منظور از ' باد صبا ' در اشعار بزرگان چیست؟
-نفس باد صبا مشک فشان خواهد شد
عالم پیر دگر باره جوان خواهد شد
- بار دگر گر بر سر کوی دوست
بگذری ای پیک نسیم صبا
- ای باد صبا به کوی آن دلبر کش
احوال دلم بگوی اگر باشد خوش
٤ پاسخ
🔹 در ادبیات فارسی، باد صبا چند معنا و کارکرد مهم داره:
1. پیک و پیامآور یارصبا معمولاً نقش قاصد و واسطه رو داره؛ یعنی عاشق ازش میخواد سلام و پیغامش رو به محبوب برسونه. (مثل حافظ: ای صبا نکهتی از کوی فلانی به من آر).
2. رمز تنفس و حیات معنویدرست همونطور که گفتی، صوفیان باد صبا رو به تنفس و دم حیات درونی تعبیر میکنن. دم و بازدمی که سالک رو از خاموشی حواس میگذرونه و به نور یار میرسونه.
3. نشانهی نو شدن و بهارصبا باد بهاریه و در شعر نماد جوانی، شادابی و رستاخیز دوبارهی طبیعت هم هست:
نفس باد صبا مشکفشان خواهد شد / عالم پیر دگر باره جوان خواهد شد (حافظ).
4. رمز الهام و اشراقگاهی صبا همون دمِ الهی یا نفَس روحانیه که حال دل شاعر یا عارف رو دگرگون میکنه.
✨ جمعبندی:
باد صبا هم یک رمز عرفانیه (تنفس و دمِ حیات معنوی)، هم یک نماد شاعرانه (قاصد عشق، نسیم بهار، یا دمِ الهام). به همین دلیل، بزرگان هم از زاویهی مراقبهی درونی بهش نگاه میکنن، هم در قالب تصویر ادبی و عاشقانه.
در جریان مراقبه و مشاهده گری ، بعد از آنکه سالک به حضور رسید و به سکوت درون دل رسید ، بر اثر نگهداری توجه بر تنفس ، مغز و دل از تنفس یک مفهوم می سازند.
این تنفس به عنوان تک فکر و مفهوم بر پرده می افتد . سالک که از پنج حس رها شده ، حالا می بایست به مشاهده این مفهوم از تنفس بر پرده بنشیند .
با بودنِ با این تنفس ، به نورِ جان یا یار یا دوست می رسد .
به این تنفس که شاهد را به درگاه دوست می رساند ، نفس باد صبا یا باد صبا یا صبا گویند .
اگر باد صبا متوقف شود ،سپس سالک می بایست به انتظار بماند تا نور پدیدار شود .
بخاطر همین بسیاری از اشعار در حالت هجران و دوری از یار سروده شده ، یعنی این سالکان تنفس را از دست داده اند .
اگر باد صبا ادامه یابد و آنگاه نورِ جان پدیدار شود ، آنگاه رویت نور و جذب به آن ، قدرتمندتر می شود .
- گر باد صبا مرکب خود می خواهی
خاک قدم مرکب درویشان باش
- تیز تیزش بنگر ای باد صبا
چشم و دل را پر کن از خوبی و فر
- گر چراغ بمیرد صبا چه غم دارد
و گر کتان بریزد چه غم خورد مهتاب
شاد باشید
بادی را میگویند که از سوی شمال شرقی بوزد. باد صبا را بادی صبحگاهی، بهاری و لطیف و خنک میدانستند و منظور روزگار خوشی و آرامش هست که انشالله بعد از ظهور شاهدش خواهیم بود.
بادو هوایی که صبح های بهار و تابستان و پاییز و زمستان خیلی باهم متفاوت هستند به همین جهت نفس یا هوای باد صبح بهاری خیلی دل انگیز است و همه منتظر رسیدن بهار و بوی مشک و گل آن هوایی که باد صبح بهاری میآورد هستند مخصوصا در شهرهایی مثل شهرهای مازندران که همراه بوی بهار نارنج است و حقیقتا دیوانه کننده ست