منظور شاعر از جام چیه؟

جام که به معنی کاسه یا پیاله هست.

اما کل این بیت یک چیستان هست و منظورش چشم است.

۱. جامی است در او آب خوش و آسوده

→ جامی هست که درون آن آبی زلال و آرام قرار دارد.

۲. اندر وسطش کشتی قیراندوده

→ در میان آن جام، کشتی‌ای قیراندود (سیاه‌رنگ و سنگین) قرار دارد.

۳. کشتی‌بانی در آن به رنگ دوده

→ در آن کشتی، کشتی‌بان (ناخدا) سیاه‌چهره‌ای چون دود نشسته است.

۴. بر جای نشسته و جهان پیموده

→ در همان حال که نشسته، جهان را پیموده (حرکت کرده، سیر کرده).

---

مفهوم نمادین «جام» در اینجا چیست؟

جام در ادبیات فارسی معمولاً نماد:

دنیاست (چون محدود، پر از لذت، و فریبنده است)

یا وجود انسان / جسم انسان

گاهی هم نماد دل یا جان است.

اما در این تصویر خاص، «جام» نمادی است از دنیا یا جهان هستی که در ظاهر آرام، شفاف و زیباست (آب خوش و آسوده)، اما در درون خود ظلمت، سنگینی و ناشناختگی دارد (کشتی قیراندود و کشتی‌بان سیاه).

---

مفهوم کلی ابیات:

شاعر دنیایی را تصویر می‌کند که در ظاهر زیبا و آرام است (جام با آب زلال)، اما در درونش نیروهایی تاریک و پیچیده (کشتی قیراندود، کشتی‌بان دوده‌فام) در حرکت‌اند. آن کشتی‌بان با وجود نشستن در جای خود، جهان را پیموده؛ یعنی شاید نشانه‌ای از نفس انسان، سرنوشت، یا زمان باشد که بی‌آنکه ما متوجه شویم، ما را در مسیر زندگی می‌برد.

---

اگر بخواهیم خلاصه بگوییم: «جام» در این بیت‌ها نماد دنیاست؛ جهانی پر از زیبایی ظاهری، اما با درونی تاریک و ناشناخته.

شاید منظور سماور باشد