بیان

x
بیان . [ ب َ] ( اِ ) درنده ای است که دشمن شیر باشد. ( آنندراج ) . قسمی از ببر. ( ناظم الاطباء ) . رجوع به ببر بیان شود.
بیان . [ ب َ ] ( ع مص ) پیدا و آشکار شدن . ( منتهی الارب ) ( آنندراج ) ( ناظم الاطباء ) . پیدا شدن . ( ترجمان القرآن ) . اتضاح . ( اقرب الموارد ) : بانه بیاناً؛ آشکار کرد آنرا. ( ناظم الاطباء ) .
◄ سخن پیدا و گشاده گفتن .
◄ پیدا و ظاهر کردن چیزی . ( آنندراج ) ( غیاث ) . پیدا کردن . ( ترجمان القرآن ) .
◄ افزون آمدن در فضل ( لازم و متعدی ) . ( ناظم الاطباء ) .
بیان . [ ب َ ] ( ع اِ ) فصاحت و زبان آوری . ( منتهی الارب ) ( از اقرب الموارد ) ( آنندراج ) . فصاحت . ( غیاث ) ( ناظم الاطباء ) . حدیث : ان من البیان لسحرا. ( منتهی الارب ) ( اقرب الموارد ) :
ازیرا حکیم است وصنع است و حکمت
مگو این سخن جز مر اهل بیان را.
ناصرخسرو.
ای یافته به تیغ و بیان تو
زیب و جمال معرکه و منبر.
ناصرخسرو.
و هرکس در میدان بیان بر اندازه ٔ مجال خویش قدمی گذارده . ( کلیله ودمنه ) .
ره سوی یقین ندارد این حکم
هرچند ره بیان ببینم .
خاقانی .
غایت و آیت شناس نامزد حضرتش
غایت نصر از غزا آیت وحی از بیان .
خاقانی .
دزد این درهاست از عقد سخن
هرکه درهای بیان خواهد گشاد.
خاقانی .
لیک کسی راز چنان جوهری
هیچ نه شرح و نه بیان دیده ام .
عطار.
موشکافان صحابه جمله شان
خیره گشتندی در آن وعظ و بیان .
مولوی .
◄ سخن و گفتار :
در بیانم آب و در فکر آتش است
آبی از آتش مطرز کس ندید.
خاقانی .
بیانی که نغز است فرزانه داند
کمانی که سخت است بازو شناسد.
خاقانی .
دزد بیان من بود هر که سخنوری کند
شاه سخنوران منم شاه ستای راستین .
خاقانی .
در بیانت یتیمه ٔ فضلا
در بنانت ولیمه ٔ افضال .
( سندبادنامه ص ٧ ) .
فنون فضل ترا غایتی و حدی نیست
که نفس ناطقه را قوت بیان ماند.
سعدی .
◄ شرح . تفصیل . تقریر : بیان مناجات ایشان در قرآن مجید بر این نسق دارد. یا ویلنا من بعثنا . ( کلیله و دمنه ) . و آنگاه به انواع بلا مبتلی گردد که بیان آن ممکن نگردد. ( کلیله و دمنه ) . که ولید و سحبان از بیان آن عاجز و قاصر. ( ترجمه ٔ تاریخ یمینی چ ١ ص ٤٤٨ ) .
جان و نان داری و عمر جاودان
سایر نعمت که ناید در بیان .
مولوی .
در بیان این شنو یکداستان
تا بدانی اعتقاد راستان .
مولوی .
آنچه خواهم کرد با نصرانیان
آن نمی آید کنون اندر بیان .
مولوی .
گاه گویم که بنالم ز پریشانی حالم
باز گویم که عیانست چه محتاج بیانم .
سعدی .
دعوی مشتاق را شرع نخواهد بیان
گونه ٔ زردش دلیل ناله ٔ زارش گواست .
سعدی .
♦ بیان التبدیل ؛ نسخ و رفع حکم شرعی است بدلیل شرعی متأخر. ( از تعریفات ) . بیان آنچه در آن خفا باشد، بخاطر مجمل یا مشترک یا خفی بودن لفظچون ، اقیموا الصلاة و آتوا الزکاة . ( تعریفات ) .
♦ بیان التقریر ؛ تأکید کلام بآنچه رفع احتمال مجاز و تخصیص کند. ( تعریفات ) .
◄ علم بیان ، علمی است که بحث میشود در آن از چگونگی ادا کردن معنی واحد به عبارات مختلفه مثلاً دربیان شجاعت زید یکبار گفته میشود �زید کالاسد فی الشجاعه � بار دیگر �زید شجاع � سوم بار �زید کالاسد� چهارم بار �زید اسد� پنجم بار �رایت اسداً غفی الحمام � ششم بار �زید یحطم الفرسان � هفتم بار �زید یفترس اقرانه � و شک نیست آنکه دلالت این عبارات بر این معنی مختلف است بوضوح و خفا همچنانکه متفاوت است در مبالغه . ( از هنجار گفتار تألیف نصراﷲ تقوی ص ١٤٢ ) . مجموع قواعدی که نشان می دهد چگونه میتوان از معنی واحدی بالفاظمختلف تعبیر کرد و مباحث آن شامل حقیقت ، مجاز، تشبیه ، استعاره ، کنایه است رجوع به ذیل هریک از این کلمات شود.
◄ ( اِ مص ) شرح دادگی .
◄ هویدایی .
◄ ظاهرکردگی .
◄ تعبیر و تأویل .
◄ تقریر و تعریف .
◄ توصیف .
◄ اثبات .
◄ اظهار و اقرار. ( ناظم الاطباء ) .
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
بیان
( بَ ) [ ع . ] 1 - ( مص ل . ) پیدا شدن ، آشکار شدن . 2 - ( اِمص . ) شرح ، توضیح . 3 - زبان آوری ، فصاحت . 4 - ( اِ. ) علمی است که آوردن یک معنی به طرق گوناگون را می آموزد.
با این همه این واژه5 بار در آیات قرآن نیز آمده است ( دوستداران به قرآن بازگردند )
پس نمی توان این واژه را در بنیاد پارسی دانست.
گرچه بنده با کنکاش در چند واژه نامه عربی و بررسی آن ها به این واژه و معرب بودن آن برنخوردم. شاید جستار دوستان در برخی واژگانی باشد که از مردمان آشور یا . . . به زبان عربی وارد و از عربی به پارسی راه یافته باشد که در این باره باید گفت باز پارسی نخواهند بود.
بنده این واژه را عربی میدانم. و برای ان برابرهای زیر در دسترس هستند:
بیان: گفتار،
بیان کردن: برشمردن، بازگو کردن،
بیانگر: روشنگر،
( کزازی )
فرنود ( به فرنود در دهخدابرگردید )
بازنمود ( دربرابر توضیح، شرح )

چون در عربی حرف پ وجود ندارد
نام پیان، را بیان تلفظ کردند
نام بیان به معمره تغییر کرد
و اکنون نام آن شهر خرمشهر است
و امروزه اعراب نام بیان را بر روی پسران
خود می گذارند
نام شهر دورک محل سکونت طوایفی
از ایل دور کی به شهر دورق تغییر کرد
و بعد به نام فلاحیه
تغییر کرد
و اکنون نام آن شهر شادگان است
Dovrak. Dovraq
نام اوپاتون*اوپاتان* نام قلعه ای کوچک در کنار
اروندرود بود که تبدیل به شهر شد
و با آمدن اعراب به عبادان
تغییر کرد و امروز آن را آبادان می گویند
Av pa tovn
معنی اوپاتون به زبان لری بختیاری
او::آب
پا::پائیدن. پاسبانی
تون::شما. وظیفه شماست.
اوپاتان ::پاسبانی از آب وظیفه شماست
او::آب. اروندرود
هم اکنون منطقه ای با نام پیان در شهرستان ایذه وجود دارد
رود بهمنشیر از نام دو ایل بهمنی *بهمئی *و ایل شیرعالی*اردشیرعالی* از ایلات
ایل بزرگ بختیاروند ( بهداروند )
گرفته شده
امروزه این دو ایل در شرق و جنوب شرق خوزستان و کهگیلویه سکونت
دارند
بهمنشیر::بهمن اردشیر
نام اروندرود از نام ایل بهداروند گرفته
شده است
اروندشاه پدر لهراسب کیانی *لراسب*
نیای قوم لر است
چگونگی تغییر اسم ایل بختیاروند
بهد::بهت، بخت
بهداروند، بهتاروند. بختاروند
بختاروند ::بختیاروند، بختیاری
و اعراب آن را مختاری تلفظ می کنند
طایفه کی لر*کلهر* بختیاری ساکن در باغملک
. مسجدسلیمان. شوشتر. لالی