زبان همجوششی | zabān - e hamjušeši
زبان هم آمیخته | zabān - e hamāmixte
زمینه: زبان شناسی
معنی: در رده بندی ساختواژیِ ( morphological typology ) زبانها، یکی از سه شاخه ی زبانهای �همنهشتی/ترکیبی� ( synthetic ) است
... [مشاهده متن کامل]
( در کنار زبانهای
چسبانشی ( agglutinating )
و
بس همنهشتی ( polysynthetic ) ) .
این زبانها همانند زبانهای چسبانشی ( agglutinating ) توانایی در کنار هم چیدن شمار زیادی تکواژ را دارند؛ با این تفاوت که اینها، به وارونِ زبانهای چسبانشی، گرایش به گنجاندن چندین معنی در یک تکواژ را دارند که نتیجه ی آن، کاستنِ شمار تکواژهای موردنیاز برای ساخت واژه ای با معنای یکسان است. نتیجه ی دیگر چنین گرایشی، دشوارشدنِ تشخیصِ مرزِ تکواژها و �همجوشیِ� آنهاست.
بسیاری از زبانهای هندواروپایی ویژگی همجوششی در خود دارند، از این جمله می توان زبانهای زیر را برشمرد:
◆ روسی، لهستانی، اوکراینی ( از شاخه ی اسلاوی )
◆ ایتالیایی، اسپانیایی، فرانسوی، پرتغالی، رومانیایی ( از شاخه ی رومیایی )
◆ فارسی، پشتو، کشمیری، اردو، پنجابی، هندی، سنسکریت، بنگالی ( از شاخه ی هندوایرانی )
◆ آلمانی، فارویی، ایسلندی ( از شاخه ی ژرمنی )
◆ ایرلندی، ولزی ( از شاخه ی سلتی )
◆ یونانی ( از شاخه ی هلنی )
◆ آلبانیایی ( از شاخه ی آلبانیایی )
برخی زبانها از خانواده های دیگر نیز ویژگیهای همجوششی از خود نشان می دهند، از آنها می توان فنلاندی، استونیایی، مجاری ( از خانواده ی اورالی ) ؛ عربی، عبری، اَمهَری ( از شاخه ی سامیِ خانواده ی آفروآسیایی ) و برخی زبانهای قفقازی شمالی را برشمرد.
دیده می شود که برخی زبانها در درازای تاریخ، ویژگیهای همجوششیکِ خود را کنار گذاشته یا ویژگیهای همجوششیک یافته اند.
به نمونه، زبانهای انگلیسی، دانمارکی و آفریکانس، که در گذشته دارای چنان ویژگیهایی بوده اند، رفته رفته آنها را از دست داده اند و به سوی زبانهای �واکافتی� ( تحلیلی analytic ) حرکت کرده اند. چنین چیزی در فرگشتِ زبان فارسی هم دیده می شود؛ که در گذار از دوره ی باستان خود به دوره ی میانه، تغییراتی کرده است که آن را به زبانهای واکافتی ماننده تر می سازد.
نمونه ی وارونِ آن، زبان استونیایی است که از ویژگیهای �چسبانشی� ( agglutinating ) که در گذشته داشته فاصله گرفته و به زبانی همجوششی نزدیکتر شده است.
در زیر نمونه هایی از ویژگیهای همجوششی در برخی زبانها فرانموده می شود:
■ رفتیم ( فارسی )
تکواژ � - ـیم� هم نمودارِ
۱. �شمارِ� جمع ( بیش از یک تَن )
است؛ و هم
۲. �شخصِ� اول ( ما )
در واقع، این هردو مفهوم در یک تکواژْ گرد آمده اند.
■ capisco ( = می فهمم ) ( ایتالیایی )
تکواژ �o - � نیز، چنان نمونه ی فارسی، هم نمودارِ
۱. شمار مفرد ( یک تن )
است و هم
۲. شخص اول ( من )
■ bonus ( = خوب ) ( لاتینی )
تکواژ �us - � در این واژه؛ همزمان نماینده ی سه مفهوم است:
۱. �جنسیتِ� نرینه ( masculine gender )
۲. �نهشِ دستوریِ� نهادی ( nominative grammatical case )
۳. �شمارِ� مفرد ( singular number )
زبان هم آمیخته | zabān - e hamāmixte
زمینه: زبان شناسی
معنی: در رده بندی ساختواژیِ ( morphological typology ) زبانها، یکی از سه شاخه ی زبانهای �همنهشتی/ترکیبی� ( synthetic ) است
... [مشاهده متن کامل]
( در کنار زبانهای
چسبانشی ( agglutinating )
و
بس همنهشتی ( polysynthetic ) ) .
این زبانها همانند زبانهای چسبانشی ( agglutinating ) توانایی در کنار هم چیدن شمار زیادی تکواژ را دارند؛ با این تفاوت که اینها، به وارونِ زبانهای چسبانشی، گرایش به گنجاندن چندین معنی در یک تکواژ را دارند که نتیجه ی آن، کاستنِ شمار تکواژهای موردنیاز برای ساخت واژه ای با معنای یکسان است. نتیجه ی دیگر چنین گرایشی، دشوارشدنِ تشخیصِ مرزِ تکواژها و �همجوشیِ� آنهاست.
بسیاری از زبانهای هندواروپایی ویژگی همجوششی در خود دارند، از این جمله می توان زبانهای زیر را برشمرد:
◆ روسی، لهستانی، اوکراینی ( از شاخه ی اسلاوی )
◆ ایتالیایی، اسپانیایی، فرانسوی، پرتغالی، رومانیایی ( از شاخه ی رومیایی )
◆ فارسی، پشتو، کشمیری، اردو، پنجابی، هندی، سنسکریت، بنگالی ( از شاخه ی هندوایرانی )
◆ آلمانی، فارویی، ایسلندی ( از شاخه ی ژرمنی )
◆ ایرلندی، ولزی ( از شاخه ی سلتی )
◆ یونانی ( از شاخه ی هلنی )
◆ آلبانیایی ( از شاخه ی آلبانیایی )
برخی زبانها از خانواده های دیگر نیز ویژگیهای همجوششی از خود نشان می دهند، از آنها می توان فنلاندی، استونیایی، مجاری ( از خانواده ی اورالی ) ؛ عربی، عبری، اَمهَری ( از شاخه ی سامیِ خانواده ی آفروآسیایی ) و برخی زبانهای قفقازی شمالی را برشمرد.
دیده می شود که برخی زبانها در درازای تاریخ، ویژگیهای همجوششیکِ خود را کنار گذاشته یا ویژگیهای همجوششیک یافته اند.
به نمونه، زبانهای انگلیسی، دانمارکی و آفریکانس، که در گذشته دارای چنان ویژگیهایی بوده اند، رفته رفته آنها را از دست داده اند و به سوی زبانهای �واکافتی� ( تحلیلی analytic ) حرکت کرده اند. چنین چیزی در فرگشتِ زبان فارسی هم دیده می شود؛ که در گذار از دوره ی باستان خود به دوره ی میانه، تغییراتی کرده است که آن را به زبانهای واکافتی ماننده تر می سازد.
نمونه ی وارونِ آن، زبان استونیایی است که از ویژگیهای �چسبانشی� ( agglutinating ) که در گذشته داشته فاصله گرفته و به زبانی همجوششی نزدیکتر شده است.
در زیر نمونه هایی از ویژگیهای همجوششی در برخی زبانها فرانموده می شود:
■ رفتیم ( فارسی )
تکواژ � - ـیم� هم نمودارِ
۱. �شمارِ� جمع ( بیش از یک تَن )
است؛ و هم
۲. �شخصِ� اول ( ما )
در واقع، این هردو مفهوم در یک تکواژْ گرد آمده اند.
■ capisco ( = می فهمم ) ( ایتالیایی )
تکواژ �o - � نیز، چنان نمونه ی فارسی، هم نمودارِ
۱. شمار مفرد ( یک تن )
است و هم
۲. شخص اول ( من )
■ bonus ( = خوب ) ( لاتینی )
تکواژ �us - � در این واژه؛ همزمان نماینده ی سه مفهوم است:
۱. �جنسیتِ� نرینه ( masculine gender )
۲. �نهشِ دستوریِ� نهادی ( nominative grammatical case )
۳. �شمارِ� مفرد ( singular number )
fusional language ( زبانشناسی )
واژه مصوب: زبان هم آمیخته
تعریف: زبانی که هر واژۀ آن می تواند نشان دهندۀ مفهوم چندین تکواژ باشد|||متـ . زبان تصریفی inflecting lanugage
واژه مصوب: زبان هم آمیخته
تعریف: زبانی که هر واژۀ آن می تواند نشان دهندۀ مفهوم چندین تکواژ باشد|||متـ . زبان تصریفی inflecting lanugage