بلی

زبان اوستایی:
در اوستایی ( زبان دینی زرتشتیان، حدود ۶۰۰–۳۰۰ پیش از میلاد ) واژه ای مانند baiia / baiiaa وجود داشته که معنای �آری� یا �بلی� را می رسانده است.
این واژه در متون مقدس زرتشتی، به ویژه گاتاها و دعاها، به عنوان پاسخ مثبت به کار می رفته.
منابع:
Humbach, Helmut. The Gathas of Zarathustra and the Other Old Avestan Texts, 1991.
Windfuhr, Gernot. Languages and Dialects of Iran: Ancient and Modern, 2009.
زبان پهلوی ( ساسانی ) :
در متون پهلوی، این واژه به صورت بَی یا بِی ثبت شده است و همان نقش پاسخ مثبت را دارد.
در کتیبه ها، اسناد رسمی و متون دینی ساسانی دیده می شود.
منابع:
Daryaee, Touraj. Sasanian Persia: The Rise and Fall of an Empire, 2009.
MacKenzie, David N. A Concise Pahlavi Dictionary, 1971.
انتقال به فارسی میانه و نوین:
از اوستایی و پهلوی، واژه وارد فارسی میانه شد و نهایتاً در فارسی نوین به شکل �بلی� باقی ماند.
منابع:
Windfuhr, Gernot. The Iranian Languages, 2009.
Perry, John R. Lexicon of Persian Lexicography, 1987.
- - -
۲. توضیح ادعای �بلی عربی است�
برخی منابع مدرن و لغت نامه ها ( مانند دهخدا ) بیان می کنند که �بلی� عربی است و معنای تسلیم یا پاسخ مثبت در قرآن دارد.
واقعیت این است که در عربی کلاسیک، واژه بَلَى برای پاسخ مثبت به سؤال منفی به کار می رود. مثال:
> أَلَسْتُ بِرَبِّکُمْ قالوا: بَلَى
یعنی �آیا من پروردگار شما نیستم؟ گفتند: آری�.
این کاربرد خاص در قرآن باعث شده که بعضی تصور کنند واژه ی �بلی� فقط عربی است.
✅ نکته مهم: وجود واژه ای مشابه در عربی دلیلی بر عربی بودن ریشه ی آن در فارسی نیست. واژه ی �بلی� در فارسی، اوستایی و پهلوی پیش از ورود عربی وجود داشته و به شکل مستقل معنا می داده است.
- - -
۳. مقایسه با ترکی و دیگر زبان ها
برخی تلاش کرده اند با مقایسه با ترکی، ریشه ی �بلی� را مرتبط با واژه های ترکی مثل �بویله / اولدو� کنند.
واقعیت: �بلی� در فارسی معنای پاسخ مثبت دارد، در حالی که واژه های ترکی مشابه صرفاً معادل �چنان، اینگونه� هستند. این تطبیق، صرفاً شباهت صوتی است و ریشه ای تاریخی ندارد.
- - -
۴. جمع بندی
1. بلی فارسی نیست عربی: غلط است. واژه در اوستایی و پهلوی پیش از عربی وجود داشته است.
2. کاربرد قرآنی در عربی: مربوط به پاسخ مثبت به پرسش منفی است و تأثیری بر ریشه فارسی ندارد.
3. ادعاهای ترکی: صرفاً شباهت صوتی است، نه ریشه مشترک.
4. منابع معتبر تاریخی و زبان شناسی نشان می دهند که �بلی� یک واژه ی کهن ایرانی است که از اوستایی و پهلوی به فارسی منتقل شده است.
- - -

• منابع ها. تاریخ ادبیات ایران، ذبیح الله صفا، خلاصه ج. اول و دوم، انتشارات ققنوس، ۱۳۷۴
• تاریخ ادبیات ایران، ذبیح الله صفا، خلاصه ج. سوم، انتشارات بدیهه، ۱۳۷۴
• حسن بیگ روملو، �احسن التواریخ� ( ۲ جلد ) ، به تصحیح�عبدالحسین نوایی، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، ۱۳۴۹. ( مصحح در پایان جلد اول شرح مفصل و سودمندی از فهرست لغات�ترکی�و�مغولی�رایج در متون فارسی از سده هفتم به بعد را نوشته است )
• فرهنگ فارسی، محمد معین، انتشارات امیر کبیر، تهران، ۱۳۷۵
• غلط ننویسیم، ابوالحسن نجفی، مرکز نشر دانشگاهی، تهران، ۱۳۸۶
• فرهنگ کوچک زبان پهلوی، دیوید نیل مکنزی، ترجمه مهشید فخرایی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ۱۳۷۹

عَلَىٰ أَنْفُسِهِمْ أَلَسْتُ بِرَبِّکُمْ قَالُوا بَلَىٰ، بَلیٰ تسلیم شدن در برابر امر الهی برای شرط ابتلای انسان برای رسیدن به بهشت اوست. وَإِذْ قَالَ إِبْرَاهِیمُ رَبِّ أَرِنِی کَیْفَ تُحْیِی الْمَوْتَىٰ قَالَ أَوَلَمْ تُؤْمِنْ قَالَ بَلَىٰ وَلَٰکِنْ لِیَطْمَئِنَّ قَلْبِی، حضرت ابراهیم ( ع ) می گوید: بَلیٰ. یعنی من آماده ام مرا با کشتن و زنده شدن پرندگان امتحان کنی.

شمارگان هجا 2
منبع لغت نامه دهخدا
فرهنگ فارسی عمید
فرهنگ فارسی معین
فرهنگ فارسی هوشیار
واژگان مترادف و متضاد
خیلی برام عجیبه چطور واژه صد در صد عربی بلی بله غیر عربی هستند.

Oyle اویله در ترکی استانبولی
Boyle بویله در ترکی استانبولی