١ پاسخ
سلام
(اینها برداشت مطالعاتی حقیر هستش که ارائه میشه؛ یعنی اونچیزیه که از مطالعات به دستم اومد. شاید دقیق نباشه و دیگران نظر بهتری بدن.)
قبل از هر چیز یادتون باشه که این کلمات، یه مشترکهای لفظی هم دارند، یعنی با همین ترکیب در معانی دیگه هم به کار رفتند. اما در سیاقی که شما ایندو کلمه رو کنار هم قرار دادید:
در یه جاهایی قسط و عدل، هم معنی هم به کار میرند، چون نتیجه هر دو، حفظ اعتدال و حقّ هستش و ضد تبعیض و ظلم رفتار کردن هستش.
اما، اگه بخوایم از باب مته به خشخاش گذاشتن، تفاوتهای معناییشون رو بررسی کنیم، نتیجه بررسی ها تقریبا این خواهد شد:
عدل: یعنی آن حدّ و حالت «دقیقِ» مطابق با حقّ، مطابق با قاعده، مطابق عقل، و مطابق با اعتدال (بین افراط و تفریط بودن).
قسط: یعنی رفتار مطابق باعدل.
در حقیقت، قسط در معنای لغویش به معنی اندازه ویک مقداری از چیزی و بخشی از چیزی هستش (برا همینه که به اقساط مالی میگیم «قسط» چون یعنی یک بخش از اون پولی که باید پرداخت کنی، مثلا.)
وقتی اندازه نگه میداری در رفتاری یا در برخوردی یا در دادن حقی به کسی، میگه داری قسط می ورزی. اما معیار اون اندازه رو با چی تعیین میکنید؟ با «عدل». عدالت ملاک قسط ورزی هستش؛ برا همینه که هردوش رو گاهی به معنی رعایت حق و برابری و رفتار عادلانه و منصفانه ترجمه میکنیم.
گاهی اینها رو به ضدّشون میشناسیم. معمولا، قسط در برابر تبعیض هستش مبنی بر اینک در همه جا و همه وضعیتها و درباره همه چیزها مطابق عدالت رفتار کنی؛ اما عدالت در برابر ظلم هستش، یعنی حدّ دقیق مطابق با حقّ، قاعده، عقل و اعتدال رو رعایت نکنی.