معنی این بیت از خمسه نظامی را بنویسید و آرایه های ادبی آنرا شرح دهید

درود  گور  اول به چم محل دفن و گور دوم به چم گراز یا گور خر جناس تام است،گور  چشمی  اضافه تشبیهی است که چشم به گور تشبیه شده،هر جا تیرش رها میشد در گوری از جنس چشم  که همان چشم گورخر است دفن میشد  به عبارتی تیر رو بر چشم شکار میزد.

🌿 معنی بیت:

هر جا تیرش رو از کمان رها می‌کرد، همون‌جا می‌رفت دقیق می‌خورد تو چشم یه گورخر. یعنی انقدر شکارچی ماهری بود که تیرش هر بار درست می‌خورد وسط هدف.

🎨 آرایه‌های ادبی:

کلمات تیر، کمان، گور، چشم همگی توی یه فضای معنایی هستن (شکار، تیراندازی). اینا هم‌خانواده‌ی معنایی‌ان، پس آرایه‌ی مراعات‌نظیر داریم.

تیر انداختن و خوردن دقیق به چشم گور یه جور اغراق شاعرانه‌ست. واقعاً تو واقعیت کمتر پیش میاد تیر مستقیم بخوره به چشم یه گورخر در حال دویدن 😅 ولی این اغراق قدرت شکارچی رو نشون می‌ده.

چشم گور به‌نوعی استعاره از کل گورخره؛ یعنی شاعر نمی‌گه به گور زد، می‌گه به چشم گور. این کار شعر رو تصویری‌تر و شاعرانه‌تر کرده.

بین تیر (یعنی مرگ و نابودی) و چشم (که نماد بینایی و زندگیه)، یه تضاد پنهونه. تیر به چشم خوردن یعنی نابودی دید و شکار لحظه‌ای.

تو نگاه دقیق‌تر، تیر رو انگار موجودی زنده در نظر گرفته که خودش می‌دونه کجا باید بره؛ چون شاعر نگفته شکارچی هدف گرفت، گفته تیر رفت و خورد، انگار خودش عقل داشته!

💬 نکات:

🔸 مهارت فردی و قدرت تسلط

بیت داره از کسی حرف می‌زنه که تیر و کمان دستشه، ولی دقتش در حد حرفه‌ایه. توی ادبیات کلاسیک، این مهارت نماد کنترل، دقت ذهن، و حتی قدرت رهبریه.

🔸 جهان‌شناسی نظامی

نظامی از طبیعت، از شکار، از حیوونا استفاده می‌کنه تا یه معنی انسانی‌تر برسونه. تو اینجا تیراندازی یعنی تسلط انسان بر طبیعت یا دشمن.

🔸 تقابل عقل و غریزه

تیر (عقل و اراده شکارچی) مقابل گور (غریزه حیوانی). شاعر این دو تا نیرو رو درگیر کرده، که در نهایت عقل پیروزه.

✨ بیت داره میگه طرف تیر که مینداخت، گورخر باید خودش تابوت بگیره 😅 تیرش هدفو عین هک میزد!

منبع:

کتاب نظامی گنجوی، دیوان همراه با شرح و تفسیر از دکتر مهدی محقق.

این یکی فوق‌العاده‌ست و اکثر نکات ادبی و معنایی رو کامل پوشش میده.