توبه

توبه یعنی از خامی در آمدن و پخته شدن در راه درست و همچون خورشید تابنده شدن است.
مفهوم توبه یک مفهوم عملی است و صرفاً یک مفهوم استغفار زبانی نیست بلکه نتیجه گرفتن از یک راه و عمل درست است.

اگر این کلمه را در جایگاه های کاربردی مختلف از طریق قانون و قواعد زبان شناسی بررسی کنیم کلمه ی ماهی تابه ، کلمه ی تابش ، کلمه ی طبخ ، پختن، بخار ، پخش و. . . قابل مشاهده است.

از نظر ترتیب زمانی، این سوره از آخرین سوره های قرآن است که از سال نهم هجرت و پیش از غزوه تبوک آغاز شده است و مربوط به زمان قدرت گرفتن مسلمانان در شبه جزیره عربستان است.
بخش هایی از سوره پیرامون لغو پیمان های مسلمانان با مشرکان به دلیل نقض آن، منافقان و توصیف آنان، جهاد، نکوهش اهل کتاب، زکات، انتقاد از مال اندوزی و ترغیب به تحصیل دانش است.
این سوره به دلیل آنکه با اعلام جنگ به دشمنان مسلمانان آغاز می گردد، با «بسم الله الرحمن الرحیم» شروع نمی شود. برخی نیز این سوره را ادامهٔ سورهٔ انفال می دانند و این نکته را دلیل آغاز نشدن سوره با «بسم الله الرحمن الرحیم» می دانند.
در نزد قرآن شناسان نام های متعددی برای این سوره گزارش شده است و پس از سوره های «حمد» و «اخلاص» دارای بیشترین تعداد نام سوره است. از جمله این قرآن شناسان؛ فیروز آبادی ۸ نام، طبرسی ۱۰ نام، زمخشری ۱۲ نام و آلوسی و ابن عاشور ۱۴ نام را همراه با علت نام گذاری در کتاب هایشان نام برده اند. طبق گزارش دائرة المعارف بزرگ اسلامی، مشهورترین این نام ها «برائت» و «توبه» است که برخی از مفسران نام اصلی سوره را «برائت» و نام دوم آن را «توبه» دانسته اند. «فاضحه» به معنی رسواگر، «مُبَعْثِرة» به معنای افشاگر و «بَحوث» کاوشگر؛ از نام های دیگر این سوره به شمار می آید. بقاعی علت نام گذاری سوره به نام های دیگر را بازگشت مفهوم همه این نام ها به نام اصلی سوره ( برائت ) می داند.
بنا به گزارش دائرة المعارف اسلامی سوره توبه دارای ۱۲۹ آیه و ۲۴۹۷ کلمه و ۱۰۷۸۷ حرف است. از سوره های طوال قرآن و در ترتیب نزول آخرین سوره مدنی به شمار می آید. در ترتیب مصحف پیش از «سوره یونس» و پس از «سوره انفال» آمده است. برطبق گزارش برخی از روایات شأن نزول، آیاتی از سوره پیش از غزوه بدر در مکه نازل شده است و همچنین دو آیه پایانی سوره را برخی از مفسران مکی گزارش کرده اند. پرداختن به مسئله توبه و بیان نکات تربیت و هدایتی آن با توجه به تکرار فراوان واژه توبه در این سوره، محور موضوعی آن تلقی می شود. از عهد و روزگار پیامبر _ آیه ۱۲۲ سوره ـ به آیه نفر معروف بوده است. بر اساس این آیه علمای اسلام حکم وجوب کفایی مهاجرت گروهی از مسلمانان در هر زمان و در هر شهر از شهرهای اسلام به منظور فراگیری علوم اسلامی را استنباط کرده اند. همچنین تشکیل حوزه های علمیه اسلامی در ممالک گوناگون اسلامی بر مبنای این آیه در طول تاریخ بوده است.

13 ) رعد
14 ) ابراهیم
15 ) حِجر
16 ) نحل
17 ) اِسراء ( بنی اسرائیل )
18 ) کهف
19 ) مریم
20 ) طه
21 ) انبیاء
22 ) حج
23 ) مؤمنون
24 ) نور
25 ) فرقان
26 ) شعراء
27 ) نمل
28 ) قصص
29 ) عنکبوت
30 ) روم
31 ) لقمان
32 ) سجدة
33 ) احزاب
34 ) سبأ
35 ) فاطر
36 ) یس
37 ) صافات
38 ) ص
39 ) زمر
40 ) غافر
41 ) فصّلت
42 ) شوری
43 ) زخرف
44 ) دخان
45 ) جاثیه
46 ) احقاف
47 ) محمد
48 ) فتح
49 ) حجرات
50 ) ق
51 ) ذاریات
52 ) طور
53 ) نجم
54 ) قمر
55 ) الرحمن
56 ) واقعه
57 ) حدید
58 ) مجادله
59 ) حشر
60 ) ممتحنه
61 ) صف
62 ) جمعه
63 ) منافقون
64 ) تغابن
65 ) طلاق
66 ) تحریم
67 ) مُلک
68 ) قلم
69 ) حاقه
70 ) معارج
71 ) نوح
72 ) جن
73 ) مزّمّل
74 ) مدثر
75 ) قیامه
76 ) انسان
77 ) مرسلات
78 ) نبأ
79 ) نازعات
80 ) عبس
81 ) تکویر
82 ) انفطار
83 ) مطففین
84 ) انشقاق
85 ) بروج
86 ) طارق
87 ) اعلی
88 ) غاشیه
89 ) فجر
90 ) بلد
91 ) شمس
92 ) لیل
93 ) ضحی
94 ) شرح
95 ) تین
96 ) علق
97 ) قدر
98 ) بینه
99 ) زلزله ( زلزال )
100 ) عادیات
101 ) قارعه
102 ) تکاثر
103 ) عصر
104 ) همزه
105 ) فیل
106 ) قریش
107 ) ماعون
108 ) کوثر
109 ) کافرون
110 ) نصر
111 ) مسد
112 ) اخلاص ( توحید )
113 ) فلق
114 ) ناس