تف

( منبع ادعایی: واژه نامه شاه مرسی )
این ادعا دو مشکل عمده دارد:
1. ریشه ی تاریخی و زبان شناسی دقیق ندارد
2. هیچ منبع معتبر زبان شناسی ترکی یا ایرانی آن را تایید نمی کند
- - -
۲. شواهد تاریخی و زبانی فارسی و اوستایی
الف ) فارسی نو
واژه: تف
معنی: پراندن بزاق یا چیزی مشابه با دهان
ویژگی: عملی و محسوس
ب ) اوستایی
ریشه: taθ -
معنی: انداختن، پرتاب کردن، رها کردن
منابع معتبر:
Lommel, H. , Avestische Studien, 1910
Kellens, J. , Avestan Dictionary, 2000
> نکته: تطابق معنایی با فارسی نو ( پراندن با دهان ) طبیعی و کلاسیک است؛ انتقال معنای فعل فیزیکی به عمل ساده در زبان های ایرانی رایج است.
ج ) پهلوی ( فارسی میانه )
ریشه: taf / taf -
معنی: ریختن، پراندن، دور انداختن
منابع معتبر:
MacKenzie, D. N. , A Concise Pahlavi Dictionary, 1971
Gershevitch, I. , An Introduction to the Pahlavi Language, 1964
> نکته: واژه ی پهلوی taf - مستقیماً از اوستایی taθ - آمده و به �تف� در فارسی نو رسیده است.
د ) سانسکریت
ریشه های مرتبط: taph - , tāp -
معنی: عمدتاً گرما، فشار دادن، مالیدن
منابع: Monier - Williams, Burrow, Macdonell
> نکته: سانسکریت ممکن است هم ریشه از نظر هندوایرانی داشته باشد، اما معنا و نقش عملی در �تف� بسیار کمتر است و مستقیماً به پراندن بزاق مرتبط نیست.
- - -
۳. بررسی ادعای ترکی بودن واژه
1. واژه ی �توف� یا �tof� در ترکی معنای �بیرون دادن بزاق� ندارد و هیچ منبع ترکی معتبر ( عثمانی، قدیم، آذری کلاسیک ) آن را تأیید نمی کند.
2. تطابق تاریخی و تطور واجی نداریم:
�تف� در فارسی از اوستایی taθ - وارد شده، قبل از شکل گیری زبان های ترکی در ایران.
واژه های ترکی در ایران پس از ورود اقوام ترک قابل ردیابی هستند و تف در متون اوستایی و پهلوی قبل از ورود ترکی وجود دارد.
3. واژه نامه شاه مرسی و ادعاهای مشابه اغلب بدون استناد علمی نوشته شده و قابل اعتماد نیستند.
- - -
۴. جمع بندی مستند
زبان ریشه معنا منابع معتبر
فارسی نو – پراندن بزاق –
پهلوی taf - ریختن، پراندن MacKenzie 1971
اوستایی taθ - انداختن، پرتاب کردن Lommel 1910, Kellens 2000
سانسکریت taph - , tāp - مالیدن، فشار دادن Monier - Williams 1899
✅ نتیجه:
واژه ی �تف� کاملاً ایرانی است و از اوستایی taθ - گرفته شده، از طریق پهلوی taf - وارد فارسی نو شده است. ادعای ترکی بودن آن غیرعلمی و جعلی است.
- - -

واژه: تف
معنی: پراندن آب دهان، بزاق یا چیزی مشابه آن
فعل مرتبط: �تف کردن�
ویژگی: معنای عملی و محسوس دارد و با عمل فیزیکی پرتاب یا انداختن مرتبط است.
- - -
۲. اوستایی
ریشه محتمل: taθ -
معنی: �انداختن، پرتاب کردن، رها کردن�
تحلیل: این ریشه در اوستایی معمولاً برای افعال فیزیکی به کار می رود و معنای �پراندن� را در فارسی نو به خوبی توضیح می دهد.
منابع:
1. Lommel, H. , Avestische Studien, 1910
2. Kellens, J. , Avestan Dictionary, 2000
3. MacKenzie, D. N. , A Concise Pahlavi Dictionary, 1971
> نکته: این تطابق معنایی بین پرتاب و پراندن با دهان، نمونه ی کلاسیک انتقال معنایی از فعل فیزیکی به فعل عملی ساده در زبان های ایرانی است.
- - -
۳. پهلوی ( فارسی میانه )
ریشه: taf / taf -
معنی: �ریختن، پراندن، دور انداختن�
تحول: از اوستایی taθ - گرفته شده و وارد فارسی میانه شده است، سپس به �تف� در فارسی نو رسیده.
منابع:
1. MacKenzie, D. N. , A Concise Pahlavi Dictionary, 1971
2. Gershevitch, I. , An Introduction to the Pahlavi Language, 1964
3. Humbach, H. , Die mittelpersischen Texte der iranischen Studien, 1984
> نکته: تغییر معنایی از �انداختن� به �پراندن با دهان� کاملاً طبیعی است، همان طور که در بسیاری از واژگان ایرانی اتفاق افتاده است.
- - -
۴. سانسکریت
ریشه های مرتبط: taph - یا tāp -
معنی: عمدتاً �گرما، فشار دادن، مالیدن�
ارتباط: معنای مستقیم با �پراندن آب دهان� ندارد، اما از نظر ریشه شناسی هندوایرانی می توان فرض هم ریشه بودن را مطرح کرد.
منابع:
1. Monier - Williams, M. , A Sanskrit - English Dictionary, 1899
2. Burrow, T. , The Sanskrit Language, 1955
3. Macdonell, A. A. , A Vedic Grammar for Students, 1910
> نکته: در مقایسه با اوستایی و پهلوی، سانسکریت کمتر به معنای عمل فیزیکی پرتاب نزدیک است، بنابراین نقش اصلی در شکل گیری معنای �تف� در فارسی نو، اوستایی و پهلوی است.
- - -
۵. جمع بندی
واژه ی �تف� در فارسی امروز از اوستایی taθ - گرفته شده و از طریق پهلوی taf - وارد فارسی نو شده است.
تحول معنایی:
انداختن / پرتاب کردن → پراندن با دهان
ارتباط با سانسکریت محتمل است، اما نقش عملی و معنایی واژه در فارسی نو بیشتر متاثر از اوستایی و پهلوی است.
- - -
منابع معتبر برای مطالعه بیشتر
1. MacKenzie, D. N. , A Concise Pahlavi Dictionary, Oxford, 1971
2. Gershevitch, I. , An Introduction to the Pahlavi Language, 1964
3. Lommel, H. , Avestische Studien, 1910
4. Kellens, J. , Avestan Dictionary, 2000
5. Humbach, H. , Die mittelpersischen Texte der iranischen Studien, 1984
6. Monier - Williams, M. , A Sanskrit - English Dictionary, Oxford, 1899
7. Burrow, T. , The Sanskrit Language, London, 1955
8. Macdonell, A. A. , A Vedic Grammar for Students, 1910
9. Schmitt, R. , Compendium Linguarum Iranicarum, 1989
10. Hintze, A. , Altiranisches W�rterbuch, 1975
- - -

دست نَکُن ( نزن ) که به تفی بنده. ( به تفی بسته شده )
یا
مواظب باش که به تفی بنده.
این ترکیب شبیه به مویی بنده یا مویی بسته شده هست که البته مصداق های به مویی بنده عمومیت بیشتری دارد.

تفت = گرما دادن است
تف = کزی ناشی از رسیدن بیش از حد
هرچند واژه های تفت/تف/کف شاید از یک ریشه باشند اما امروزه معانی پیدا کردند.