بدهی فنی (Technical Debt) و بدهی محصول (Product Debt)

بدهی فنی (Technical Debt) و بدهی محصول (Product Debt) دو مفهوم مهم در مدیریت پروژه‌های نرم‌افزاری و توسعه محصول هستند، اما هر کدام به جنبه‌های متفاوتی از توسعه و نگهداری نرم‌افزار اشاره دارند. در زیر به تفاوت‌های اصلی بین این دو مفهوم پرداخته می‌شود:

1. تعریف: بدهی فنی به مشکلات و نقص‌های فنی در کد یا سیستم نرم‌افزاری اشاره دارد که به دلیل تصمیمات سریع یا کوتاه‌مدت در فرآیند توسعه ایجاد می‌شود. این مشکلات ممکن است شامل کدهای غیر بهینه، مستندات ناکافی، یا عدم رعایت بهترین شیوه‌ها باشد.

2. علل: بدهی فنی معمولاً به دلیل فشار برای تحویل سریع‌تر محصول، کمبود منابع، یا عدم توجه به کیفیت کد ایجاد می‌شود.

3. عواقب: اگر بدهی فنی نادیده گرفته شود، می‌تواند منجر به مشکلاتی مانند کاهش کیفیت نرم‌افزار، افزایش هزینه‌های نگهداری، و دشواری در افزودن ویژگی‌های جدید شود.

4. مدیریت: مدیریت بدهی فنی شامل شناسایی، اولویت‌بندی و برنامه‌ریزی برای پرداخت این بدهی‌ها از طریق بهبود کد، بازنویسی بخش‌های مشکل‌دار و رعایت بهترین شیوه‌ها در توسعه است.

1. تعریف: بدهی محصول به مشکلات و نقص‌های مرتبط با ویژگی‌ها، عملکرد یا تجربه کاربری محصول اشاره دارد که به دلیل تصمیمات تجاری یا استراتژیک اتخاذ شده است. این مشکلات ممکن است شامل ویژگی‌های ناکافی، عدم تطابق با نیازهای کاربران، یا تجربه کاربری ضعیف باشد.

2. علل: بدهی محصول معمولاً به دلیل فشار برای ورود سریع به بازار، تغییرات در نیازهای مشتری، یا عدم توجه به بازخورد کاربران ایجاد می‌شود.

3. عواقب: نادیده گرفتن بدهی محصول می‌تواند منجر به کاهش رضایت مشتری، از دست دادن بازار، و کاهش فروش شود.

4. مدیریت: مدیریت بدهی محصول شامل جمع‌آوری بازخورد کاربران، تحلیل نیازهای بازار، و برنامه‌ریزی برای بهبود ویژگی‌ها و تجربه کاربری است.

به طور خلاصه، بدهی فنی بیشتر به جنبه‌های فنی و کد نرم‌افزار مربوط می‌شود، در حالی که بدهی محصول به جنبه‌های تجاری و تجربه کاربری محصول اشاره دارد. هر دو نوع بدهی نیاز به مدیریت و پرداخت دارند تا از مشکلات بزرگ‌تر در آینده جلوگیری شود و کیفیت و رضایت مشتری حفظ گردد.

بدهی فنی (Technical Debt) و بدهی محصول (Product Debt) هر دو به چالش‌ها و مشکلاتی اشاره دارند که ممکن است در فرآیند توسعه نرم‌افزار و مدیریت محصول بوجود آیند، اما این دو مفهوم تفاوت‌های مهمی دارند:

### بدهی فنی (Technical Debt):

بدهی فنی به مشکلات و نقص‌هایی در کد یا ساختار فنی نرم‌افزار اشاره دارد که به دلیل تصمیمات یا سازش‌های سریع در فرآیند توسعه بوجود می‌آیند. این مشکلات ممکن است شامل کد ناسازگار، تست‌های ناکافی، معماری ناپایدار، یا استفاده از فناوری‌های قدیمی و ناسازگار باشد. این نوع بدهی ممکن است به مرور زمان باعث کاهش کارایی، افزایش زمان توسعه و هزینه‌های نگهداری بیشتر شود.

**علل ایجاد بدهی فنی:**

- عجله در تحویل یک ویژگی جدید بدون توجه کافی به کیفیت کد.

- نادیده گرفتن بهترین شیوه‌های توسعه به خاطر محدودیت‌های زمانی.

- ناتوانی در پرداختن به مشکلات فنی پیشین به دلیل اولویت‌های دیگر.

**نتایج بدهی فنی:**

- کاهش سرعت توسعه در آینده.

- مشکلات در به‌روزرسانی و تغییر کد.

- افزایش خطر بروز اشکالات و نقص‌های فنی.

### بدهی محصول (Product Debt):

بدهی محصول به مشکلات و نواقصی اشاره دارد که در سطح محصول و تجربه کاربری بوجود می‌آیند و ممکن است ناشی از تصمیمات مرتبط با طراحی محصول، استراتژی، یا اولویت‌های تجاری باشد. این نوع بدهی ممکن است شامل قابلیت‌های ناتمام، تجربه کاربری ضعیف، ویژگی‌های ناکامل یا عدم تطابق با نیازهای بازار باشد.

**علل ایجاد بدهی محصول:**

- انتشار سریع یک محصول یا ویژگی با حداقل قابلیت‌های لازم (MVP) برای رسیدن سریع به بازار.

- عدم تحقیقات کافی در مورد نیازهای کاربر یا بازار.

- تصمیم‌گیری‌های نادرست در مورد اولویت‌های توسعه محصول.

**نتایج بدهی محصول:**

- کاهش رضایت مشتری و تجربه کاربری.

- کاهش سهم بازار یا ناتوانی در رقابت با رقبا.

- نیاز به تغییرات بزرگ در محصول برای تطابق با نیازهای بازار یا مشتریان.

### تفاوت‌های کلیدی:

- **تمرکز:** بدهی فنی بیشتر بر کد، معماری و جنبه‌های فنی متمرکز است، در حالی که بدهی محصول بر تجربه کاربری، نیازهای بازار و ویژگی‌های محصول تمرکز دارد.

- **پیامدها:** بدهی فنی بیشتر بر هزینه‌های توسعه و نگهداری تأثیر می‌گذارد، در حالی که بدهی محصول ممکن است بر رضایت مشتری و موفقیت تجاری محصول تأثیرگذار باشد.

- **راه‌حل:** برای پرداخت بدهی فنی، تمرکز بر بهبود کیفیت کد، به‌روزرسانی فناوری و پیاده‌سازی تست‌ها است، در حالی که برای پرداخت بدهی محصول باید بر بهبود تجربه کاربری، تحقیقات بازار و تطابق محصول با نیازهای کاربر تمرکز کرد.

به طور کلی، هر دو نوع بدهی نیاز به مدیریت دارند تا به مرور زمان از انباشته شدن مشکلات و تأثیرات منفی آنها بر موفقیت پروژه جلوگیری شود.

می‌توانیم تفاوت‌های اصلی بین "Technical Debt" (بدهی فنی) و "Product Debt" (بدهی محصول) را به شرح زیر توضیح دهیم:

۱. تعریف و حوزه:
  - بدهی فنی (Technical Debt): این اصطلاح به مشکلات و کاستی‌های موجود در کد و زیرساخت‌های فنی یک محصول اشاره دارد. این بدهی زمانی ایجاد می‌شود که توسعه‌دهندگان برای سرعت بخشیدن به تحویل، از راه‌حل‌های سریع اما غیر بهینه استفاده می‌کنند.
  - بدهی محصول (Product Debt): این مفهوم گسترده‌تر است و به تصمیمات و اقداماتی در توسعه محصول اشاره دارد که منجر به مشکلات یا محدودیت‌هایی در محصول می‌شود که در آینده نیاز به اصلاح دارند.

۲. حوزه تأثیر:
  - بدهی فنی عمدتاً بر جنبه‌های فنی و داخلی محصول تأثیر می‌گذارد، مانند کیفیت کد، معماری نرم‌افزار و عملکرد سیستم.
  - بدهی محصول می‌تواند بر جنبه‌های گسترده‌تری از محصول تأثیر بگذارد، از جمله تجربه کاربر، ویژگی‌ها، طراحی و حتی استراتژی کلی محصول.

۳. منشأ:
  - بدهی فنی معمولاً از تصمیمات فنی و محدودیت‌های زمانی در فرآیند توسعه ناشی می‌شود.
  - بدهی محصول می‌تواند از منابع متنوع‌تری ناشی شود، مانند تصمیمات استراتژیک، فشارهای بازار، یا حتی درک نادرست از نیازهای مشتری.

۴. مسئولیت و مدیریت:
  - بدهی فنی معمولاً توسط تیم فنی و مهندسی مدیریت می‌شود.
  - بدهی محصول نیاز به همکاری بین تیم‌های مختلف از جمله محصول، طراحی، مهندسی و حتی بازاریابی دارد.

۵. تأثیر بر مشتری:
  - بدهی فنی ممکن است مستقیماً برای مشتری قابل مشاهده نباشد، اما می‌تواند بر عملکرد و پایداری محصول تأثیر بگذارد.
  - بدهی محصول اغلب مستقیماً بر تجربه مشتری و ارزش محصول تأثیر می‌گذارد.

۶. زمان بازپرداخت:
  - بدهی فنی معمولاً در چرخه‌های توسعه بعدی و به صورت تدریجی پرداخت می‌شود.
  - بدهی محصول ممکن است نیاز به تغییرات اساسی‌تر در استراتژی محصول یا بازطراحی کامل بخش‌هایی از محصول داشته باشد.

در نهایت، هر دو نوع بدهی می‌توانند بر موفقیت طولانی مدت یک محصول تأثیر بگذارند و نیاز به توجه و مدیریت دقیق دارند. تشخیص و رسیدگی به هر دو نوع بدهی برای حفظ کیفیت، رقابت‌پذیری و پایداری محصول ضروری است.

در زمینه توسعه نرم افزار، "debt" به انباشته شدن مسائل فنی و مرتبط با محصول اشاره دارد که می تواند روند توسعه را مختل کند یا بر کیفیت محصول نهایی تأثیر بگذارد. دو نوع بدهی وجود دارد: بدهی فنی (TD) و بدهی محصول (PD).
بدهی فنی (TD):

بدهی فنی به میانبرهای فنی یا اصلاحات سریعی اطلاق می شود که توسعه دهندگان برای دستیابی به یک هدف کوتاه مدت مانند تکمیل یک ویژگی یا رعایت یک ضرب الاجل انجام می دهند. این میانبرها می توانند منجر به موارد زیر شوند:
1- کدهایی که نگهداری یا اصلاح آن دشوار است.
2- الگوریتم ها یا ساختارهای داده ناکارآمد.
3- فقدان آزمایش یا مستندات.
4- وابستگی به فناوری ها یا فروشندگان خاص.
بدهی فنی مانند بدهکاری به بانکی با نرخ بهره بالا است. اگر مورد توجه قرار نگیرد، می‌تواند منجر به افزایش هزینه‌های توسعه، کاهش بهره‌وری و کاهش کیفیت نرم‌افزار شود.

بدهی محصول (PD):

بدهی محصول به تصمیمات یا ویژگی هایی اطلاق می شود که به طور کامل اجرا نشده یا ناقص هستند، اما همچنان بخشی از طراحی محصول هستند. این بدهی می تواند منجر به موارد زیر شود:
1- الزامات نامشخص یا ناقص
2- ویژگی هایی که کاملاً کاربردی یا آزمایش نشده اند.
3- عدم دریافت بازخورد یا تست کاربر.
4- تجربه کاربر متناقض یا گیج کننده.
بدهی محصول مانند بدهکاری به دوستی است که از شما انتظار دارد با بهره بازپرداخت کنید. اگر مورد توجه قرار نگیرد، می تواند منجر به مشتریان ناراضی، از دست دادن درآمد و آسیب به شهرت شود.

بدهی فنی (Technical Debt) و بدهی محصول (Product Debt)، دو اصطلاح مرتبط با مدیریت پروژه و توسعه نرم‌افزار هستند که اغلب با هم اشتباه گرفته می‌شوند. هرچند هر دو به نوعی "بدهی" تلقی می‌شوند، اما ماهیت و پیامدهای متفاوتی دارند. در ادامه، توضیحات دقیقی درباره هر کدام خدمت شما ارائه میکنم:

بدهی فنی به تصمیماتی اطلاق می‌شود که به صورت آگاهانه یا ناآگاهانه در طول فرآیند توسعه نرم‌افزار گرفته می‌شوند و منجر به ایجاد "بدهی" فنی می‌شوند. این بدهی‌ها می‌توانند به صورت کدهای نامناسب، معماری ضعیف، عدم رعایت استانداردها و ... بروز کنند.

• علل ایجاد بدهی فنی:
  • فشار برای تحویل سریع محصول
  • عدم وجود دانش کافی
  • تغییر در الزامات پروژه
  • انتخاب تکنولوژی نامناسب
• پیامدهای بدهی فنی:
  • کاهش سرعت توسعه
  • افزایش هزینه‌های نگهداری
  • کاهش کیفیت محصول
  • افزایش ریسک شکست پروژه

بدهی محصول به ویژگی‌ها، قابلیت‌ها یا بهبودهایی اشاره دارد که به محصول اضافه نشده‌اند یا به اندازه کافی توسعه نیافته‌اند. این بدهی‌ها می‌توانند به دلیل محدودیت‌های زمانی، بودجه‌ای یا اولویت‌بندی‌های مختلف ایجاد شوند.

• علل ایجاد بدهی محصول:
  • محدودیت‌های زمانی
  • محدودیت‌های بودجه‌ای
  • تغییر در اولویت‌های کسب‌وکار
  • عدم وجود منابع کافی
• پیامدهای بدهی محصول:
  • کاهش رضایت مشتری
  • از دست دادن فرصت‌های بازار
  • کاهش رقابت‌پذیری محصول

یک استارتاپ را تصور کنید. نه استارت‌آپ معمولی شما، نوعی استارت‌آپ مدرسه قدیمی. استارتاپی که علیرغم نداشتن مسیر مشخصی برای کسب درآمد، بی وقفه به دنبال رشد است. با این حال، فرصت سرمایه گذاری وجود دارد. این در یک بازار عالی است که در سال های گذشته به طور تصاعدی در حال رشد است. فرصت وجود دارد، اما به نظر نمی‌رسد از آن استفاده شود.

این شرکت محصولی دارد که در خدمت "اقتصاد آزاد" است. "اقتصاد آزاد" یک بازار است. این شامل مشتریان و تامین کنندگان است. "اقتصاد آزاد" مستلزم آن است که دو مشتری مختلف راهی برای ارتباط پیدا کنند. این مشکل بازار است. این شرکت محصولی دارد که سعی در حل مشکل این بازار دارد. با این حال، کشف یک بازار با مشکل با کشف مشکلات اجزای تشکیل دهنده متفاوت است. 

مردم از محصولات استفاده می کنند نه بازار. نیازهای یک بازار و نیازهای یک مشتری متفاوت است. شعار Y Combinator این است که چیزی بسازید که مردم می خواهند ، نه ساختن چیزی که یک بازار به آن نیاز دارد . با درک نکردن نیازهای مشتری و عدم تمرکز بر شخصیت‌ها، به ناچار محصول اشتباهی را ساخت.

تهیه کنندگان نمایش اپرا وینفری به مشتری خود یک نام و شخصیت دادند. آنها او را سوزی صدا می کردند. سوزی به عنوان یک زن خانه دار میانسال حومه شهر در دهه های 1980 و 1990 توصیف می شود. وقتی تهیه‌کنندگان ایده‌هایی برای نمایش‌ها ارائه می‌کردند، اغلب از خود می‌پرسیدند: "آیا سوزی این را دوست دارد؟" تصور کنید اگر در عوض بپرسند "آیا این سرگرمی است؟" نمایش کاملاً متفاوت به نظر می رسید. نمایش کاهش وزن اپرا که رتبه‌بندی‌ها را خراب می‌کند، برای من سرگرمی نیست . اما، سوزی به وضوح متفاوت فکر می کرد.

سرگرمی یک بازار است. شخصیت های مختلفی برای مشتریان سرگرمی وجود دارد. قرار نیست هر شخصی هر نمایشی را دوست داشته باشد، اما اشکالی ندارد! در واقع، عالی است. این اجازه می دهد تا شرکت ها تخصص داشته باشند. این به شرکت ها اجازه می دهد تا محصولات عالی برای افرادی که به آنها نیاز دارند تولید کنند.

این محصول دید مشتری واضحی نداشت، در عوض یک مشکل کلی را حل کرد که در بین مشتریان طنین انداز نبود.

این همان چیزی است که من آن را "بدهی محصول" می نامم . این مفهومی است که من از اصطلاح مهندسی نرم افزار، "بدهی فنی" به دست آورده ام. بدهی فنی «مفهومی در برنامه‌نویسی است که نشان‌دهنده کار توسعه اضافی است که زمانی به وجود می‌آید که به جای استفاده از بهترین راه‌حل کلی، از کدهایی استفاده می‌شود که در کوتاه‌مدت پیاده‌سازی آن آسان است». "بدهی فنی" می تواند در مهندسی قابل قبول باشد. راه حل های مهندسی اغلب باینری هستند. یا کار می کند یا نمی کند.

اگرچه «بدهی محصول» و «بدهی فنی» اساساً متفاوت هستند. شرکت نمی تواند این نوع "بدهی" را در یک محصول بپذیرد. هدف یک محصول یافتن راه حلی برای یک مشکل است. بیایید 5 کلمه در تعریف بدهی فنی را اصلاح کنیم تا آن را به محصول اعمال کنیم.

بدهی محصول مفهومی در محصول است که منعکس کننده کار کشف راه حل اضافی است که زمانی به وجود می آید که به جای کشف بهترین راه حل کلی، از راه حلی استفاده شود که در کوتاه مدت به راحتی پیدا شود.

با این تعریف می‌گویم که اگر بدهی محصول وجود داشته باشد، سازندگان یک محصول لوس ساخته‌اند. شاید 20 سال پیش، شرکت می توانست بدهی محصول را بپذیرد. اما در محیطی که مانع ورود محصولات مهندسی کم است، بدهی محصول فوق العاده گران می شود. رقبای سریع با راه‌حل‌های مفیدتر و مشتری مدارانه، شرکت‌های دارای بدهی را غصب می‌کنند. یک راه حل بهینه یک مزیت رقابتی پایدار ایجاد می کند.

به بیان دیگر، «بدهی محصول» دلتای بین تناسب بازار محصول و محصول فعلی است. به عنوان مثال، شرکت ما یک پلتفرم ساخته است که به کاربران امکان می دهد خدمات خود را در بازار آزاد درخواست کنند و ارائه دهند. راه حلی که اجرا شد این بود که با ارائه دهندگان و درخواست کنندگان با یک مجموعه ابزار برخورد شود. Fiverr، یک پلتفرم موفق «اقتصاد آزاد»، در بررسی سال 2015 خود خاطرنشان می‌کند که 75 درصد از درخواست‌های آن‌ها از کسب‌وکارهای کوچک تا متوسط است و 76 درصد از ارائه‌دهندگان خدمات هزاره‌ها هستند. این ثابت می کند که یک پیشنهاد دهنده و یک درخواست کننده دو بخش متفاوت از بازار هستند. این شرکت نمی تواند آن را نادیده بگیرد، اما آنها این کار را کردند. در نتیجه، ویژگی هایی که آنها پیاده سازی کردند کار نکردند. آنها به سادگی برای مشتریان ما مناسب نیستند.

شما همیشه می توانید کاربران با کیفیت پایین را با تبلیغات خریداری کنید، اما نمی توانید حفظ و نگهداری بخرید. تا زمانی که شرکت این بدهی محصول را رفع نکند، به یک تجارت پایدار یا مناسب بازار محصول دست نخواهد یافت.

بعدش چیکار میکنند؟ فناوران باید در مورد بدهی محصول هیجان زده شوند. این فرصتی است برای شروع از صفر، قالب بندی مجدد مشکل و بهینه سازی راه حل. شرکت نمی تواند بدهی محصول را نادیده بگیرد. شبیه ساختن خانه روی پایه معیوب است. طراحی و ساخت محصولات رشته جدیدی نیست. پارادایم هایی وجود دارند که برای کمک به جلوگیری از بدهی محصول پیشگام و مورد مطالعه قرار گرفته اند. تصور کنید شخصی سعی کرده است که یک سازه را بدون تلاش برای یادگیری معماری طراحی کند. این ساختمانی نیست که من بخواهم در آن زندگی کنم. با فکر و هدف بسازید. برای یافتن آنچه کار می کند، به افراد محصول موفق نگاه کنید. من کتاب نیر ایال با نام Hooked یا کتاب product deign questions پیشنهاد می کنم که در فیس بوک تهیه شده است. شناسایی نیمی از راه حل است. و وقتی شرایط سخت می‌شود، سخت‌گیران خلاق می‌شوند!

بدهی فنی را می‌توان بخشی از توسعه نرم‌افزار دانست که خواسته یا ناخواسته به دلیل ضرورت‌هایی شبیه به محدودیت زمان تحویل پروژه می‌تواند رخ دهد و بر موارد اجرایی فنی و ملاحظه‌های طراحی اولویت پیدا می‌کنددر متون خارجی واژه Debt زمانی به کار می‌رود که بنگاه تجاری پولی را از شخصی قرض گرفته باشد و در نتیجه به او متعهد خواهد شد. پس این واژه فقط برای زمانی به کار می‌رود که وام یا پول و مانند آن(خاصیت پولی داشته باشد) از کسی قرض بگیریم.

در واقع واژه Liability گسترده تر از واژه Debt است و تمام بدهی‌ها را شامل می‌شود اعم از پولی یا غیر پولی.

در آخر باید گفت که Debt می‌تواند جزیی از Liability باشد اما Liability نمی‌تواند جزیی از Debt باشد.