تفاوت در ' فکر ، عقل ، خرد ' چیست؟

تفکّر = اندیشیدن (عربی، از فکر)

تعقّل = خردورزی منطقی (عربی، از عقل)

خِرَد = دانایی ژرف (فارسی اصیل)

تخرد نداریم چون خرد فارسی است و قالب عربی نمی‌گیرد.

(منبع: دهخدا، معین، فرهنگ فلسفی سروش)

🔹 ۱. فرق میان تفکر، تعقل و خرد چیست؟

این سه واژه با اینکه گاهی به جای هم به‌کار می‌روند، ولی دقیقاً یک معنا ندارند.

✅ تفکر

از ریشه عربی "فکر" می‌آید.
معنا:
فرایند اندیشیدن، مرور ذهنی مسائل، تصور و بررسی احتمالات.
مثال: وقتی داری به یک مشکل یا ایده فکر می‌کنی.

🔸 تفکر بیشتر جنبه ذهنی و تأملی دارد.

✅ تعقل

از ریشه عربی "عقل" می‌آید.
معنا:
فرایند منطقی اندیشیدن، استفاده از عقل برای فهمیدن درست و نادرست یا تحلیل استدلالی مسائل.

🔸 تعقل یعنی "عقل‌ورزی"، اندیشیدن بر پایه منطق و قواعد عقلانی.

✅ خِرَد

یک واژه فارسی اصیل است.
معنا:
دانش ژرف، قدرت تشخیص درست از نادرست، و درک عمیق و حکیمانه.

🔸 خرد از تفکر و تعقل یک قدم جلوتر است. معمولاً به تجربه، بصیرت، و حکمت هم نزدیک است. مثلاً:

"خِرَد بهتر از زر و سیم است."

🔹 ۲. آیا این واژه‌ها فارسی هستند؟ معادل فارسی‌شان چیست؟

🔹 ۳. چرا نمی‌گوییم "تخرد"؟

واژه "تخرد" در فارسی رایج نیست، چون ساختار واژه‌سازی عربی در فارسی همیشه کامل وارد نمی‌شود.

اما "خِرَد" اصلاً عربی نیست که بتوان با آن ساخت "تخرد" را انجام داد.

پس:

• نمی‌گوییم تخرد چون هم ناآشناست و هم با ساختار صرفی فارسی جور نیست.
• اگر بخواهیم معادل فارسی "تعقل" یا "تفکر" را بسازیم، می‌گوییم:
  اندیشه‌ورزیخردورزیاندیشیدنعقل‌ورزی

با سلام 

تفکّر یا اندیشیدن: به کارگیری قوّه خرد و اندیشه و استفاده از معلومات برای حلّ مسئله و رسیدن به مجهولات.  تفکّر یک فرایند ذهنی عام است.

تعقّل یا خردورزی بالاتر از آن است. تعقّل آمر و بازدارنده است. در تعقّل از عقل عمیقاً استفاده می‌کنیم تا آموخته‌های خود را به هم مرتبط کنیم  و تصمیم‌های سنجیده بگیریم. تعقّل عمیق‌تر از تفکّر است. استدلال منطقی و نظام‌مند است.

خرد(wisdom) هم نیرویی است که با بهره‌گیری درست از آن قابل ترقّی است(وجه تمایز ما با حیوانات دیگر).  از خرد به عنوان دانایی و آگاهی هم یاد می‌شود.  فراتر از عقل (reason) و استدلال است.

((از اویی به هر دو سرای ارجمند

گسسته خرد پای دارد به بند
خرد چشم جان است اگر بنگری        

تو بی چشم جانان جهان نسپری)

فردوسی

---

                                         تعقّل و تفکّر مصدر باب تفعُّل هستند. وقتی فعلی به یک باب خاص وارد می‌شود اغلب مفهوم  جدیدی پیدا می‌کند.

یکی از معانی باب تفعّل  تکلّف است یعنی به رنج و مشقّت انداختن خود که می‌بینیم تفکّر و تعقّل هم چنین‌اند.

امّا خرد واژه‌ای فارسی است و آن را به باب‌(های عربی) نمی‌بریم.

سلام 

در جواب سوال اول شما با کمی فکر کردن میشه فهمیدکه تفکر  یعنی فکر کردن و تعقل یعنی عاقل بودن یا اندیشیدن و خرد یعنی عقل. 

در جواب سوال دوم و سوم شما تفکر و تعقل واژه  هایی هستن که هم تو فارسی استفاده میشن هم تو عربی  ولی خرد کلمه ای کاملاً فارسی هست، به همین دلیل میتونیم  واژه هایی که تو فارسی و عربی استفاده میشن  رو با افزودن «ت» به اولشون استفاده کنیم.