدیترانه و نام پایتخت آن کشور.
جغرافیای انسانی و طبیعی: کشور جمهوری تونس در شمال افریقا واقع است و بخشی از مغرب عربی محسوب می شود. طول جغرافیایی آن تقریباً بین °7 تا °11 شرقی و عرض جغرافیایی آن بین °30 تا °37 شمالی است ( غروی، 155 ) . این کشور از غرب به الجزایر، از جنوب و جنوب شرقی به لیبی و از شمال و شمال شرقی به دریای مدیترانه محدود است. طول سـاحـل آن 148 کمـ است ( انکارتا1. npn ) . تونس با لیبی 480 کمـ و با الجزایر 950 کمـ مرز مشترک دارد ( امیرشاهی، 5 ) . جمعیت تونس ( 2008م/ 1387ش ) بالغ بر 500‘326‘10 تن است ( «فرهنگ جهانی2»، npn. ) . پایتخت آن شهر تونس است که 772‘991 تن جمعیت دارد. قابس، قفصه، قیروان، الکاف، بنزرت ( بزرته ) و صفاقس از شهرهای مهم و پرجمعیت این کشور هستند ( همانجا ) .
... [مشاهده متن کامل]
زبان و خط رسمی کشور تونس عربی است. زبان فرانسه نیز در این کشور رایج است. دین رسمی کشور اسلام است و 98٪ مردم، مسلمان و پیرو مذهب حنفی هستند ( انکارتا، npn. ) . مذهب فقهی مالکی نیز در تونس پیروانی دارد. شمار اندکی مسیحی و یهودی نیز در تونس زندگی می کنند. مردم تونس از نژاد عرب و بربر هستند. واحد پول تونس دینار تونس معادل 331‘1 دلار آمریکا ( در 2006م ) است «تونس3»، npn. ) .
سرزمین تونس با وجود وسعت کم، دارای آب و هوای متنوع است. آب و هوای تونس در شمال، معتدل مدیترانه ای و در جنوب، صحرایی است. رشته کوه اطلس تلّی، مرز بین این دو اقلیم است. ارتفاع منطقۀ کوهستانی از سطح دریا بین 610 تا 520‘1متر است. میانگین درجۀ حرارت در این منطقه °9 ( در زمستان ) و °26 ( در تابستان ) ، و میانگین بارندگی در حدود 400 تا 600 میلیمتر است. پوشش گیاهی این منطقه به پوشش گیاهی جنوب اروپا شبیه است. بارندگی کافی و حاصلخیزی خاک موجب پدید آمدن جنگلهای انبوه کاج، بلوط ، صنوبر و سندیان شده است. رود پرآب مجرده که پس از خروج از کوهستان به خلیج تونس سرازیر می شود، در مسیر خود جلگۀ حاصلخیزی در شمال شرقی تونس پدید آورده که محل کشت انواع غلات و مخصوصاً گندم است. علاوه بر زراعت غلات، کشت درختان میوه و زیتون نیز رواج دارد. بزرگترین بندر شمالی تونس، بنزرت، در این قسمت واقع است. در تونس مرکزی، دره ها و فلاتهای کم ارتفاع و استپهای کوهستانی با علفهای خاردار پوشیده است. پیشۀ ساکنان این منطقه دامداری است. معادن سرشار فسفات و سنگ آهن در ارتفاعات غربی قرار دارد. در طول سواحل شرقی جلگه ای حاصلخیز به طول بیش از هزار و عرض 30 تا 40 کمـ قرار دارد که بزرگترین منطقۀ کشت زیتون در تونس است. استپهای شرق و جنوب پوشیده از گیاهان استپی نظیر اسپرتو و بوته ها و علفهای بلند و درختچه های وحشی است. اشتغال عمدۀ مردم این نواحی دامداری است.
در صحرای جنوب تونس زمین خشک و فاقد پوشش گیاهی است، و میانگین درجۀ حرارت سالیانه از °20 تجاوز می کند و به هنگام وزش بادهای موسمی «خمسین» ( سیراکو ) درجۀ حرارت در تابستان از °50 بالاتر میرود. باران نامنظم است و از 200 میلیمتر در سال فراتر نمی رود. در این منطقه تنها در واحه های پراکنده و دارای چشمه های آب، نخلستانهای بزرگی وجود دارد. تونس یکی از مهمترین تولیدکنندگان خرما در افریقا ست ( نک : غروی، 155 - 168؛ امیرشاهی، 3 - 6؛ پرکینز، 2 - 4؛ انکارتا، npn. ) .
حیات وحش تونس نیز همچون پوشش گیاهی تونس متنوع است. کفتار، شغال، گراز، غزال، خرگوش صحرایی، و انواع مار سمّی از جمله کبرا و افعی از حیوانات وحشی بومی تونس هستند ( همانجا ) .
ذخایر و معادن: مهمترین ذخایرکانی و زیرزمینی تونس عبارت است از: فسفات، سنگ آهن، روی، سرب، نفت و گازطبیعی ( «تونس»، npn. ؛ امیرشاهی، 45 - 46 ) . معادن سرشار از فسفات، سرب و سنگ آهن در غرب منطقۀ کوهستانی تونس قرار دارد ( غروی، 164؛ پرکینز، 4 ) . ذخیرۀ نفت تونس در حدود 8/3 میلیارد بشکه ارزیابی شده است؛ تولید نفت خام ( در 2008م ) در تونس 81 هزار بشکه در روز است ( «تونس، دفتر. . . 1»، npn. ) . میدانهای نفتی تونس در مناطق صحرایی نزدیک به مرز لیبی و الجزایر قرار دارد و نفت توسط خط لوله به بندر السخیره ( تنها بندر نفتی تونس ) منتقل می گردد ( پرکینز، همانجا ) .
وضعیت اقتصادی و صادرات و واردات: اقتصاد تونس بر 4 بخش کشاورزی، صنایع سبک و معادن، گردشگری و خدمات استوار است. گندم و جو، زیتون، خرما، انگور، مرکبات و سبزیجات عمده ترین اقلام تولیدی و صادراتی بخش کشاورزی تونس هستند ( نک : امیرشاهی، 44 - 53؛ انکارتا، npn. ؛ «تونس»، npn. ) . تونس دومین تولیدکنندۀ روغن زیتون در جهان است. در مجموع محصولات کشاورزی 10٪ از کل تولید تونس را تشکیل می دهد ( همانجا ) .
تونس یکی از تولیدکنندگان اصلی فسفات در جهان است و این ماده بخشی از صادرات تونس را تشکیل می دهد ( نک : امیرشاهی، 45؛ «تونس»، npn. ) . صنایع تونس در زمینه های غذایی ( آرد، کنسرو میوه و ماهی، شراب سازی، روغن زیتون و قند و شکر ) ، ریسندگی و بافندگی، شیمیایی و معدنی ( فراوری فسفات، شیشه، کاغذ، تصفیۀ نفت، کودشیمیایی، فلزکاری و آهن و فولاد ) متمرکز است ( امیرشاهی، 44؛ انکارتا، npn. ) . پوشاک و منسوجات نیز از اقلام مهم صادراتی تونس است ( «تونس»، npn. ؛ امیرشاهی، 44 - 45 ) .
صنعت گردشگری در سالهای اخیر در تونس توسعه یافته، و گردشگری به یکی از منابع عمدۀ درآمد تونس تبدیل شده است؛ سواحل زیبا و آفتابی مدیترانه و آثار باستانی دورۀ رومی ( بقایای شهر باستانی کارتاژ ) و اسلامی از جاذبه های اصلی گردشگری تونس هستند ( نک : امیرشاهی، 47 - 49؛ انکارتا، npn. ) . در 2002م/1381ش بیش از 5 میلیون نفر گردشگر خارجی از تونس بازدید کردند ( همانجا ) .
مهمترین شریک تجاری تونس فرانسه است و پس از آن کشورهای ایتالیا، آلمان، ایالات متحدۀ آمریکا، بلژیک، لوکزامبورگ، اسپانیا، هلند و الجزایر از خریداران اصلی کالاهای تونسیاند. فرانسه، آلمان و ایتالیا از صادرکنندگان عمدۀ کالا به تونس هستند ( همانجا؛ نیز نک : امیرشاهی، 51؛ . . .
جغرافیای انسانی و طبیعی: کشور جمهوری تونس در شمال افریقا واقع است و بخشی از مغرب عربی محسوب می شود. طول جغرافیایی آن تقریباً بین °7 تا °11 شرقی و عرض جغرافیایی آن بین °30 تا °37 شمالی است ( غروی، 155 ) . این کشور از غرب به الجزایر، از جنوب و جنوب شرقی به لیبی و از شمال و شمال شرقی به دریای مدیترانه محدود است. طول سـاحـل آن 148 کمـ است ( انکارتا1. npn ) . تونس با لیبی 480 کمـ و با الجزایر 950 کمـ مرز مشترک دارد ( امیرشاهی، 5 ) . جمعیت تونس ( 2008م/ 1387ش ) بالغ بر 500‘326‘10 تن است ( «فرهنگ جهانی2»، npn. ) . پایتخت آن شهر تونس است که 772‘991 تن جمعیت دارد. قابس، قفصه، قیروان، الکاف، بنزرت ( بزرته ) و صفاقس از شهرهای مهم و پرجمعیت این کشور هستند ( همانجا ) .
... [مشاهده متن کامل]
زبان و خط رسمی کشور تونس عربی است. زبان فرانسه نیز در این کشور رایج است. دین رسمی کشور اسلام است و 98٪ مردم، مسلمان و پیرو مذهب حنفی هستند ( انکارتا، npn. ) . مذهب فقهی مالکی نیز در تونس پیروانی دارد. شمار اندکی مسیحی و یهودی نیز در تونس زندگی می کنند. مردم تونس از نژاد عرب و بربر هستند. واحد پول تونس دینار تونس معادل 331‘1 دلار آمریکا ( در 2006م ) است «تونس3»، npn. ) .
سرزمین تونس با وجود وسعت کم، دارای آب و هوای متنوع است. آب و هوای تونس در شمال، معتدل مدیترانه ای و در جنوب، صحرایی است. رشته کوه اطلس تلّی، مرز بین این دو اقلیم است. ارتفاع منطقۀ کوهستانی از سطح دریا بین 610 تا 520‘1متر است. میانگین درجۀ حرارت در این منطقه °9 ( در زمستان ) و °26 ( در تابستان ) ، و میانگین بارندگی در حدود 400 تا 600 میلیمتر است. پوشش گیاهی این منطقه به پوشش گیاهی جنوب اروپا شبیه است. بارندگی کافی و حاصلخیزی خاک موجب پدید آمدن جنگلهای انبوه کاج، بلوط ، صنوبر و سندیان شده است. رود پرآب مجرده که پس از خروج از کوهستان به خلیج تونس سرازیر می شود، در مسیر خود جلگۀ حاصلخیزی در شمال شرقی تونس پدید آورده که محل کشت انواع غلات و مخصوصاً گندم است. علاوه بر زراعت غلات، کشت درختان میوه و زیتون نیز رواج دارد. بزرگترین بندر شمالی تونس، بنزرت، در این قسمت واقع است. در تونس مرکزی، دره ها و فلاتهای کم ارتفاع و استپهای کوهستانی با علفهای خاردار پوشیده است. پیشۀ ساکنان این منطقه دامداری است. معادن سرشار فسفات و سنگ آهن در ارتفاعات غربی قرار دارد. در طول سواحل شرقی جلگه ای حاصلخیز به طول بیش از هزار و عرض 30 تا 40 کمـ قرار دارد که بزرگترین منطقۀ کشت زیتون در تونس است. استپهای شرق و جنوب پوشیده از گیاهان استپی نظیر اسپرتو و بوته ها و علفهای بلند و درختچه های وحشی است. اشتغال عمدۀ مردم این نواحی دامداری است.
در صحرای جنوب تونس زمین خشک و فاقد پوشش گیاهی است، و میانگین درجۀ حرارت سالیانه از °20 تجاوز می کند و به هنگام وزش بادهای موسمی «خمسین» ( سیراکو ) درجۀ حرارت در تابستان از °50 بالاتر میرود. باران نامنظم است و از 200 میلیمتر در سال فراتر نمی رود. در این منطقه تنها در واحه های پراکنده و دارای چشمه های آب، نخلستانهای بزرگی وجود دارد. تونس یکی از مهمترین تولیدکنندگان خرما در افریقا ست ( نک : غروی، 155 - 168؛ امیرشاهی، 3 - 6؛ پرکینز، 2 - 4؛ انکارتا، npn. ) .
حیات وحش تونس نیز همچون پوشش گیاهی تونس متنوع است. کفتار، شغال، گراز، غزال، خرگوش صحرایی، و انواع مار سمّی از جمله کبرا و افعی از حیوانات وحشی بومی تونس هستند ( همانجا ) .
ذخایر و معادن: مهمترین ذخایرکانی و زیرزمینی تونس عبارت است از: فسفات، سنگ آهن، روی، سرب، نفت و گازطبیعی ( «تونس»، npn. ؛ امیرشاهی، 45 - 46 ) . معادن سرشار از فسفات، سرب و سنگ آهن در غرب منطقۀ کوهستانی تونس قرار دارد ( غروی، 164؛ پرکینز، 4 ) . ذخیرۀ نفت تونس در حدود 8/3 میلیارد بشکه ارزیابی شده است؛ تولید نفت خام ( در 2008م ) در تونس 81 هزار بشکه در روز است ( «تونس، دفتر. . . 1»، npn. ) . میدانهای نفتی تونس در مناطق صحرایی نزدیک به مرز لیبی و الجزایر قرار دارد و نفت توسط خط لوله به بندر السخیره ( تنها بندر نفتی تونس ) منتقل می گردد ( پرکینز، همانجا ) .
وضعیت اقتصادی و صادرات و واردات: اقتصاد تونس بر 4 بخش کشاورزی، صنایع سبک و معادن، گردشگری و خدمات استوار است. گندم و جو، زیتون، خرما، انگور، مرکبات و سبزیجات عمده ترین اقلام تولیدی و صادراتی بخش کشاورزی تونس هستند ( نک : امیرشاهی، 44 - 53؛ انکارتا، npn. ؛ «تونس»، npn. ) . تونس دومین تولیدکنندۀ روغن زیتون در جهان است. در مجموع محصولات کشاورزی 10٪ از کل تولید تونس را تشکیل می دهد ( همانجا ) .
تونس یکی از تولیدکنندگان اصلی فسفات در جهان است و این ماده بخشی از صادرات تونس را تشکیل می دهد ( نک : امیرشاهی، 45؛ «تونس»، npn. ) . صنایع تونس در زمینه های غذایی ( آرد، کنسرو میوه و ماهی، شراب سازی، روغن زیتون و قند و شکر ) ، ریسندگی و بافندگی، شیمیایی و معدنی ( فراوری فسفات، شیشه، کاغذ، تصفیۀ نفت، کودشیمیایی، فلزکاری و آهن و فولاد ) متمرکز است ( امیرشاهی، 44؛ انکارتا، npn. ) . پوشاک و منسوجات نیز از اقلام مهم صادراتی تونس است ( «تونس»، npn. ؛ امیرشاهی، 44 - 45 ) .
صنعت گردشگری در سالهای اخیر در تونس توسعه یافته، و گردشگری به یکی از منابع عمدۀ درآمد تونس تبدیل شده است؛ سواحل زیبا و آفتابی مدیترانه و آثار باستانی دورۀ رومی ( بقایای شهر باستانی کارتاژ ) و اسلامی از جاذبه های اصلی گردشگری تونس هستند ( نک : امیرشاهی، 47 - 49؛ انکارتا، npn. ) . در 2002م/1381ش بیش از 5 میلیون نفر گردشگر خارجی از تونس بازدید کردند ( همانجا ) .
مهمترین شریک تجاری تونس فرانسه است و پس از آن کشورهای ایتالیا، آلمان، ایالات متحدۀ آمریکا، بلژیک، لوکزامبورگ، اسپانیا، هلند و الجزایر از خریداران اصلی کالاهای تونسیاند. فرانسه، آلمان و ایتالیا از صادرکنندگان عمدۀ کالا به تونس هستند ( همانجا؛ نیز نک : امیرشاهی، 51؛ . . .