برنجاسف

سفید و ما ل بی ه کبودی نیز و با نبات آن اندک چسبندگی و منبت آن کوهها و صحراهای سایهدار و از سر نو هر سال میروید .
حکیم میر محمد مومن در تحفه نوشته که آن غیر قیصوم است چه قیصوم شبیه است به افسنتین و اکثر یک ساق از یک ریشه میروید و بیشاخ و زیاده بر شبری و برگ آن شبیه به برگ و ساق زنبق و از آن بسیار ریزهتر و با چسبندگی قلیلی و گل آن سفید و زرد و با عطریت قوی بی قل رایحه . منبت آن مخصوص ها کوه یی است که باران در آنجا بیشتر شود و اکثر اطبا و عشابین مشوش ذکر کردهاند و هر دو را یک چیز دانستهاند و بعضی که
دو چیز دانسته بعضی از صفات قیصوم را در برنجاسف و صفات آن را در قیصوم مذکور ساخته اند بهترین آن خوشبوی ثقیل الرا حیه آن است .
طبیعت آن : در اول سیم گرم و خشک و نیز در دویم گرم و در آخر اول خشک گفته اند و منسوب به مشتری است .
افعال و خواص آن : ملطف و مفتح و مدر بول و حیض و مفتت حصات . آشامیدن دو درهم گل زرد آن با عسل جهت اخراج اقسام کرم معده و حبالقرع مجرب و آشامیدن طبیخ دو مثقال آن و جلوس در مطبوخ آن جهت رفع احتباس حیض و بول و عسر ولادت و انضمام فم رحم و ورم آن و اخراج سنگ مثانه و مشیمه و جنین و تنقیه قروح رحم مفید و آشامیدن آب نقوعمقدار دو درهم آن جهت رفع حمیات و به دستور مطبوخ آن جهت اکثر امراض مذکوره خصوص امراض رحم اما باید که غذایی بی روغن تناول نمایند و ضماد آن جهت اقسام درد سر و
تفتیح سده دماغی و تقویت دماغ و سرسام بلغمی و سبات و بر سینه جهت درد سینه و بر زیر شکم برای دفع احتباس بول و حیض و تحلیل اورام و تسکین دردها و به دستور نطول آن و تکمید بدان جهت امراض مذکوره و رفع سده خیشوم و زکام و سدر و دوار و استنشاق طبیخ آن جهت رفع زکام و امراض دماغی و استشمام گل آن و حمول عصاره آن با مرصاف جهت رفع فضلات رحم و آنچه مراد اخراج آن باشد و رذ س ور وخته مجموع آن جهت تجفیف قروح و ضماد بیخ آن بر زیر شکم جهت ادرار
بول و طمث و باید که در هنگام امتلای بدن ضماد آن را استعمال ننمایند و همچنین هنگامی که ماده در سدد انصباب باشد به سوی آن عضو مضر گ رده و مصلح آن انیسون .
مقدار شربت آن : تا سه مثقال .
بدل آن : در امراض رأس بارد به وزن آن بابونج و در سایر امراض افسنتین است.