سوال ادبیات فارسی "نقش های دستوری "
در بیت
گفتم ببینمش مگرم درد اشتیاق
ساکن شود بدیدم و مشتاقتر شدم
"م" در "مگرک" و"ش" در "ببینمش" به ترتیب چه نقش های دستوری دارند ؟
٦ پاسخ
ش ارجاع میدهد به " او"
م ارجاع میدهد به " من"
" در «مگرم» یک ضمیر متصل اولشخص مفرد است که به فعل اضافه شده و نقش مفعول را ایفا میکند.مگرم در واقع به معنای «مگر مرا» است.
"ش" در «ببینمش» نیز یک ضمیر متصل سومشخص مفرد است که به فعل اضافه شده و نقش مفعول را بازی میکند.ببینمش یعنی «او را ببینم».
در زبان فارسی ضمیرهای متصل به آخر فعل میچسبند تا مالکیت یا فعل مستقیم را نشان دهند.
خب ببینید، برای درک بهتر نقش دستوری ضمایر "م" و "ش" در این بیت، ابتدا باید به معنای کلی بیت توجه کنیم. شاعر در این بیت از شدت علاقه و اشتیاق خود به معشوق میگوید و امیدوار است که با دیدن او، این اشتیاق فروکش کند. اما نتیجه برعکس میشود و او پس از دیدار معشوق، بیشتر شیفته او میشود. حال به بررسی نقش ضمایر میپردازیم:
- ضمیر "م" در "مگر" مضافالیه است:
- مضافالیه کلمهای است که به کلمه قبلی خود وابسته است و معمولاً نشاندهنده مالکیت، نسبت یا ویژگی است.
- در اینجا، "م" به کلمه "درد" وابسته است و نشان میدهد که درد متعلق به "من" (شاعر) است.
- بنابراین، عبارت "مگرم درد اشتیاق" به معنای "مگر درد اشتیاق من" است.
- ضمیر "ش" در "ببینمش" مفعول است:
- مفعول کلمهای است که فعل بر آن واقع میشود و نشان میدهد که فعل بر چه چیزی یا چه کسی انجام میشود.
- در اینجا، فعل "ببینم" بر "او" (معشوق) دلالت میکند.
- بنابراین، عبارت "ببینمش" به معنای "او را ببینم" است.
- ضمیر "م" در "مگر" نقش مضافالیه را دارد و مالکیت درد اشتیاق را به شاعر نسبت میدهد.
- ضمیر "ش" در "ببینمش" نقش مفعول را دارد و نشان میدهد که شاعر قصد دارد معشوق را ببیند.
شاعر میگوید: "من گفتم معشوق را ببینم شاید درد اشتیاق من آرام شود، اما وقتی او را دیدم، بیشتر مشتاق شدم."
در مصرع «گفتم ببینمش مگرم درد اشتیاق»، حرف «م» در «مگرک» ضمیری است که به معنی «من» به کار رفته و نقش فاعلی دارد.
در «ببینمش»، «ش» ضمیر متصل است که به معنی «او» میباشد و نقش مفعولی دارد.
به طور خلاصه:
- «م» در «مگرک»: ضمیر فاعلی (به معنی «من»).
- «ش» در «ببینمش»: ضمیر مفعولی (به معنی «او»).
ش در ببینمش یعنی اورا ببینم پس مفعول هست
در عیارت« مگرم درد اشتیاق» جهش ضمیر رخ داده و باید به این شکل میبود:مگر درد اشتیاقم
پس چون« اشتیاقِ من» هست نقش مضاف الیه رو داره