این بیت دلکش از دفتر لیلی و مجنون را معنی کنید و آرایه های آنرا شرح دهید

🔍 معنی بیت:

ابروی معشوق که چون حبشی‌ست (اشاره به رنگ سیاه و درخشان آن)، درهم رفت و چین برداشت؛

و آن‌چنان زیبا و خوش‌طرح بود که حتی آیینه‌های ساخت کشور چین ـ که در آن زمان مظهر صنعت لطیف و ظریف بودند ـ از رقابت با آن بازماندند یا به‌نوعی کنار کشیدند.

به‌عبارت ساده‌تر، اخم معشوق زیباتر از زیباییِ تمام آیینه‌های ظریف چینی جلوه می‌کرد.

✨ آرایه‌های ادبی:

• حبش هم به معنی شخص حبشی (سیه‌چرده) و هم استعاره‌ای برای تیرگی ابرو.
• چین به دو معنا: چین ابرو و کشور چین.

2. جناس تام: بین دو واژه چین در مصراع دوم.

3. تشخیص (جان‌بخشی): آیینه‌ای که حسد می‌ورزد و واکنش نشان می‌دهد.

4. مراعات نظیر: ابرو، چین، آیینه – همگی از دایره تصویرسازی ظاهری و زیبایی‌شناسی هستند.

5. اغراق هنری: ستایش اغراق‌شده از زیبایی معشوق در حدی که اخم او از نهایت زیبایی آیینه‌های چین هم جلوتر است.

📚 منبع:

• برگزیده‌ی خمسه‌ی نظامی با شرح و تفسیر، به کوشش دکتر وحید عکاشه – نشر قطره
• نظامی‌شناسی (جلد لیلی و مجنون) تألیف دکتر ژاله آموزگار (تحلیل زبانی و ساختاری نظامی)
• و برای آرایه‌ها: آرایه‌های ادبی دکتر سیروس شمیسا، فصل ایهام و جناس

🧭 نسبت بیت با فضای کلی داستان:

این بیت از دل توصیف معشوق میاد، در همون بخشی از داستان که نظامی داره چهره‌ی لیلی رو با هنرمندی تمام وصف می‌کنه. اما یه نکته مهم اینه:

🎯 نکات مهم و به‌دردبخور برای تحلیل:

• نظامی با همین بیت کوتاه، تصویرسازی بصری، ایهام، ایجاز و ظرافت بیانی رو با هم ترکیب کرده.
• حضور ابرو در شعر فارسی، همیشه بارِ نمادین داره: نشانه‌ی ناز، قهر، جذبه و حتی گره‌های درونی معشوق.
• اشاره به کشور چین، در ادبیات قرون میانه، نماد نهاییِ صنعت ظریف و زیبایی بصریه. پس آیینه‌ی چینی یعنی زیباترین چیزی که بشر می‌تونه بسازه، و اخم معشوق حتی از اونم فراتر می‌ره.
• این بیت با کل ساختار داستان هم هماهنگه: چون مجنون همیشه از بی‌مهری لیلی می‌سوزه، ولی در همون بی‌مهری هم دنبال جلوه‌ای از جمال و لطفه.

📝 اخم معشوق، چنان زیباست که آیینه‌های چینی پیشش کم میارن؛ چون زیبایی در دلِ ناز و رنج، جلوه‌ی بیشتری داره.