عصر طلایی اسلام
عصر شکوفایی و ترقی در جهان اسلام از سده های ۸ تا ۱۳ میلادی
دوران طلایی اسلام یا دوران شکوفایی و ترقی دانش اسلامی، دوره ای در تاریخ اسلام است که به طور سنتی، از سدهٔ هشتم تا ۱۳ میلادی به طول انجامیده است؛ به ویژه سده های ۴ و ۵ هجری قمری و طی آن بسیاری از جهان تاریخی اسلامی زیر سلطهٔ خلفا قرار گرفتند و گسترش علم، اقتصاد و کارهای فرهنگی شکوفا شد.
... [مشاهده متن کامل]
هنرمندان، صنعت گران، فیلسوفان، دانش پژوهان، شاعران، جغرافی دانان، مهندسان، نویسندگان، شیمی دانان، فیزیک دانان، پزشکان، بازرگانان و دیگر دانشمندان جهان اسلام، نقش به سزایی در رشد، پیشرفت و تکامل دانش ها و فنونی از قبیل کشاورزی، هنر، اقتصاد، صنعت، حقوق، ادبیات، دریانوردی، فلسفه، شیمی، فیزیک، جامعه شناسی، پزشکی و غیره ایفا کردند.
دانشمندان مسلمان در دوران طلایی اسلام پایه گذار علم نجوم و ستاره شناسی اسلامی در جهان بودند.
شالوده و دگرگونی های آغازین
در خلال پیروزی های مسلمانان در آغاز قرن هفتم و نهم میلادی، سپاه اسلام، امپراتوری یا خلافت اسلام را که یکی از بزرگترین امپراطوری های تاریخ به شمار می رود، تأسیس کرد و آن را به تدریج گسترش داد. در قرن هشتم میلادی یعنی اوج حکومت خلفای عباسی، مرکز امپراتوری اسلامی از دمشق به شهر تازه تأسیس بغداد منتقل شد. دانشگاه های بغداد آغازگر دوره طلایی اسلام می باشند. خلفای عباسی تحت تأثیر احکام قرآن و احادیث و گفتاوردهای اسلامی بودند. در طول این دوره طلایی، جهان اسلام تبدیل به قطب دانش، پژوهش و روشنفکری گردید و علوم و فنونی نظیر زراعت، هنر، اقتصاد، موسیقی، معماری، صنعت، حقوق، تاریخ، جامعه شناسی، زیست شناسی، ریاضیات، ادبیات، دریانوردی، فلسفه، شیمی، فیزیک، پزشکی، نجوم، علوم دینی، اخلاق، منطق و غیره گسترش داده شد. شهر بغداد در دوره هارون الرشید خلیفه عباسی، به اوج پیشرفت و شکوفایی خود رسد
هارون الرشید علاوه بر دعوت از دانشمندان و محققین، به گردآوری و برگردان کتاب های خطی از زبان سریانی، یونانی و پهلوی به عربی فرمان داد. پس از هارون، پسرش مأمون، بیت الحکمه ( خانهٔ دانش ) بغداد را بنیان نهاد و دستور ساخت رصدخانه ای را صادر کرد. این اقدامات باعث مهاجرت دانشمندان از جای جای جهان به سوی بغداد و رونق آموزش و پژوهش شد. این اقدام به جنبش و نهضت ترجمه نیز مشهور است. بسیاری از آثار عهد عتیق و روزگار باستان که به دست فراموشی سپرده شده بودند، به زبان عربی و بعدها به زبان های فارسی، سندی، عبری، ترکی و لاتین ترجمه شدند. علوم گوناگون و عهد باستان میانرودان ( بین النهرین ) ، روم، یونان، چین، هند، ایران زمین، مصر، شمال آفریقا و تمدن بیزانس درآمیخته شدند. در دوران خلافت امویان در اندلس و حکمرانی فاطمیان در مصر، شهرهای کوردوبا و قاهره به عنوان مراکز علمی و دانشگاهی در حوزه های متعدد فعالیت پژوهشی داشتند. برنارد لوئیس دربارهٔ این مراکز علمی و دانشجویان آن ها می گوید:
در دوران طلایی اسلام، خلیفه به عنوان شخص اول روشن بین و متمدن، برای نخستین بار، دانشجویان و محققین مختلف را از سرتاسر دنیا مثل چین، هند، خاورمیانه، شمال آفریقا، اروپا و آسیای میانه گرد هم جمع نمود.
یکی از بزرگ ترین ابداعات در این دوره مهم کاغذ بود. کالایی که رمز و راز تولید آن سال ها در نزد چینی ها پنهان مانده بود. فوت و فن صنعت کاغذسازی را اسیران جنگ تالاس ( ۷۵۱ میلادی ) به مسلمانان آموختند که بعداً این صنعت به سمرقند و بغداد روانه شد. اعراب با گسترش شیوه های چینی و استفاده از پوست درخت توت این صنعت را کامل کردند. مسلمانان با استفاده از نشاسته و آهار کتاب ها را صحافی می کردند. حدود سال ۹۰۰ میلادی، صدها مغازه کتاب فروشی که کتاب هایی با نسخ خطی می فروختند در بغداد وجود داشت. همچنین کتابخانه های عمومی، شامل کتب متنوعی در زمینه های گوناگون بودند. در قرن سیزدهم میلادی، حرفه کاغذسازی از ممالک مسلمان به فز و از آنجا به اندلس و اروپا گسترش پیدا کرد
دانش نقشه برداری و مکان نگاری، کمک بسیاری در توسعه و پیشرفت مسلمانان ایفا کرد. حتی پیش از ظهور اسلام، شهر مکه به عنوان مرکز بازرگانی دنیای عرب محسوب می شد. رسم و سنت زیارت کعبه، این شهر را به مرکز تبادل افکار و کالا تبدیل کرده بود. بازرگانان مسلمان تأثیر شگرفی بر تجارت و شاه راه های بازرگانی عربی آفریقایی و عربی آسیایی گذاشتند. بر عکس مسیحیان، هندیان و چینیان که جوامع شان بر مزرعه داری خانوادگی و کشاورزی اجدادی پایه ریزی شده بود، در جهان اسلام، تاجران مسلمان با تجارت و بازاریابی در دوران طلایی اسلام، نقش اساسی را در تشکیل، رشد و گسترش مدنیت و تمدن اسلامی، بازی کردند. بازرگانان با آوردن کالا و انجام تجارت صادقانه، اعتماد چینی ها، هندی ها، مردم غرب آفریقا و جنوب شرق آسیا را به خود جلب کردند و در عوض ابداعات و اختراعات آن ها را به سرزمین های اسلامی به ارمغان آوردند. تجار مسلمان با سرمایه گذاری در صنعت نساجی و کشاورزی گام های نخستین را در ایجاد دوران طلایی اسلام برداشتند. جدا از بازرگانان مسلمان، مبلغان مذهبی اسلام نیز نقش عمده ای را در ارسال پیام اسلام به نقاط متفاوت جهان بازی کردند. عمده ترین این سرزمین ها، میان رودان باستان ( بین النهرین ) ، ایران زمین، آسیای مرکزی و شمال آفریقا بودند. همچنین عارفین و سالکان مذهبی نفوذ قابل توجه ای در قسمت های متعددی از شرق آفریقا، آناتولی باستانی ( ترکیه ) ، جنوب آسیا، جنوب شرق آسیا و شرق آسیا داشتند
عصر شکوفایی و ترقی در جهان اسلام از سده های ۸ تا ۱۳ میلادی
دوران طلایی اسلام یا دوران شکوفایی و ترقی دانش اسلامی، دوره ای در تاریخ اسلام است که به طور سنتی، از سدهٔ هشتم تا ۱۳ میلادی به طول انجامیده است؛ به ویژه سده های ۴ و ۵ هجری قمری و طی آن بسیاری از جهان تاریخی اسلامی زیر سلطهٔ خلفا قرار گرفتند و گسترش علم، اقتصاد و کارهای فرهنگی شکوفا شد.
... [مشاهده متن کامل]
هنرمندان، صنعت گران، فیلسوفان، دانش پژوهان، شاعران، جغرافی دانان، مهندسان، نویسندگان، شیمی دانان، فیزیک دانان، پزشکان، بازرگانان و دیگر دانشمندان جهان اسلام، نقش به سزایی در رشد، پیشرفت و تکامل دانش ها و فنونی از قبیل کشاورزی، هنر، اقتصاد، صنعت، حقوق، ادبیات، دریانوردی، فلسفه، شیمی، فیزیک، جامعه شناسی، پزشکی و غیره ایفا کردند.
دانشمندان مسلمان در دوران طلایی اسلام پایه گذار علم نجوم و ستاره شناسی اسلامی در جهان بودند.
شالوده و دگرگونی های آغازین
در خلال پیروزی های مسلمانان در آغاز قرن هفتم و نهم میلادی، سپاه اسلام، امپراتوری یا خلافت اسلام را که یکی از بزرگترین امپراطوری های تاریخ به شمار می رود، تأسیس کرد و آن را به تدریج گسترش داد. در قرن هشتم میلادی یعنی اوج حکومت خلفای عباسی، مرکز امپراتوری اسلامی از دمشق به شهر تازه تأسیس بغداد منتقل شد. دانشگاه های بغداد آغازگر دوره طلایی اسلام می باشند. خلفای عباسی تحت تأثیر احکام قرآن و احادیث و گفتاوردهای اسلامی بودند. در طول این دوره طلایی، جهان اسلام تبدیل به قطب دانش، پژوهش و روشنفکری گردید و علوم و فنونی نظیر زراعت، هنر، اقتصاد، موسیقی، معماری، صنعت، حقوق، تاریخ، جامعه شناسی، زیست شناسی، ریاضیات، ادبیات، دریانوردی، فلسفه، شیمی، فیزیک، پزشکی، نجوم، علوم دینی، اخلاق، منطق و غیره گسترش داده شد. شهر بغداد در دوره هارون الرشید خلیفه عباسی، به اوج پیشرفت و شکوفایی خود رسد
هارون الرشید علاوه بر دعوت از دانشمندان و محققین، به گردآوری و برگردان کتاب های خطی از زبان سریانی، یونانی و پهلوی به عربی فرمان داد. پس از هارون، پسرش مأمون، بیت الحکمه ( خانهٔ دانش ) بغداد را بنیان نهاد و دستور ساخت رصدخانه ای را صادر کرد. این اقدامات باعث مهاجرت دانشمندان از جای جای جهان به سوی بغداد و رونق آموزش و پژوهش شد. این اقدام به جنبش و نهضت ترجمه نیز مشهور است. بسیاری از آثار عهد عتیق و روزگار باستان که به دست فراموشی سپرده شده بودند، به زبان عربی و بعدها به زبان های فارسی، سندی، عبری، ترکی و لاتین ترجمه شدند. علوم گوناگون و عهد باستان میانرودان ( بین النهرین ) ، روم، یونان، چین، هند، ایران زمین، مصر، شمال آفریقا و تمدن بیزانس درآمیخته شدند. در دوران خلافت امویان در اندلس و حکمرانی فاطمیان در مصر، شهرهای کوردوبا و قاهره به عنوان مراکز علمی و دانشگاهی در حوزه های متعدد فعالیت پژوهشی داشتند. برنارد لوئیس دربارهٔ این مراکز علمی و دانشجویان آن ها می گوید:
در دوران طلایی اسلام، خلیفه به عنوان شخص اول روشن بین و متمدن، برای نخستین بار، دانشجویان و محققین مختلف را از سرتاسر دنیا مثل چین، هند، خاورمیانه، شمال آفریقا، اروپا و آسیای میانه گرد هم جمع نمود.
یکی از بزرگ ترین ابداعات در این دوره مهم کاغذ بود. کالایی که رمز و راز تولید آن سال ها در نزد چینی ها پنهان مانده بود. فوت و فن صنعت کاغذسازی را اسیران جنگ تالاس ( ۷۵۱ میلادی ) به مسلمانان آموختند که بعداً این صنعت به سمرقند و بغداد روانه شد. اعراب با گسترش شیوه های چینی و استفاده از پوست درخت توت این صنعت را کامل کردند. مسلمانان با استفاده از نشاسته و آهار کتاب ها را صحافی می کردند. حدود سال ۹۰۰ میلادی، صدها مغازه کتاب فروشی که کتاب هایی با نسخ خطی می فروختند در بغداد وجود داشت. همچنین کتابخانه های عمومی، شامل کتب متنوعی در زمینه های گوناگون بودند. در قرن سیزدهم میلادی، حرفه کاغذسازی از ممالک مسلمان به فز و از آنجا به اندلس و اروپا گسترش پیدا کرد
دانش نقشه برداری و مکان نگاری، کمک بسیاری در توسعه و پیشرفت مسلمانان ایفا کرد. حتی پیش از ظهور اسلام، شهر مکه به عنوان مرکز بازرگانی دنیای عرب محسوب می شد. رسم و سنت زیارت کعبه، این شهر را به مرکز تبادل افکار و کالا تبدیل کرده بود. بازرگانان مسلمان تأثیر شگرفی بر تجارت و شاه راه های بازرگانی عربی آفریقایی و عربی آسیایی گذاشتند. بر عکس مسیحیان، هندیان و چینیان که جوامع شان بر مزرعه داری خانوادگی و کشاورزی اجدادی پایه ریزی شده بود، در جهان اسلام، تاجران مسلمان با تجارت و بازاریابی در دوران طلایی اسلام، نقش اساسی را در تشکیل، رشد و گسترش مدنیت و تمدن اسلامی، بازی کردند. بازرگانان با آوردن کالا و انجام تجارت صادقانه، اعتماد چینی ها، هندی ها، مردم غرب آفریقا و جنوب شرق آسیا را به خود جلب کردند و در عوض ابداعات و اختراعات آن ها را به سرزمین های اسلامی به ارمغان آوردند. تجار مسلمان با سرمایه گذاری در صنعت نساجی و کشاورزی گام های نخستین را در ایجاد دوران طلایی اسلام برداشتند. جدا از بازرگانان مسلمان، مبلغان مذهبی اسلام نیز نقش عمده ای را در ارسال پیام اسلام به نقاط متفاوت جهان بازی کردند. عمده ترین این سرزمین ها، میان رودان باستان ( بین النهرین ) ، ایران زمین، آسیای مرکزی و شمال آفریقا بودند. همچنین عارفین و سالکان مذهبی نفوذ قابل توجه ای در قسمت های متعددی از شرق آفریقا، آناتولی باستانی ( ترکیه ) ، جنوب آسیا، جنوب شرق آسیا و شرق آسیا داشتند