[زمین شناسی] ماده ای که سبب ایجاد کمبود ید و یا افزایش علائم آن مانند بزرگ شدن غده تیروئید می شود. ماده ای که موجب ایجاد یا افزایش اثرات کمبود ید می شود مانند تشکیل گواتر.