آرایهی "تشبیه" در کدام یک از ابیات زیر دیده میشود؟
آرایهی "تشبیه" در کدام یک از ابیات زیر دیده میشود؟
ا ز اختلاط خلق یابد اعتلال / آن سفر جوید که ارحنا یا بلال
اندر آتش کی رود بیواسطه / جز سمندر کو رهید از رابطه
لطف از حقست لیکن اهل تن / درنیابد لطف بیپردهٔ چمن
١ پاسخ
تشبیه یعنی مقایسهٔ دو چیز با هم، با استفاده از ابزارهایی مثل: چون، مانند، همچون، مثل، بهسان، بسان، چو و گاهی حتی بدون اینها ولی با وضوح ارتباط شباهت.
بیا گزینهها رو یکییکی ببینیم:
۱. از اختلاط خلق باید اعتزال / آن سفر جوید که ارْحَنا یا بالتوی مصراع دوم میگه: «آن سفر جوید که ارحنا یا بال»
"بال" استعاره از سبکبال بودن یا پروازه، ولی خودش مستقیم تشبیه نیست، چون «مانند» یا «چو» نداره و ارتباط شبیهسازی هم صریح نیست. بیشتر استعاره است تا تشبیه.
۲. اندر آتش کی رود بیواسطه / جز سمندر کو رهید از رابطهاینجا سمندر رو کسی میدونه که تو آتش میره. باز هم استعاره داریم از سمندر، ولی تشبیه نه.
۳. لطف از حقست لیکن اهل تن / در نیابد لطف بیپردهٔ چمنباز هم تشبیه نداره. یه مفهومی عرفانی داره ولی تشبیه ظاهری یا لفظی در کار نیست.
پس هیچکدوم از بیتها تشبیه صریح ندارن؟ولی اگه بخوایم دقیقترین مورد تشبیه رو در نظر بگیریم، فقط همون گزینهی ۱ یه نشونهٔ خفیف داره، چون "ارحنا یا بال" میتونه نشونهای از «بال» به عنوان نماد سفر سبک و آسمانی باشه.
اما چون ابزار تشبیه نداره (مثل "چو"، "مانند"، "چون") و شبیهسازی خیلی صریح نیست، اینو هم میشه استعاره در نظر گرفت.
نتیجه نهایی من (اگه بخوام دقیق و با نگاه کنکوری بگم):هیچکدوم تشبیه صریح ندارن.
ولی اگه طراح بخواد به یه گزینه اشاره کنه که بیشترین نزدیکی رو به تشبیه داره، همون بیت اول میتونه باشه.