صندل

- - -
ادعای جعلی:
> �صندل کلمه ای ترکی است که در اصل سامدا بوده و به معنی کفش تابستانی است که با بند به پا پوشیده می شود. چنین واژه ای در دیوان الغات تورک نیست. �
- - -
پاسخ مستند:
1. واژه ی �صندل / سَندل� ریشه فارسی دارد:
در متون پهلوی ( فارسی میانه ) واژه ی sandal به معنای �کفش� یا �پاپوش� ثبت شده است. این مستند در چندین منبع معتبر آمده است:
فرهنگ واژه های پهلوی – ژ. م. آهاری و همکاران، دانشگاه تهران، ۱۳۷۵.
واژه نامه اوستایی–پهلوی – هانری ولف، ترجمه و ویراست: دکتر احمد کسروی، ۱۳۶۰.
Dictionary of Middle Persian – D. N. MacKenzie, Cambridge University Press, 1986.
A Dictionary of Iranian Languages ( Old and Middle Persian ) – W. Hinz, 1960s.
در این منابع، sandal کاملاً به معنای �کفش� و �پاپوش� آمده و هیچ ربطی به ترکی ندارد.
2. وجود صندل در فارسی میانه و نو:
واژه در فارسی میانه و حتی در فارسی نو به همان شکل سَندل/صندل به معنای �کفش� به کار رفته است.
هیچ مستندی از شکل �سامدا� یا ریشه ترکی در منابع معتبر فارسی یا پهلوی وجود ندارد.
3. دیوان الغات تورک و بررسی آن:
درست است که واژه صندل در دیوان الغات تورک ( تصحیح استاد صدیق، ص. ۲۵۳ ) وجود ندارد.
این عدم وجود در دیوان تورک، به خودی خود به معنای ترکی بودن واژه نیست؛ بلکه نشان می دهد این واژه ترکی نبوده و فارسی است.
4. نتیجه منطقی:
ادعای �صندل کلمه ای ترکی و از سامدا آمده� فاقد مستندات تاریخی و زبان شناسی است.
شواهد زبانی و متنی کاملاً نشان می دهد که این واژه ایرانی و از فارسی میانه/پهلوی است و نه ترکی.
- - -
💡 جمع بندی کوتاه:
صندل / سَندل → فارسی میانه ( پهلوی ) → �کفش� یا �پاپوش�.
هیچ سندی در دیوان الغات تورک یا منابع ترکی نشان نمی دهد که واژه از ترکی آمده باشد.
ادعاهای �سامدا� و �ترکی بودن� جعلی و غیرمستند هستند.
- - -

- - -
منابع کتابی معتبر ( فارسی میانه و پهلوی ) :
1. فرهنگ واژه های پهلوی
مؤلف: ژ. م. آهاری و همکاران
توضیح: شامل فهرست واژه های پهلوی با معانی آن ها در فارسی میانه و تطبیق با فارسی نو. واژه ی sandal به معنای کفش/پاپوش ثبت شده است.
ناشر: دانشگاه تهران، ۱۳۷۵
2. واژه نامه اوستایی – پهلوی
مؤلف: هانری ولف، ترجمه و ویراست: دکتر احمد کسروی
توضیح: بررسی واژه ها در متون اوستایی و پهلوی با معادل های فارسی میانه و نو.
ناشر: انتشارات علمی و فرهنگی، ۱۳۶۰
3. فرهنگ ریشه شناختی زبان فارسی میانه
مؤلف: داریوش آشوری
توضیح: ارائه ی ریشه شناسی واژه های فارسی میانه و تطبیق آن ها با پهلوی و اوستایی، شامل واژه هایی مانند سندل.
ناشر: انتشارات خوارزمی، ۱۳۷۸
4. A Dictionary of Iranian Languages ( Old and Middle Persian )
مؤلف: W. Hinz
توضیح: فرهنگ جامع واژه های فارسی باستان و میانه با مستندات متون پهلوی، شامل واژه ی sandal.
ناشر: Harrassowitz Verlag, 1960s
5. Pahlavi Texts
مؤلف: E. W. West
توضیح: مجموعه متون پهلوی با شرح واژگان و معانی آن ها.
ناشر: Oxford University Press, 1887
6. Dictionary of Middle Persian
مؤلف: D. N. MacKenzie
توضیح: فرهنگ واژه های فارسی میانه با تطبیق ریشه ها و نمونه های متنی.
ناشر: Cambridge University Press, 1986
7. Introduction to Pahlavi Language
مؤلف: A. N. H. Greaves
توضیح: معرفی ساختار زبان پهلوی و بررسی واژه ها با تأکید بر کاربرد در متون دینی و تاریخی.
ناشر: Routledge & Kegan Paul, 1975
8. Pahlavi Literature and Language
مؤلف: Mary Boyce
توضیح: تحلیل متون پهلوی با اشاره به واژگان و تطور آن ها به فارسی میانه و نو.
ناشر: Cambridge University Press, 1975
9. A Grammar of Manichean Middle Persian
مؤلف: Prods Oktor Skj�rv�
توضیح: دستور زبان و واژه شناسی فارسی میانه منحصراً بر پایه متون مانوی، شامل واژگان روزمره مانند سندل.
ناشر: Harvard University Press, 2000
10. Middle Iranian Studies
مؤلف: Richard N. Frye
توضیح: بررسی زبان ها و متون ایرانی میانه و تطبیق آن ها با فارسی نو و متون پهلوی.
ناشر: Harvard University Press, 1970
- - -

برگرفته از جستار"چه کلمه هایی از ایران به غرب راه پیدا کردند؟کلمات فارسی که انگلیسی ها استفاده می کنند!"از خبرگزاری مهر
واژه "صندل" در زبان پارسی نام نوعی چوب خوشبوی است که در اصل عربی شده ی "چَندَن"در پارسی است و به رنگ های سرخ و زرد و سپید است و خاصیت های دارویی و درمانی هم داشته است:
صندل آسایش روان دارد
بوی صندل نشان جان دارد ( نظامی گنجه ای ) .
چوب صندل سرخ
نام چندن در اصل هندی است ( در خط دیوانگاری: चंदन به خط لاتین: chandana ) و از این زبان به پارسی آمده و سپس به عربی وارد شده است. از راه زبان عربی به زبان لاتین درآمده و از آنجا به زبان های اروپایی رسیده است و امروزه در انگلیسی هم بدان sandalwood می گویند.
۲ ) سندل
واژه ی سندل در گذشته به نوعی کفش گفته می شد که روی آن باز بوده و بندهایی داشته که دور پا می پیچده و بسته می شده است.
امروزه سندل به نوعی ساده تری از کفش های روباز گفته می شود:
شاید به نظر برسد که این واژه از زبان های اروپایی به زبان پارسی وارد شده اما واقعیت آن است که جریان وارون است. یعنی این واژه پارسی بوده و به زبان های اروپایی وارد شده است و در فرهنگ ریشه شناسی برخط انگلیسی هم نوشته که ریشه ی آن دانسته نیست و احتمالا پارسی است. در متن های ادبیات کلاسیک پارسی، سندل به شکل �سندلک� هم به کار رفته است. این هم چند نمونه از کاربرد آن:
گرفتم به جایی رسیدی ز مال
که زرین کنی سندل و سندلک ( عنصری )
گرفتم که جایی رسیدی ز مال
که زرین کنی سندل و چاچله ( عنصری ) ( چاچَله: کفش چرمی )
ترا جوانی و جلدی گلیم و سندل بود
کنونت سوخت گلیم و دریده شد سندل ( ناصر خسرو )
برگرفته از جستار"واژه شناسی: سندل، صندل، صندلی"از تارنمای پارسی انجمن

در غم آن ترنج طبع گشای
مانده ماهان ز دور صندل سای
( هفت پیکر نظامی، تصحیح دکتر ثروتیان، ۱۳۸۷ ، ص 558 )
صندل سوده درد سر ببرد
تب ز دل تابش از جگر ببرد
( هفت پیکر نظامی، تصحیح دکتر ثروتیان، ۱۳۸۷ ، ص 574 )