باب

- - -
۱. ریشه شناسی واژه ی �باب�
الف ) اوستایی
واژه: 𐬠𐬁𐬠 ( bāb / bāba )
معنا: �در، راه، گذرگاه�
کاربرد: در متون مذهبی اوستایی مانند وندیداد و یَشت ها برای اشاره به مسیرهای مادی و معنوی
منابع معتبر:
Darmesteter, J. Zend Avesta, Part I: The Vendidad, Paris, 1880
Hintze, Almut. A Grammar of the Avestan Language, Berlin, 1981
Spiegel, Friedrich. Die Avestischen Texte, Leipzig, 1880
ب ) پهلوی
واژه: باب
معنا: �دروازه، راه�
کاربرد: در متون دینی و ادبی میانه ایرانی و ترکیباتی مانند �باب الله� یا �باب الابواب�
منابع معتبر:
Henning, W. B. The Ancient Language of Persia, London, 1932
MacKenzie, D. N. A Concise Pahlavi Dictionary, Oxford, 1971
Nyberg, H. Pahlavi Texts, Uppsala, 1938
ج ) سانسکریت
واژه های مشابه: dvāra و vāpa
معنا: �در، دروازه�
کاربرد: در وداها و رامایانا برای اشاره به ورودی ها
منابع معتبر:
Monier - Williams, M. A Sanskrit - English Dictionary, Oxford, 1899
Apte, V. S. The Practical Sanskrit - English Dictionary, Delhi, 1965
Macdonell, A. A Sanskrit Grammar for Students, London, 1910
نتیجه علمی
واژه ی �باب� در اوستایی، پهلوی و سانسکریت معنای نزدیک به �در، دروازه، راه� دارد.
این همخوانی معنایی نشانه ی ریشه های مشترک واژه در زبان های هندواروپایی و ایرانی است، نه صرفاً یک تعبیر عرفانی.
- - -
۲. تحلیل ادعاهای عرفانی و شعری
عباراتی مانند:
> �مدینة العلم که علیّ بابها از مدینة العمل وارد میشن�
یا
�کلام عُرفاء دلیل ندارد ونیاز به دلیل نیست؛ راه به دِل دارد�
این ها استعاره ها و تفسیرهای عرفانی هستند و ریشه واژه را توضیح نمی دهند. از دیدگاه زبان شناسی:
1. هیچ مدرک تاریخی یا زبانی برای این تعبیرها وجود ندارد.
2. این نوع تحلیل ها بیشتر جنبه ی شعری و معنوی دارند، نه علمی.
3. استفاده از واژه �باب� در عرفان به معنای �راه رسیدن به خدا� یک تعبیر مجازی است، و ریشه شناسی تاریخی واژه را تغییر نمی دهد.
- - -
۳. جمع بندی
جنبه تحلیل علمی ادعاهای عرفانی
معنا �در، دروازه، راه� در اوستایی، پهلوی و سانسکریت �دروازه ی علم، دروازه ی عمل� ( تعبیر شعری/عرفانی )
منبع متون کهن اوستایی، پهلوی، سانسکریت کلام عارفانه، روایت ها و استعاره ها
اعتبار علمی مستند، قابل استناد به متون تاریخی غیر مستند، استعاری، معنوی
نتیجه �باب� واژه ای کهن با ریشه ی واقعی در زبان های هندواروپایی و ایرانی تعبیر عرفانی، ریشه تاریخی را تغییر نمی دهد
- - -
💡 جمع بندی نهایی:
واژه ی �باب� دارای ریشه تاریخی و زبانی معتبر در اوستایی، پهلوی و سانسکریت است.
تعبیرات عرفانی یا استعاری، هرچند ارزش معنوی دارند، دلیل زبان شناسی یا تاریخی نیستند.
برای پاسخ به ادعاهای عرفانی، باید همواره به منابع معتبر تاریخی و زبان شناسی استناد کرد، نه به تعبیرهای ادبی یا عرفانی.
- - -

• منابع ها. تاریخ ادبیات ایران، ذبیح الله صفا، خلاصه ج. اول و دوم، انتشارات ققنوس، ۱۳۷۴
• تاریخ ادبیات ایران، ذبیح الله صفا، خلاصه ج. سوم، انتشارات بدیهه، ۱۳۷۴
• حسن بیگ روملو، �احسن التواریخ� ( ۲ جلد ) ، به تصحیح�عبدالحسین نوایی، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، ۱۳۴۹. ( مصحح در پایان جلد اول شرح مفصل و سودمندی از فهرست لغات�ترکی�و�مغولی�رایج در متون فارسی از سده هفتم به بعد را نوشته است )
• فرهنگ فارسی، محمد معین، انتشارات امیر کبیر، تهران، ۱۳۷۵
• غلط ننویسیم، ابوالحسن نجفی، مرکز نشر دانشگاهی، تهران، ۱۳۸۶
• فرهنگ کوچک زبان پهلوی، دیوید نیل مکنزی، ترجمه مهشید فخرایی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ۱۳۷۹

وَرَفَعْنَا فَوْقَهُمُ الطُّورَ بِمِیثَاقِهِمْ وَقُلْنَا لَهُمُ ادْخُلُوا الْبَابَ سُجَّدًا وَقُلْنَا لَهُمْ لَا تَعْدُوا فِی السَّبْتِ وَأَخَذْنَا مِنْهُم مِّیثَاقًا غَلِیظًا ﴿١٥٤ النساء﴾
قَالَ رَجُلَانِ مِنَ الَّذِینَ یَخَافُونَ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَیْهِمَا ادْخُلُوا عَلَیْهِمُ الْبَابَ فَإِذَا دَخَلْتُمُوهُ فَإِنَّکُمْ غَالِبُونَ ۚ وَعَلَى اللَّهِ فَتَوَکَّلُوا إِن کُنتُم مُّؤْمِنِینَ ﴿٢٣ المائدة﴾
وَإِذْ قِیلَ لَهُمُ اسْکُنُوا هَـٰذِهِ الْقَرْیَةَ وَکُلُوا مِنْهَا حَیْثُ شِئْتُمْ وَقُولُوا حِطَّةٌ وَادْخُلُوا الْبَابَ سُجَّدًا نَّغْفِرْ لَکُمْ خَطِیئَاتِکُمْ ۚ سَنَزِیدُ الْمُحْسِنِینَ ﴿١٦١ الأعراف﴾