مفهوم بیتی از سعدی
پیام اخلاقی بیت :
امروز که دستگاه داری و توان
بیخی که بر سعادت آرد بنشان
پیش از تو از آن دگری بود جهان
بعد از تو از آن دگری باشد هان
٣ پاسخ
در این سروده، بیخ به چَمِ(معنیِ) ریشه و نهال است استعاره از نیکوکاری، بَر نیز به چم میوه است و [بر سعادت] میوه‌ی خوشبختی چمیده می‌شود استعاره از نیک‌فرجامی، سرانجام خوش.
خواسته‌ی سعدی این است که تا زمان و توان را از دست نداده‌ای کار نیک انجام بده که این زمان و توان پیش از این از آنِ دیگران بود و پس از این هم از آن دیگران خواهد بود.
فرصت عمر بیشتر از یک بار به هرکس داده نمی‌شود.
دستگاه: اسباب، وسیله
بیخ: استعاره مصرحه از کار
بَرِ سعادت: اضافه تشبیهی
امروز: مجاز از زمان زندگی
هان: ادات تنبیه
در این حیات که اسباب و قابلیت داری، ریشه‌ای بگذار (کاری بکن) که خوشبختی در پی داشته باشد چرا که جهان ناپایدار است و روزی می‌رسد که ضعیف باشی.
مضمونی شبیه این بیت از خود سعدی:
دریاب کنون که نعمتت هست به دست * کین دولت و مُلک می‌رود دست‌به‌دست
پاسخ شما
