اثر رایگان سوار - Free rider effect

اثر رایگان سوار (Free Rider Effect) در منابع انسانی به وضعیتی اشاره دارد که در آن یک یا چند نفر از اعضای یک گروه یا تیم، از تلاش‌ها و کارهای دیگر اعضا بهره‌برداری می‌کنند بدون آنکه خود به همان اندازه مشارکت یا تلاش کنند. این پدیده معمولاً در پروژه‌های گروهی یا تیمی مشاهده می‌شود و می‌تواند به کاهش انگیزه و بهره‌وری کلی گروه منجر شود.

### مثال:

فرض کنید یک تیم از پنج نفر برای یک پروژه شرکت در حال کار هستند. چهار نفر از اعضای تیم به سختی کار می‌کنند و وظایف خود را به خوبی انجام می‌دهند. اما نفر پنجم، با این که در تیم حضور دارد، خیلی کم کار می‌کند یا اصلاً کار نمی‌کند. او به جای اینکه به پروژه کمک کند، بیشتر به کارهای شخصی یا غیرمرتبط مشغول است. در نهایت، این نفر پنجم نیز از مزایای موفقیت پروژه بهره‌مند می‌شود، مثل افزایش اعتبار یا پاداش، بدون اینکه به اندازه‌ی دیگران تلاش کرده باشد.

### عواقب اثر رایگان سوار:
- **کاهش انگیزه**: اعضای تیمی که به سختی کار می‌کنند، ممکن است احساس کنند که تلاش‌هایشان بی‌ارزش است و به همین دلیل انگیزه‌شان برای کار کاهش یابد.
- **کاهش بهره‌وری**: با وجود افراد رایگان سوار، بهره‌وری کلی تیم کاهش می‌یابد زیرا همه اعضا به طور مساوی در کارها مشارکت نمی‌کنند.
- **کاهش اعتماد**: اعتماد بین اعضای تیم ممکن است کاهش یابد زیرا برخی اعضا احساس می‌کنند که دیگران از تلاش‌های آن‌ها سوءاستفاده می‌کنند.

برای مقابله با اثر رایگان سوار، سازمان‌ها می‌توانند از تکنیک‌هایی مانند ارزیابی عملکرد فردی و گروهی، شفاف‌سازی نقش‌ها و وظایف، و تشویق به همکاری و مشارکت فعال استفاده کنند.

اثر مفت‌سواری یا سواری رایگان (free riding effect) در یک محیط کاری،  زمانی رخ می‌دهد که برخی از کارکنان از تلاش‌ها و مشارکت‌های جمعی همکاران خود بهره می‌برند، بدون اینکه سهم منصفانه‌ای از کار  را خود به عهده بگیرند یا به اهداف تیم کمک کنند.

 این مشکل در گروه‌های بزرگ‌تر شایع‌تر است، جایی که افراد معتقدند مشارکت آنها تأثیر کمی خواهد داشت و می‌توانند از نوعی ناشناس بودن و انفعال لذت ببرند. ساختارهای بزرگ‌تر منابع لازم برای اجرای پروژه‌های خود را دارند، در حالی که در ظاهر  مشارکت کنندگان با عملکرد کمتر  هم انگار سهمی بازی می‌کنند. با گذشت زمان، این پدیده ممکن است تشدید شود و خطر بیشتری برای تبدیل شدن به یک مرکز هزینه‌بر   ایجاد کند. اثر اولیه قابل مشاهده کاهش کیفیت محصولات یا خدمات تحویلی، تأثیر  ضعف  آنها و نتایجی است که تولید می کند.

 علاوه بر این، تأثیرات انسانی نیز وجود دارد: روند غالب این است که افراد عملکرد خوب ​​توسط این افراد ​​به پایین کشیده می‌شوند، و کارکنان برتر سازمان 

 زمانی که دیگر انتظاراتشان  برآورده نمی‌شودد، آن را  رها می‌کنند. در نهایت،  فراتر از بی انگیزگی و از دست رفتن استعداد، خطر واقعی در ایجاد فرهنگ متوسط ​​و بی مسئولیتی گسترده و مداوم نهفته است که می تواند موفقیت بلندمدت یک شرکت را به خطر بیندازد.  اینجا جایی است که کارکنان نیروی انسانی باید وارد بازی شوند و با  پیشنهاد و پیدا کردن راه حل‌های موثر بهره‌وری و انگیزه را به کارکنان برگردانند.

یک مفهوم اقتصادی از شکست بازار است که زمانی رخ می‌دهد که مردم از منابع، کالاها یا خدماتی بهره‌مند شوند که هزینه‌ای برای آن پرداخت نمی‌کنند. اگر رایگان‌سواران بیش از حد وجود داشته باشند، ممکن است منابع، کالاها یا خدمات بیش از حد ارائه شوند. یک مثال رایج زمانی است که مردم برای یک کالا یا خدمات عمومی مانند حمل و نقل عمومی هزینه‌ای نمی‌پردازند، اما همچنان از آن استفاده می‌کنند. این می‌تواند منجر به کاهش کیفیت خدمات شود و ادامه خدمات را برای ارائه‌دهنده دشوار کند.

اولا، ترجمه درست این اصطلاح، اثر مفت‌سواری یا سواری رایگان (Free rider effect) هست؛ و

ثانیا  به وضعیتی در منابع انسانی  اشاره داره که  برخی از اعضای تیم یا سازمان، از تلاشها و مشارکت دیگران سود می برند، بدون اینکه خود سهمی در آن داشته باشند. این معضل می تواند منجر به نارضایتی، کاهش انگیزه و ناکارآمدی در بین اعضای تیم شود که به طور فعال مشارکت می کنند. طرح‌واره‌ای از این اثر  به صورت پیوست درج شده و مثال هایی از اثر مفت‌سواری در منابع انسانی عبارتند از:

• در یک پروژه گروهی، برخی از اعضای گروه ممکن است کار خود را به دیگران واگذار کنند و در نهایت از نمره خوب گروه بهره مند شوند.
• در یک محل کار، برخی از کارمندان ممکن است دیر به سر کار بیایند یا زودتر از موعد مقرر محل کار را ترک کنند، در حالی که همکارانشان مجبورند اضافه کاری کنند تا کارها را به موقع انجام دهند.
• در یک تیم فروش، برخی از اعضای تیم ممکن است به اندازه دیگران تلاش نکنند، اما به دلیل موفقیت کلی تیم، همچنان پاداش دریافت می کنند.

سواری رایگان یا Free-riding، موضوعی هست که اقتصاددان‌ها توجه ویژه‌ای به آن دارند. چنان‌که کتاب‌هایی هم اختصاصاً درباره‌ی این موضوع نوشته شده است (مثلاً کتاب Free riding نوشته ریچارد تاک)و اقتصاددان‌ها سعی کرده‌اند با استفاده از انواع معادلات ریاضی و شیوه‌های محاسباتی مختلف (مثلاً نظریه بازیها) آن را بهتر و بیشتر بفهمند.مثلا مقاله زیر میتونه به شما، دید دقیقتری بده:

در یکی از جدیدترین مقالات در ژورنال دانشگاه کمبریج که در فروردین امسال منتشر شده، از دید جالب و بدیعی به این مساله در سازمانهای معاصر پرداخته که مطالعه اش بسیار روشنگر خواهد بود:

در این مقاله می خوانیم:

سواری رایگان، شامل بهره مندی از منابع یا خدمات مشترک و در عین حال اجتناب از مشارکت در تولید و نگهداری آنها است. تعداد کمی از مطالعات به اندازه کافی تمایل به تخمین بیش از حد شیوع رایگان سواری را بررسی کرده اند. در این مطالعه مفهومی که دارای طرح‌های مصور می‌باشد، بررسی می‌کنیم که چگونه رویکرد خیر عمومی، ممکن است نقص‌های سیستمی را که بیش از حد بر ریسک سواری آزاد متمرکز شده است، کاهش دهد.