علوم انسانی و اجتماعی

شاخص توسعه انسانی (Human Development Index - HDI) یکی از مهم‌ترین معیارهای اندازه‌گیری سطح رفاه و پیشرفت جوامع انسانی است که توسط برنامه توسعه سازمان ملل (UNDP) ارائه شده است.

---

شاخص توسعه انسانی چیست؟

HDI شاخصی ترکیبی است که کیفیت زندگی انسان‌ها را بر اساس سه بُعد اصلی می‌سنجد:

1. سلامت – با معیار امید به زندگی هنگام تولد

2. آموزش – شامل:

میانگین سال‌های تحصیل

سال‌های مورد انتظار تحصیل برای کودکان

3. استاندارد زندگی – با معیار درآمد ناخالص ملی (GNI) سرانه به صورت برابری قدرت خرید (PPP)

---

آیا برای هر اجتماعی می‌توان این شاخص را به‌دست آورد؟

بله، به‌شرطی که داده‌های مربوطه موجود باشند.

برای محاسبه شاخص توسعه انسانی یک جامعه (چه کشوری، چه شهری یا حتی منطقه‌ای کوچک)، باید اطلاعات قابل‌اعتماد از سه بُعد بالا در دست باشد.

مثلاً اگر داده‌های مربوط به امید به زندگی، تحصیلات و درآمد برای یک شهر یا استان وجود داشته باشد، می‌توان HDI آن را محاسبه کرد.

---

نتیجه:

شاخص توسعه انسانی تصویری کلی اما مؤثر از وضعیت زندگی مردم یک جامعه ارائه می‌دهد و به ما کمک می‌کند فراتر از رشد اقتصادی، به رفاه واقعی انسان‌ها نگاه کنیم.