اس

- - -
۱. اوستایی
واژه: 𐬀𐬵𐬀 ( ahsa/asa )
معنا: نیرو، قدرت، آرامش روحی، نظم کیهانی
شرح:
در متون اوستایی، به ویژه گات ها، �آسا� به عنوان یک اصل بنیادین اخلاقی و کیهانی مطرح می شود. این واژه اشاره به نیرویی دارد که جهان و انسان را به سمت نظم، حقیقت و هماهنگی هدایت می کند. می توان آن را در معنای �ثبات درونی� یا �آرامش روحی� نیز فهمید، زیرا نظم کیهانی و اخلاقی، آرامش انسان را تضمین می کند.
منابع:
Humbach, Helmut. Avestan and Old Persian Lexicon. Wiesbaden: Reichert, 1991.
Spiegel, Friedrich. Vergleichende Grammatik der alten iranischen Sprachen. Leipzig: Weidmann, 1888.
Hoffmann, Karl. Avestische Laut - und Flexionslehre. G�ttingen: Vandenhoeck & Ruprecht, 1963.
- - -
۲. پهلوی ( فارسی میانه )
واژه: ās ( آس )
معنا: آرامش، آسودگی، راحتی، رفاه
شرح:
در پهلوی، �آس� بیشتر به معنای آرامش جسمی و روانی به کار می رود. این واژه ادامه ی معنایی �آسا� در اوستایی است و نشان دهنده ی گذار از مفاهیم کلی کیهانی و نیرو به وضعیت شخصی و انسانی آرامش و آسودگی است. در متون پهلوی، این واژه اغلب در زمینه زندگی روزمره و رفاه انسانی دیده می شود.
منابع:
MacKenzie, D. N. A Concise Pahlavi Dictionary. Oxford University Press, 1971.
West, Edward William. Pahlavi Texts. London: Oxford University Press, 1880.
Hintze, Almut. Pahlavi Literature: An Introduction. Wiesbaden: Reichert, 1970.
- - -
۳. سانسکریت
واژه: ā́s / āsa ( आस )
معنا: آرامش، صلح، سعادت، رهایی
شرح:
در سانسکریت، �आस� در متون فلسفی و دینی، مانند وداها و آپانیشادها، به آرامش ابدی و خوشبختی مرتبط است. این واژه با ریشه ی هندواروپایی مشترک نشان می دهد که مفهوم آسودگی و آرامش در این خانواده زبانی بسیار قدیمی و مشترک بوده است. در کاربرد فلسفی، �āsa� به وضعیتی اشاره دارد که با رضایت و خرسندی روحی همراه است.
منابع:
Monier - Williams, Monier. A Sanskrit - English Dictionary. Oxford: Clarendon Press, 1899.
Macdonell, Arthur Anthony. A Sanskrit Grammar for Students. Oxford: Clarendon Press, 1916.
Whitney, William D. Sanskrit Grammar. Cambridge: Harvard University Press, 1889.
- - -
جمع بندی
واژه ی �آس� در اوستایی، پهلوی و سانسکریت هم از نظر واجی و هم از نظر معنایی ارتباط نزدیکی دارد:
زبان واژه معنا
اوستایی آسا نیرو، قدرت، آرامش روحی
پهلوی آس آرامش، آسودگی، راحتی
سانسکریت ā́s / āsa آرامش، صلح، سعادت، رهایی
این تطابق نشان می دهد که مفهوم �آرامش� و �ثبات� در این سه زبان از یک ریشه ی هندواروپایی مشترک آمده است و در طول تاریخ، با تغییرات فرهنگی و معنایی به شکل های مختلف ظاهر شده است.
- - -
منابع کتابی معتبر اضافی
1. Bartholomae, Christian. Altiranisches W�rterbuch. Heidelberg: Carl Winter, 1904.
2. Benveniste, �mile. Le vocabulaire des institutions indo - europ�ennes. Paris: Minuit, 1969.
3. Geldner, Karl. Avesta: Das Gathische Avestā. Heidelberg: Carl Winter, 1896.
4. Kellens, Jean. Les textes zoroastriens. Paris: CNRS Editions, 1994.
5. Windfuhr, Gernot. Compendium Linguarum Iranicarum. Wiesbaden: Reichert, 2009.
- - -

• منابع ها. تاریخ ادبیات ایران، ذبیح الله صفا، خلاصه ج. اول و دوم، انتشارات ققنوس، ۱۳۷۴
• تاریخ ادبیات ایران، ذبیح الله صفا، خلاصه ج. سوم، انتشارات بدیهه، ۱۳۷۴
• حسن بیگ روملو، �احسن التواریخ� ( ۲ جلد ) ، به تصحیح�عبدالحسین نوایی، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، ۱۳۴۹. ( مصحح در پایان جلد اول شرح مفصل و سودمندی از فهرست لغات�ترکی�و�مغولی�رایج در متون فارسی از سده هفتم به بعد را نوشته است )
• فرهنگ فارسی، محمد معین، انتشارات امیر کبیر، تهران، ۱۳۷۵
• غلط ننویسیم، ابوالحسن نجفی، مرکز نشر دانشگاهی، تهران، ۱۳۸۶
• فرهنگ کوچک زبان پهلوی، دیوید نیل مکنزی، ترجمه مهشید فخرایی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ۱۳۷۹