اینه

نقش دستوری اسم
ترکیب ( اسم ) [پهلوی: āyēnak] ‹آینه›
مختصات ( کن . )
آواشناسی 'Ayine
الگوی تکیه WWS
شمارگان هجا 3
منبع فرهنگ فارسی معین
لطفا انتشار بدهید

واژه " آبگینه" نیز نام دیگر آیینه در زبان پهلوی به دیسه " آبگینَگ" آمده است. در این واژه، گین" پسوند فروزه ( صفت ) ساز است، به چم چیزی مانند آب، در این نام گذاری از ویژگی بازتاب فرتور ( تصویر ) در آب بهره گیری شده است. همانا پهنه بیرنگ آب بگونه ای، نخستین آینه ای بود که آدمی در آن چهرۀ خود را می دید.
دگرش واژه آبگینه به آیینه نیز دور از راستینگی نیست.
در برخی زبانهای ایرانی به آب، " آو یا اِو" گفته می شود در یک گمانه زنی می توان گفت که واژه " اوینه" ( آب مانند، از جنس آب ) به چیزی گفته می شود که فرتور در آن نمایان می شود که واژه آیینه یا آینه از آن بدست می آید.
ایوینگ = اوینه ( آبگینه ) = آیینه = آینه
-
واژه ی آینه پیوندی با آی = ماه ندارد، تاکنون کسی نتوانسته در ماه، تصویر چهره خود یا چیز دیگری را ببیند که گفته شود آینا یعنی ماه مانند!!! / "مانند ماه پاک و زلال" و این حرفها هم سخنانی ذوقی و شاعرانه هستند نه خردمندانه و دانشیک.
-
با بررسیِ تاریخیِ زبان در آذربایگان که هر پژوهشگرِ بیطرفی را به زبان پهلوی می رساند، می توان به این برایند منطقی دست یافت که پیامد دگرش زبان از پهلوی به ترکی چیزی نبوده جز درون شدن انبوهی از واژگان پهلوی به زبان نوآمده ی ترکی.
درواقع شابد بتوان گفت بیشتر واژه های پارسی که در ترکی آذربایگان دیده می شود ریشه در زبان کهن نیاکان همین مردم دارد و واژگان بیگانه ای برایشان نیست.

یونجا تورکی از فعل یونماق شده یونجه
تاوا تورکی از فعل تاولاماق شده تاوه و یا تابه
شانا از فعل شانشان ریش ریش شانه
خانا محل خان و بالا نشین خانه
آی نا آینه
نیشاستا نشاسته
پالدا پالوده
آبی که بسیار زلالو صاف و راکت باشد عکس ماه رو آب می افتد و تورکی مثل است
دم دوروده آینا کیمی
زلال و صاف است مانند ماه

رخنما

اندیشه و اندیشیدن فیزیکی نیست؛ ساز و کار و دستگاه آن در مغز آدمی، فیزیکِ آن است. اندیشه بازتاب چیزهای مادی و معنوی پیرامون آدمی در مغز وی است. ساده ترین گونه ی بازتاب ها همانا آینه است که چهره و تصویر پیرامون خویش در آن بازتاب می یابد . . .
برگرفته از یادداشتی در پیوند زیر:
https://www. behzadbozorgmehr. com/2016/09/blog - post_35. html
افزوده:
آینه بگمان بسیار از ریشه ی پارسی برخوردار است. سخن باریک و پاکیزه ای که امیدوارم با دربرگیرندگی بیش تر به آن بپردازم، شیوه ی برخورد خشک مغزانه، ایستا و بُرشیِ بسیاری از کاربران درباره ی ریشه ی واژه ها از آن میان بویژه ترکی یا پارسی بودن آن هاست که گاه به ستیزه های سردرگم و کودنواری از دید من، درباره ی واژه های گوناگونی در همین واژه نامه انجامیده است. اینکه در زبان پارسی، واژه های ترکی و مُنگلی ( مغولی ) نیز افزون بر عربی و یونانی و آرامی و . . . بدرازای تاریخ راه یافته، جای کم ترین اگر و مگری نیست؛ ولی در کنار این هستینگی ( واقعیت ) تاریخی، هستینگی تاریخی بس بزر گ تری نیز هست که بخش بسیار بزرگی از پهنه ی آریانا دربرگیرنده ی ایران کنونی، افغانستان، بخشی از پاکستان کنونی، تاجیکستان، ازبکستان، ترکمنستان، قفقاز و بخش های بزرگی از عراق و ترکیه کنونی و برخی جاهای دیگر در گذشته ای دورتر بزبان های ایرانی گوناگونی، سپس بخش شده در دو بخش بندی دربرگیرنده تر خاوری ( دری، پارسی و . . . ) و باختری ( کردی، لری و . . ) سخن می گفته اند که دورانی کم و بیش دراز از تاریخ ایران از باستانی ترین دوره تاکنون را دربرگرفته و می گیرد. در سرزمین آذربایجان ( آذرآبادگان به آرش سرزمین آتش ها ) تا زمان چیرگی خونریزانه سلجوقیان بویژه در آن سرزمین دلاورخیز و حتا پس از آن، در بسیاری از شهرها و روستاها بزبان های کهن ایرانی سخن گفته می شد. در نمونه ای از آن در کتابی برگردان شده از ترکی عثمانی به پارسی، چنین آمده است:
تصویر و نمونه هایی که چلبی [جهانگرد عثمانی] از زبان مردم تبریز می دهد، ظاهرا نشان دهنده آن است که حتی در سال های ۱۶۵۰ یعنی حدودا ششصد سال پس از سلجوقیان و کوچ و استقرار اقوام و قبایل ترک زبان در ایران، هنوز زبان مردم تبریز کاملا به ترکی تبدیل نشده بود . . . زنان مراغه اکثرا به زبان پهلوی صحبت می کنند . . . ( ایران ۳۷۰ سال پیش از نگاه یک سیاح عثمانی، برگردان به پارسی از مزدوری رسانه ای به نام عباس جوادی )
این را دانسته در اینجا یادآور شدم؛ ولی گواهی ها و نمودها و نشانه های آن بسیار بیش تری از این کتاب در جاها و خاستگاه های دیگر می توان یافت و گواه گرفت. افزون بر آنکه نام شهرها، کوه ها، رودخانه ها و نام آدم ها بویژه نام های بسیار زیبای پارسی زنان، گواه همریشگی و همپیوندی تاریخی آذربایجان و سایر جاهای ایران بویژه با کردها و کردستان است ( تا آنجا که دانش نارسا و زیگزاگ و حافظه ی از میان رفته ام، یادآور می شود، نخستین تبارهای کوچنده ای که در ایران پایدار و ماندگار شدند در سرزمین های آذربایجان کنونی، کردستان کنونی، بخش خاوری ترکیه ی کنونی، لرستان و بختیاری و ایلام و پیرامون آن . . . ) بوده است. در اینجا بیش تر به آن نمی پردازم. اگر بخت یار بود، نوشته ای گواهمندتر از ای خواهم نوشت.
در پایان، برای آن دسته از کاربران که به ریشه یابی زبان ترکی یا بهتر است بگویم: زبان آذری دلبسته اند و می کاوند، این نکته را یادآور می شوم که ریشه ی راستین را باید در زبان های ترکی و مغولی آسیای میانی آن هنگام و نه در ترکیه که زبانی سه گانه ( آمیخته ای از ترکی ریشه گرفته از آسیای میانی، عربی و پارسی ) یا ترک زبان های جاهای دیگر پیرامون آن، بجویند و با گواهمندی بایسته که نیازمند ویژه کاری در آن رشته است، سخن بگویند؛ و در اینجا من به این سویه که ای یا آن واژه از ریشه ی پارسی یا ترکی یا از آنِ جاهای دیگر است، کاری نداشته و ندارم؛ سخن بر سرِ شیوه ی برخوردی پویا که پدیده ها را نه در بُرشِ کوتاهی از زمان که در گذر هر یک از آغاز تا انجام، می نگرد و به بررسی می نشیند و از آن، برجسته تر در روش شناسی آن است که در هر رشته ای شیوه های خود را دارد. این سخن باریک و پاکیزه ای ( نکته ) از جان برآمده است که امیدوارم جویندگان آن را نیک بدیده گرفته و جامه ی کردار به آن بپوشانند.
نکته ای نیز در اینجا به گردانندگان این تارنگاشت یادآور می شوم. از هنگامی که بیش تر و بیش تر به این تارناشت سر زده ام، در میان شماری زبان شناس خوب و جستجوگرانی پوینده به شماری آدم پرگو و کم مایه که بیش تر پشت این یا آن نویسنده یا فلان و بهمان استاد دانشگاه، پنهان شده و خشک مغزانه چیزهایی می نویسند و نیز برخی دزدان ادب و اندیشه که نمی خواهم نام شان را بیاورم، برخورده ام که آسمان و ریسمان می بافند. این یک واژه نامه است و بگمانم دوستان گرداننده باید از آنچنان شناختی در این زمینه برخورده باشند که از گنجاندن اینگونه نوشته ها جلو گیرند؛ وگرنه، جریان کار می تواند بجای کمک به پارسی گویی و نویسی بهتر ، گام بگام زیانبار شود.

اگر به روش ترکان به ریشه یابی بپردازیم میتونیم بگیم شهر ایندینیا یا ایندینیا پلیس از ترکی اومده چون ایندی یعنی هم اکنون!
یا شهر بایرن آلمان از ریشه ی ترکی بایرام اومده چون چهار تا کلمه ی اون ترکی بوده و میشه بایر.
شرکت ژاپنی aisin که قطعه ساز خودرو هست هم حتما از آی ترکی وام گرفته!
یا سرویس آیکلاد اپل هم از ماه ترکی اومده!
همینطور آیس انگلیسی که به معنی یخ هست هم ترکی بوده یا آیسمن یا مرد یخی!
کلمه ی عربی آیه هم حتما ریشه ی ترکی داره!
دیگه آیفون هم نگیم ترکی بوده به زبان ترکی بی احترامی کردیم.
نکنید و اینقدر واژه هارو بیشتر از این تحقیر نفرمایید.

آینه ها سه نوعند: تخت یا صاف، برآمده یا مُحَدٌَب، فرورفته یا مُقَعٌَر. آینه تخت جسم را به اندازه و در فاصله واقعی، آینه برآمده جسم را دورتر و کوچکتر از اندازه واقعی و آینه فرورفته جسم را نزدیکتر و بزرگتر از اندازه واقعی نشان می دهد.
به آینه در زبان ترکی، آینا یا اوزگو می گویند.
ضرب المثل ترکی در مورد آینه:
یولداش یولداشین آیناسی دیر. = دوست آینه دوست است. ( دوست حسن و عیب دوستش را به وی متذکر شده و از انحطاط او جلوگیری می کند. )
آینایا باخ گؤر نَة یَه اوخشاییرسان. = در آینه نگاه کن ببین به چه شباهت داری ( برای یادآوری کجروی های فرد و سرِ عقل آوردن وی بکار می رود. )
سینیخ آینا گؤرسَتمَز. = آینه شکسته نشان نمی دهد. ( معادل رطب خورده چون منع خرما کند؟ )

تاریخچه [ویرایش]
کهن ترین نشانه های آینه مربوط به ۶۰۰۰ پیش از میلاد است که در آناتولی ( در ترکیه ) یافت شده است. پس از آن در ۴۰۰۰ پ. م. می توان تمدن های میانرودان را نام برد. در مصر باستان کهن ترین نشانه از آینه به حدود ۳۰۰۰ پ. م. باز می گردد. نمونه ای دیگر از وجود آینه به حدود ۳۰۰۰ سال پیش در ایران می رسد که یعنی در زمان هخامنشیان که آن ها با صیقل دادن سنگ ها و فلزات، آنها را به آینه هایی شفاف تبدیل می کردند که آثار آن در تالار آینهٔ تخت جمشید باقی مانده است. آینه های صیقل شده در آمریکای جنوبی و مرکزی به ۲۰۰۰ پیش از میلاد باز می گردد. در چین آینه های برنجی به ۲۰۰۰ پیش از میلاد باز می گردد. آینه های روکش شده از فلز در صیدای لبنان در سدهٔ یکم پس از میلاد یافت شده است. آینه های شیشه ای با روکشی از ورقهٔ طلا در نوشته های پلینی مهتر در کتاب «تاریخ طبیعی ( پلینی ) » در سال ۷۷ پس از میلاد نوشته شده است.
در سدهٔ ۱۲ میلادی شیشه در فراوری آینه، به شکل گسترده به کار گرفته شد و نخستین آینه های شیشه ای که با ورقه هایی پوشیده از سرب به بازار عرضه می شدند بوجود آمدند. زمانی بعد ماهیت سمی بودن سرب آشکار گردید و به همین دلیل استفاده از مخلوط جیوه و قلع بجای سرب آغاز شد. این تغییر و دگرش ها باعث شدند که ونیز که در آن زمان محل تولید اینگونه آینه ها بود به یک قطب اقتصادی تبدیل شود. با وجود این، اختراع و فراوری آینه را نباید جزو نیازهای نخست و تنها در حد یک ابزار شخصی پنداشت، امروزه کاربردهای دانشی آینه ها بسیار بیشتر از کاربردهای نخستین و نمایی آنها هستند.
داشنمندان از مدتها پیش ویژگی های آینه های تخت و کوژ و کاو ( محدب و مقعر ) را می شناختند و حتا با بهره از آنها برای متمرکز کردن نور آفتاب وسایلی را برای به آتش کشیدن اجسام اختراع کرده بودند. حتا در این مورد افسانه ای وجود دارد که می گویند ارشمیدس دانشمند نامدار سدهٔ سوم پیش از میلاد بوسیله شبکه ای از اینگونه آینه ها، کشتیهای بادبانی مهاجمان رومی را به آتش می کشیده است، تا اینکه فرمانروای روم سرانجام در شب موفق به تسخیر شهر «سیراکوز» می گردد. آینه ی بر آمده یک آینه ی قدیمی است
گونه ها [ویرایش]
آینه ها بر پایهٔ ساختار به گونه های زیر بخش می شوند:
آینه های تخت
آینه های شیشه ای
آینه های فلزی
آینه های لایه گذاری شده
آینه های کروی
آینهٔ کاو یا مقعر
آینهٔ کوژ یا محدب
آینه های شلجمی ( در چراغ خودروها )
آینه های توان بالا ( کاربرد در آزمایش و محاسبات )
آینه ها بر پایهٔ جنس به گونه های زیر بخش می شوند:
آینه های شیشه ای
آینه های فلزی
آینه های مایع
ساخت [ویرایش]
بسیاری از آینه ها با افزودن روکش بازتابنده به یک لایهٔ مناسب ساخته می شوند. در بیش تر آینه ها این لایه به شَوَند ( دلیل ) آسانی ساخت، سختی، و توانایی داشتن رویهٔ صاف، شیشه است. روکش بازتابنده بیش تر به رویهٔ پشت آینه افزوده می شود تا از فرسایش و آسیب های ناگهانی در پناه بماند.
این لایه شکل داده می شود، صیقل داده می شود و پاک می شود تا سپس روکش شود. آینه های شیشه ای بیش تر با نقره یا آلومنیوم به همراه مجموعه ای از دیگر روکش ها، روکش می شوند.
۱ - قلع ۲ - نقره ۳ - کُنانَنده ( فعال سازهای ) شیمیایی ۴ - مس + okhtak ( ؟ ) ۵ - رنگ
قلع نخست افزوده می شود، چراکه نقره نمی تواند به شیشه بچسبد. کناننده ها باعث سختی قلع/نقره می شوند. مس برای ماندگاری و دیرپایی افزوده می شود. رنگ ( بیش تر موارد سبز ) در پشت آینه از خراش ها و آسیب های ناگهانی جلوگیری می کند.
در برخی کاربردها، به ویژه آن ها که هزینه اهمیت دارد و یا به دیرپایی بسیار نیازمندند، آینه ها از یک مادهٔ توپر مانند فلز صیقل زده، ساخته می شوند.
برای کاربردهای فنی مانند آینه های لیزری، روکش بازتابنده بیش تر به روش نشست مکنده به روی رویهٔ بیرونی لایه روکش می شود. این کار از بازتاب دوباره و از جذب نور در آینه جلوگیری می کند. آینه های فنی ارزان تر، از روکش نقره، آلومنیوم یا طلا بهره می برند ( طلا بیش تر برای آینه های فروسرخ ) و بازتاب های ۹۰ - ۹۵٪ را تا هنگامی که نو هستند، بدست می آورند. یک روکش محافظ ممکن است برای جلوگیری از اکسید شدن لایهٔ بازتابنده افزوده شود. کاربردهایی که به بازتاب بیش تر و یا ماندگاری بیش تر نیازمندند، از روکش ترابرقی بهره می برند، که می تواند بازتاب هایی به اندازهٔ ۹۹٫۹۹۹٪ را در یک بازهٔ کوچک از طول موج ها بدست آورد.
کاربردها [ویرایش]
از جمله کاربردهای آینه ها می توان موارد زیر را نام برد:
تلسکوپ ها: شاید مهم ترین کاربرد آینه در تلسکوپ ها بوده باشد، که باعث شد دید آدمی فراتر از زمین رود.
سامانه های رادار و روش های پیچیدهٔ هواپیمایی
میکروسکوپ ها
ابزارآلات پزشکی
در خودروها جهت افزایش میدان دید.
در دوربین های شکاری
در عینک های مختلف
تلسکوبهای زیردریایی
آینه در ادبیات فارسی [ویرایش]
گاهی در ادبیات عرفانی آینه به دل شخص مؤمن اشاره دارد، آن گاه که، از زنگارها و تیرگی های ناشی از حرص، حسد، عجب، و خودبینی پاک و صیقلی شده باشد. [نیازمند منبع]
عکس روی تو که در آینهٔ جام افتاد عارف از خندهٔ می در طمع خام افتاد
حسن روی تو به یک جلوه که در آینه کرد این همه نقش در آیینهٔ اوهام افتاد
این همه عکس می ونقش نگارین که نمود یک فروغ رخ ساقیست که در جام افتاد
{{{2}}}
پیوند به بیرون [ویرایش]
در ویکی انبار پرونده هایی دربارهٔ آینه موجود است.
آینه د . . .