انگ

فرهیختن / فرهنگ
آویختن/آونگ
ریختن/رنگ
هیختن/هنج یا هنگ
آهیختن/آهنج یا آهنگ
سرهیختن/سرهنگ
و. . .
ولی این بدان معنا نیست که بخش های کارواژه ساز دیگر همچون ( یدن، یستن و. . . ) توانایی بکارگیری پسوند نامساز ( انگ ) را ندارند. برای نمونه از کارواژه آراستن یا آرَستن یا آراییدن، واژه ای در زبانهای اروپایی بنام ( arrenge ) پدید آمده یعنی آرَنگ ( آر/ َ نگ ) .

این پسوند از آغاز یک پسوند نامساز بوده است.

و یک انگ پیشوند داریم که در واژگان انگور ، انجیر، انگبین و . . . بکار میرود به چم شیرینی و شهد

۲ - این حالت پایانی متشکل از "یک" پسوند نیست بلکه ادغامی از دو پسوند ترکی می باشد که در مجموع حالت پایانی با اشکال ng و ing , eng , ang , ung , �ng , ıng را ایجاد می کند
که در مجموع ترکیبی از یک پسوند فعل ساز و یک پسوند اسم - صفت - قیدساز می باشد.
- ساخت کلمات زبان های ترکی با کلمات زبان های اروپایی و فارسی فرق دارد
کلمات زبان های اروپایی و فارسی از سه بخش تشکیل می شود :
۱ - هسته : حامل معنا یا مفهوم اصلی می باشد که ممکن است یک ریشه فعلی یا اسم یا صفت یا قید باشد
۲ - پیشوند : بیشتر پیشوند ها نقش فعل سازی دارند و در واقع تمام وند های فعل ساز پیشوند هستند به استثنای "ان" که مثلا باعث ایجاد فعل" خوراندن" از فعل" خوردن" می شود ولی یک پسوند می باشد
۳ - پسوند: پسوند ها باعث ایجاد فعل نمی شوند ( به استثنای تعداد معدودی ) بلکه در ساخت کلمات با سایر نقش های زبانی مانند اسم ، صفت ، قید ، صورت مفعولی فعل ، صورت مصدری و. . . از ریشه فعلی یا اسم یا قید یا صفت و. . . نقش دارند و وند های غیرفعل ساز محسوب می شوند.
- کلمات زبان های ترکی از دو بخش تشکیل شده است :
۱ - هسته : که حامل معنای یا مفهوم اصلی است که ممکن است یک ریشه فعلی یا اسم یا قید یا صفت و. . . باشد
۲ - پسوند
نکته : در ترکی پیشوند و جود ندارد ولی ممکن است در تاثیر از زبان های دارای پیشوند یا ورود کلماتی از این زبان ها به زبان ترکی با کلمات غیر ترکی پیشوند دار ( مثلا نامرد، بکار =بی کار ) یا کلمات ترکی که پیشوند غیر ترکی پذیرفته اند ( مانند: na - kondem ) در گفتار یا نوشتار مواجه شویم.
- پسوند ها در زبان ترکی به دو بخش تقسیم می شوند :
۱ - پسوند های غیر فعل ساز : که همانند پسوند ها در زبان های اروپایی و فارسی عمل می کنند و برای ایجاد کلمات با نقش های اسم، صفت ، قید و صورت مصدری، و. . . مورد استفاده قرار می گیرند .
۲ - پسوند های فعل ساز : که نقش مشابه پیشوند های فعل ساز زبان های اروپایی و فارسی را دارند و با اضافه شدن به انتهای یک ریشه فعلی فعل جدید ایجاد می کنند یا با اتصال به انتهای یک اسم یا صفت یا قیدو. . . باعث تبدیل آن به یک فعل می شوند .
به همین خاطر حالات پایانی ما بعد هسته در کلمات ترکی با نقش غیر فعل می تواند ترکیبی از بخشی از ریشه فعلی یا پسوند های فعل ساز که به دنبال آن پسوند های غیر فعل ساز آمده ، باشد بر خلاف زبان های اروپایی و فارسی که حالات پایانی کلمات غیر فعل، مابعد هسته به دلیل عدم وجود پسوند فعل ساز می تواند فقط یک یا ترکیبی از پسوند های غیر فعل ساز باشد
که گاها حالات پایانی کلمات ترکی که ترکیبی از پسوند فعل ساز و غیر فعل ساز می باشنداشتباها به صورت یک پسوند و آن هم پسوند غیر فعل ساز برداشت می شود
به عنوان مثال حالت پایانی ترکی "لاخ" که در اصل از ادغام یک پسوند فعل ساز یعنی "لا" و یک پسوند اسم ساز مکان یعنی "اخ" یا "اق" با یکدیگر تشکیل شده است که به اشتباه یک پسوند اسم ساز مکان برداشت شده است مانند سنگلاخ
ترکیب پایانی "انگ" نیز از این امر مستثنی نیست و از دوبخش تشکیل شده :
۱ - پسوند فعل ساز با اشکال n, in , ın , un , �n , an , en , که به یک معنا ، مفهوم شدن و پذیرش یک حالت یا کیفیت را می رساند مانند : korumak ( صورت مصدری ) یعنی محافظت کردن که با اضافه شدن n به ریشه فعلی koru ریشه فعلی korun و صورت مصدری korunmak را تشکیل می دهد که به معنی محافظت"شدن" می باشد که معنا و مفهوم شدن و پذیرفتگی را به آن اضافه کرده است
۲ - پسوند غیر فعلی با اشکال k , ik , ık , uk , �k , ek , ak که به یک معنا ، مفهوم تثبیت شدگی و نهادینه شدن یک حالت یا کیفیت یا ویژگی را می رساند مانند : yanmak به معنی سوختن که با اضافه شدن شکل "ık" ( ئک ) به ریشه فعلی yan کلمه yanık ( یانئک ) به دست می آید که به معنی سوخته یا چیز سوخته می باشد که سوخته و حالت یا کیفیت سوختگی در مورد آن به مرحله تثبیت شدگی رسیده است و در آن نهادینه شده است.
از ترکیب اشکال an , en , un , in , ın , �n با اشکال ik , ık , uk , �k
اشکال ınık , inik , unuk , �n�k , anık , enik در حالات پایانی کلمات به دست آمده که باتخفیف و ساده سازی در تلفظ به اشکال eng , ung , ing , ıng , �ng , ang در آمده است که در کاربرد در نقش صفت مفهوم شدن و پذیرفتگی تثبیت شده و نهادینه شده یک حالت یا کیفیت یا ویژگی را می رساند ( یا همان مفهوم دارندگی و همراه داشتن یک حالت یا کیفیت یا ویژگی البته به طور ماندگار ) و در کاربرد با نقش اسم به موردی که یک حالت یا ویژگی یا کیفیت را پذیرفته و آن کیفت ، حالت یا ویژگی در آن تثبیت شده و نهادینه گردیده و آن را دارا می باشد اطلاق می گردد.
حالت پایانی"انگ" به این شکل وبه اشتباه یک پسوند واحد تلقی شده و با همان مفهوم شدگی یا پذیرفتگی تثبیت شده یا نهادینه یا به بیانی دیگر دارندگی و همراه داشتن البته ماندگار یک ویژگی و حالت یا کیفیت در فارسی معنا گردیده و در نهایت پسوند قرارداد شده و در ساخت برخی کلمات به کار گرفته شده است .
پس "انگ" در بحث کلمه و کلمه سازی به عنوان یک حالت پایانی کلمه، خاستگاه ترکی دارد و یک پسوند واحد محسوب نمی شود .

شکل دیگر آن که بعد از ساده سازی در گفتار به دست می آید eng می باشد که به طور خاص به فک و مخصوصا فک تحتانی اطلاق می شود که این قابلیت را دارد که خم شده پایین رفته و شرایط برای عمل باز شدن دهان را فراهم سازد.

بکار بردن نهنگ به معنی "وال" اشتباه تاریخی است.

اوستایی: نَئیریوسَنگهَنه - ستایش مردان یا مردوار )
ارژنگ ( ارژ: ارج، ارزش، بها، اعتبار )
قشنگ ( خشنگ، خش: خوب، هو - زیبا )
نهنگ ( نَه: کوتاه شده نهان، پنهان - چون نهنگ ها بیشتر در اعماق اقیانوس ها زندگی می کنند و تنها برای تنفس به روی آب می آیند )
پلنگ ( پَل: پنجه، چنگال، دست - پَردَنگ: خالدار، خال خالی )
ملنگ ( مَل: درخت انگور، تاک، شراب، مِی - که مُل هم خوانده می شود - مست، مدهوش )
شلنگ ( شُل:نرم، کشسان - در واژه به شکل شَِل: چلاق، لنگ شده است
به مانند: شَِلخته، شلنگ تخته انداختن! - لوله انعطاف پذیر، گام بلند برداشتن )
آونگ ( آو: آب، رشته های به هم چسبیده - آویخته، آویزان )
آهنگ ( آه: دَم، نَفَس، صدا، ناله )
تفنگ ( تُف: صدای بیرون آمدن هوا از دهان و دمیدن با فشار - کوتاه شده ی توپ! )
خَدَنگ ( خَد: واژه اوستایی - زخم زدن، آزردن، خَستَن! )
خَلَنگ ( خَل: خَلیدن - خار، سوزن، تیغ )
جَفَنگ ( جَف: خشک، بی آب، بدون بهره و فایده )
.
هشدار:
واژه خرچنگ پسوند نگ ندارد: مرکب -
خر: بزرگ، والا چنگ: قلاب، چنگک