یکی بودن علت فاعلی و علت غایی

رجعت و ظهور در آخرالزمان: علت فاعلی یا غایی؟

خلقت هستی از دیدگاه فلسفی و کلامی، علت فاعلی دارد، به این معنا که خداوند متعال به عنوان فاعل هستی، آن را خلق کرده است. ظهور اعمال در قیامت نیز علت غایی خلقت هستی شمرده می‌شود، به این معنا که هدف نهایی از خلقت انسان، رستگاری و پاداش و جزای اعمال او در قیامت است.

اما رجعت و ظهور در آخرالزمان در کدام دسته از علل قرار می‌گیرد؟

برخی معتقدند رجعت و ظهور علت فاعلی قیامت است. به این معنا که رجعت و ظهور، مقدمه‌ای برای برپایی قیامت و حسابرسی اعمال انسان‌ها است. در این دیدگاه، رجعت و ظهور، زمینه را برای تحقق عدالت الهی و پاداش و جزای نیکوکاران و بدکاران فراهم می‌کند.

برخی دیگر معتقدند رجعت و ظهور علت غایی قیامت است. به این معنا که هدف نهایی از قیامت، رجعت و ظهور و استقرار حکومت عدل الهی بر زمین است. در این دیدگاه، قیامت، مرحله‌ای گذرا برای رسیدن به هدف نهایی، یعنی رجعت و ظهور و استقرار صلح و عدالت جهانی است.

دیدگاه‌های دیگری نیز در این زمینه وجود دارد که ترکیبی از دو دیدگاه فوق است. در این دیدگاه، رجعت و ظهور هم علت فاعلی و هم علت غایی قیامت است.

در نهایت، تعیین اینکه رجعت و ظهور در آخرالزمان جزء کدام یک از علل (فاعلی یا غایی) قرار می‌گیرد، به مبانی اعتقادی و تفسیری افراد بستگی دارد.