البرز

برز =بلند

اما بر خلاف دکتر معین و دکتر مشکور، بسیاری از پژوهندگان و اوستا شناسان پیشکسوت ایران ، کوه البرز را در شرق ایران کنونی میدانند. خلف تبریزی صاحب برهان قاطع، البرز را رشته کوهی در میان ایران و هندوستان نوشته است.
دکتر پور داود مترجم اوستا، شرح بیشتر داده می گوید: �هَرَا ئِیتی Haraiti که [در اوستا] غالباً هَرا آمده ، اساساً یک کوه مینویی ( معنوی ) و مذهبی بوده؛ بعدها این اسم را البرز یا هربرز گفته اند. به قول دینکرد، سری از پل چِنوَت ( پل صراط ) به البرز پیوسته است. در اوستا مکرراً از این کوه یاد شده، از آن جمله است در آبان یشت، فقرة 21 - مهر یشت، فقرات 13، 50 ، 51 ، 90 و 118 – رشن یشت، فقرة 25 - رام یشت، فقرة 7 – یسنا 10، فقرة 10 – یسنا 42 ، فقرة 3 – یسنا 57 ، فقرة 19 – وندیداد ، فقرة 50 . [6] هرچند که امروز، البرز کوه، مخصوص و دماوند که دارای 5628 متر ارتفاع است و از بلند ترین قلل آن به شمار است، معلوم همه کس میباشد، ولی در ادبیات مَزدیَسنا تعیین این کوه بیرون از اشکال نیست. . . ظاهرا بایستی کوه مذکور در طرف مشرق واقع باشد. �
مهرداد بهار مترجم بندهش ایرانی می نویسد: �از مطالب شاهنامه بر می آید که البرز در شرق سرزمینهای ایرانی قرار داشته است، بویژه در آغاز داستان فریدون و فرستاده شدن او به البرز کوه. در زمان حاضر نام رشته کوهی است که در شمال نجد ایران قرار دارد. �
مترجم بندهش هندی نیز نوشته است: �البرز ( hara. Barazaiti اوستا ) کوهی است مینویی که بعدها این نام به کوه معروف ایران اطلاق شده است. �
شهیدی مازندرانی شرح بیشتر داده گوید: � در خور نگرش آنکه، به کوه شمالی رَی و دماوند البرز نمی گفته اند. زیرا در دورة پیش از اسلام این رشته کوه ها را پشتخوارگر می نامیدند و همان گونه که از منابع تاریخی بر می آید، بلندی های قصران ( کوهساران ) و حد عمل رَی را دماوند و گاه قارَن و رویان می نامیدند. به طور کلی روشن نیست که نام گذاری البرز بر کوه های رَی و دماوند از چه تاریخی آغاز شده است و اینگونه می نماید که نام البرز برای کوه های شمالی ری و دماوند بیش از دو یا سه سده نمی گذرد. �

مس:چاق، پهن.
زبان گالشی.
نام البرز دراصل، سیکاس. دال فک. دال گرز. کومس. می باشد.
ازمشتقات زبانهای کاسی، گیلکی.

آل، دیوی به شکل زن است که به محل زندگی زائو رفته و او را میکشد. به همین دلیل است که قدمای ما، شمشیر یا کمان را، بالای سر زائو میگذاشتند. آل از فلزاتی که قابلیت آلت قتاله شدن را دارند، میترسد. ( چنگال و چاقو و . . . )

البرز نخستین کوهی است که بر رُسته است و جهان را چون نگینی در میان گرفته است و کوه های دیگر همه از آن برآمده اند.
کوتاه سخن آنکه البرز، در سپندی و ارجمندی در ارج و ارز، ایرانیان را همان است که "قاف " مسلمانان را و المپ یونانیان را و طور سینا عبرانیان را و کوه"مِرُو "هندوان باستان را. اما نکته ای نغز و شایسته ی درنگ آن است که در داستان فریدون، البرزْ کوه در هندوستان جای دارد. از این نکته می توان انگاشت که روزگاری، در تاریخ گرانسنگ و دیریاز و پرشیب و فراز ایران، البرز رشته کوهی شمرده می شده است در خاور ایرانْ زمین در" داستان زال "نیز، البرز" کوه هند" خوانده شده است. ) )
( ( شوم ناپدید از میان گروه
برَم خوب رخ را به البرز کوه ) )
( نامه ی باستان ، جلد اول ، میر جلال الدین کزازی ، 1385، ص 299. )
�البرز� درآغاز �هربرز� وبه معنای کوه بلند بوده است: هر=کوه بُرز=بلند
�هر� نیز به نظر می رسد محل برآمدن هور یاخورشید بوده است که بر �کوه� اطلاق شده است.
�هر�در زبان عربی به �حرا� تغییر شکل داده است.

است : هریرود ( رود آریایی ) ، هریگان= هریجان ( سرزمین آریایی ) پس در " هریبرز" نیز "هری " به معنای آریایی می باشدو هرگز این واژه معنای کوه نبوده است ، بخش دوم " برز " به معنای قامت و بلندی است که در نام های برزو ، برزین به روشنی نمایان است ، پس" البزر " که در اوستا " هریبرز " آمده به معنای " قامت یا جای بلند" آریایی است نه کوه آریایی.