واژه ی تنبلی از ریشه ی واژه ی تنبَل فارسی هست.
👇👇👇👇👇👇👇👇👇👇👇👇👇👇👇👇👇👇👇👇
واژه ی تنبَل ( به معنی کُند، کاهل، سست کار ) در فارسی امروز ریشه ی جالبی دارد و خیلی ها آن را به اوستایی یا سانسکریت نسبت می دهند، ولی بررسی دقیق تر نشان می دهد که این واژه از ریشه های ایرانی ( اوستایی/پهلوی ) گرفته شده است.
... [مشاهده متن کامل]
- - -
۱. اوستایی و پهلوی
tan - ( اوستایی ) = �تن، بدن�
📖 Bartholomae, Christian. Altiranisches W�rterbuch ( 1904 ) , s. v. “tan - ”
barə - ( اوستایی ) = �سنگین شدن، فرو نشستن�
📖 همان منبع، s. v. “barə - ”
در پهلوی: tanbal / tanbār = �کاهل، سنگین بدن�
📖 MacKenzie, D. N. A Concise Pahlavi Dictionary ( 1971 ) , s. v. “tanbal”
- - -
۲. سانسکریت
tanu - ( तनु ) = �بدن، اندام�
📖 Monier - Williams, Monier. A Sanskrit - English Dictionary ( 1899 ) , s. v. “tanu”
bala ( बल ) = �زور، نیرو�
📖 همان منبع، s. v. “bala”
ترکیب tanubala در متون سانسکریت به صورت مستقیم کم یاب است، ولی ترکیب های مشابه ( تن نیرو ) وجود دارد و می تواند معنای �بدن ضعیف/بی زور� بدهد. همین معنای ضمنی به �کاهلی و ناتوانی� تحول یافته است.
- - -
۳. فارسی میانه و فارسی نو
در متون پهلوی واژه ی tanbal صریحاً آمده است.
📖 Nyberg, H. S. A Manual of Pahlavi ( 1964 ) , vol. 2, p. 198
در فارسی نو همان شکل تنبَل بدون تغییر ادامه یافته.
📖 Steingass, F. A Comprehensive Persian - English Dictionary ( 1892 ) , s. v. “tanbal”
- - -
جمع بندی
واژه ی تنبَل یک واژه ی اصیل ایرانی ست:
در اوستایی: tan - ( بدن ) barə - ( سنگین شدن ) → �تن سنگین�
در پهلوی: tanbal به همان معنای �کاهل�
در سانسکریت: tanu bala ( بدن نیرو ) → �بی نیرو، ضعیف� که معنای ثانوی اش �کاهل� می شود.
در فارسی نو بدون تغییر ادامه یافته است.
- - -
📚 منابع پیشنهادی برای استناد:
1. Bartholomae, Christian. Altiranisches W�rterbuch. Strassburg: Tr�bner, 1904.
2. MacKenzie, D. N. A Concise Pahlavi Dictionary. London: Oxford University Press, 1971.
3. Nyberg, H. S. A Manual of Pahlavi. Wiesbaden: Harrassowitz, 1964.
4. Monier - Williams, Monier. A Sanskrit - English Dictionary. Oxford: Clarendon Press, 1899.
5. Steingass, F. A Comprehensive Persian - English Dictionary. London: Routledge & Kegan Paul, 1892.
- - -
تنبلی یک عادت است. تنبلی به زندگی و سرنوشت و آینده انسانها ضربه میزند.