این ابیات دلکش از هفت پیکر نظامی را معنی کنید و آرایه های آنرا بیان نمایید
بوی عود آیدم ز صندل خام
سوی آن عود صندلی بخرام
عود بویی بر اوست عودی پوش
صندلآمیز و صندلی بر دوش
شب چو عود سیاه و صندل زرد
عود ما را به صندلش پرورد
مغز ما را ز طیب هست نصیب
طیبتی نیز خوش بود با طیب
✏ «نظامی»
٢ پاسخ
با سلام
بیت اوّل: بوی خوش عود و صندل خام به مشامم میرسد. با ناز و آرامش به سوی آن عود برخاسته از صندل گام بردار.
در این بیت دربردارنده جذبه معنوی است.
آرایه جانبخشی: بوی خوش به سمت من میآید
بیت دوم: شب(عود سیاه) چادری عودی رنگ و خوشبو پوشیده که هم بوی خوش از آن برمیخیزد [و ایضاً آمیخته به روشنی روز (صندل) است] و هم بار سنگین سختیهای عشق را بر دوش دارد (صندل هم خوشبو و هم سنگین است).
آرایه جناس: صندل و صندلی
ایهام تناسب: صندل آمیز
بیت سوم:
شب مثل عود سیاه است و صندل زرد که مثل روز و مثل طلوع خورشید است، عود وجود ما را با روشناییاش پرورش داده.
( وجود انسان از این تقابل تعالی مییابد.)
تضاد: شب ( عود سیاه) و روز ( صندل زرد)
آرایه تشبیه: شب چون عود...
بیت چهارم: جان ما بهرهمند از این بوی خوش (فیض و معرفت الهی) است و چه خوش است وقتی دو پاکی خوشبو به هم میرسند:
پاکی درون با دستیابی به این فیض با طیب( حقیقت) همراه میشود. پیوند پاکی جان و پاکی حقیقت همان وصال است.
آرایه جناس اشتقاق و ایهام تناسب: طیب و طیبت
تکرار: عود، صندل و طیب
-رمز عرفانی: از عود (سوختن و فنا) و صندل (بقا و روشنایی) در اشعار استفاده نمادین میشود و معانی عرفانی دارند.
سپاس گزارم. پاینده باشید💐
👈 معنی: از چوب صندل خام (که هنوز سوزانده نشده) بوی خوش عود به مشامم میرسد؛ پس به سوی آن چوب صندل که مثل عود است، بیا و قدم بزن.
🔸 آرایه:
تجرید: صندل به عنوان چیزی خام، اما دارای بوی عود توصیف شده
تشبیه ضمنی: صندل به عود تشبیه شده
واجآرایی: تکرار ص و ع صدای نرم و خوشایند ایجاد کرده
۲.عود بویی بر اوست عودیپوش / صندلآمیز و صندلی بر دوش
👈 معنی: بر تن آن محبوب، بوی خوش عود است، گویی لباسش از عود است، و صندل در وجودش آمیخته شده، و صندلگونهای بر دوش دارد.
🔸 آرایه:
جناس: عود (چوب خوشبو) و عودی (منسوب به عود)
تشخیص: لباس و دوش انسانگونه برای عناصر بیجان
مراعات نظیر: عود، صندل، بوی خوش
۳.شب چو عود سیاه و صندل زرد / عود ما را به صندلش پرورد
👈 معنی: شب همانند عودی سیاه است و صندل زرد (روشنایی)، عودِ ما در گرمای صندل او پرورده شده (در روشنایی یا حضور معشوق).
🔸 آرایه:
تشبیه: شب به عود سیاه تشبیه شده
مراعات نظیر: سیاه، زرد، عود، صندل
کنایه: عود ما را پرورد یعنی ما را شکوفا یا خوشبو کرد
۴.مغز ما را ز طیب هست نصیب / طیبتی نیز خوش بود با طیب
👈 معنی: جان ما از خوشبویی بهرهمند است؛ و چه دلانگیز است وقتی خوشبویی با خوشبویی دیگر همراه شود.
🔸 آرایه:
تکرار: واژه طیب برای تاکید بر طراوت و خوشبویی
سجع: هماهنگی لفظی در نصیب و طیب
تضاد ضمنی: در کنار طیب، تلویحاً ناخوشی حضور ندارد
🟨 جمعبندی آرایهها:
تشبیه، استعاره، واجآرایی، تکرار، سجع، جناس، مراعات نظیر
مضمون اصلی: ستایش معشوقی که حضورش همچون عود و صندل، جان را معطر و پاکیزه میسازد
📚 منبع:
- هفتپیکر نظامی، تصحیح حسن وحید دستگردی، نشر نگاه
- شرح هفتپیکر، دکتر محمدجعفر یاحقی، نشر قطره
درود بر شما
بسیار عالی
صندل نام درختی است با پوستی خوشبو
درود بر شما 🙏 ممنون که گفتین، من فکر می کردم فقط چوبه ولی الان متوجه شدم پوست خوشبوشه، عالی بود 👌
خواهش میکنم
درود بر شما
بسیار عالی