الگوهاي رفتار اجتماعی که تعیین کننده رفتار فرد در موقعیت خاص است

الگوهاي رفتار اجتماعی که تعیین کننده رفتار فرد در موقعیت خاص است بر اساس مفاهیم خاصی شکل می‌گیرند. راتر  برای این که کارکرد شخصیت را شرح دهد، مفاهیمی را مطرح می‌سازند که این الگوها را شکل می‌دهند.

توان رفتار

توان رفتار یعنی احتمال این که در تمام رفتارهایی که می توانیم در یک موقعیت معین انتخاب کنیم و آنها را نشان دهیم یک رفتار یا پاسخ خاص داده خواهد شد.

انتظار

انتظار اشاره دارد به عقیده ما درباره اینکه اگر در یک موقعیت معین به ویژه خاصی رفتار کنیم: می توانیم پاداشی را که به دنبال آن خواهد آمد، پیش بینی نماییم.

تقویت گذشته و تعمیم

عامل اول: ماهیت تقویت گذشته برای رفتار کردن به شیوه خاص در آن موقعیت است آیا تقویت فقط یکبار رخ داده یا چند بار؟ آیا دیروز اتفاق افتاده یا یکسال قبل؟ به این طریق، تقویت قبلی بر انتظارات ما درباره تقویت آینده تاثیر می گذارد.

دومین عامل : این است که انتظار به درجه تعمیم از موقعیت های مشابه، ولی نوعین هم بستگی دارد باید از خودمان بپرسیم که آیا ترتیب های رفتار گذشته که تقویت به دنبال داشتند به موقعیت های دیگر موجود در زندگی ما مربوط هستند. انتظارهای تعمیم یافته به خصوص زمانیکه ما با موفقیت های جدید روبرو می شویم اهمیت پیدا می کنند.

ارزش تقویت

اغلب مردم با فعالیت های مختلفی مواجه می شوند که مجبورند تا از میان آنها یکی را انتخاب کنند. معمولاً هر کدام از این فعالیت ها، نتایج متفاوتی دارند، بدین معنی که بر حسب پیامدشان دارای یک تقویت کننده متفاوتی هستند. این که فرد کدام یک از این فعالیت ها را انتخاب می کند، بستگی به این دارد که کدام یک از این تقویت کننده ها را ترجیح می دهد.

موقعیت روان شناختی

موقعیت روان شناخی چهارمین مفهوم اصلی نظریه یادگیری اجتماعی راترکه یکی از تعیین کننده های مهم رفتار است. راتر معتقد است که ما به طور مداوم به محیط بیرونی خود واکنش نشان می دهیم به علاوه هر یک از محیطها همواره دیگری را تحت تاثیر قرار می دهد. ما نه تنها به محرکهای بیرونی، بلکه به محرکهای درونی نیز پاسخ می دهیم. این پیوستگی از سوی راتر موقعیت روان شناختی قلمداد شده است. زیرا ما به آن بر حسب ادراکهای خود از محرکهای بیرونی واکنش نشان می دهیم. راتر عقیده دارد که رفتار تنها از طریق دانش ما از موقعیت روان شناختی می تواند پیش بینی شود نه از طریق آنچه بعضی از نظریه پردازان شخصیت آن را هسته شخصیت می نامند در روش هسته ای، پیش بینی رفتار، مبتنی بر فرض عناصر ثابت شخصیت نظیر انگیزه ها و خصایص است.

آزادی حرکت

به درجه انتظاری اطلاق می شود که یک شخص برای به دست آوردن تقویت معینی به خاطر انجام رفتارهای خاص دارا است. یک انتظار بالا، منجر به آزادی حرکت زیاد  می شود و یک انتظار پایین منجر به آزادی حرکت محدود، آزادی حرکت کم به حالت دفاعی داشتن مربوط می شود. وقتی آزادی حرکت ضعیف در برابر هدف والایی قرار داشته باشد تعارض حاصل می شود و می تواند رفتارهای اجتنابی مختلفی ایجاد کند.

کمترین سطح هدف

به پایین ترین سطح تقویت بالقوه در یک موقعیت خاص که شخص آن را رضایت بخش تلقی می کند اطلاق می شود انتخاب سطح هدف غیر واقع بینانه می تواند برای سلامت عاطفی ما زیان آور باشد.

تفاوتهای فردی

راتر از این جهت به جای موقعیت، موقعیت روانی را مطرح می کند تا تاکید کند که یک دسته از وقایع عینی دارای اثر متفاوتی روی افراد مختلف هستند که  به علت اختلاف زمینه های شخصی، تجارب قبلی و وضعیت فعلی آنهاست. بنابراین، شبیه توان رفتار، ارزش تقویت و انتظار یک موقعیت روانی یک مفهوم کاملاً فردی است. به علت اینکه هر چهار مفهوم از فردی به فرد دیگر، برای هر فرد از زمانی به زمان دیگر تغییر می کند.

کنترل

چه چیزی تعیین کننده موفقیت یا شکست شما در رسیدن به هدفی است که برای به دست آوردن آن تلاش می کنید؟ برخی از مردم بدین سئوال این طور جواب می دهند که تلاش و جدیت خودشان موجب این نتایج شده است و برخی دیگر به این شکل بدین سوال جواب می دهند که نتیجه بستگی به این دارد که شانس با آنها بوده یا نه، تفات موجود بین این دو گروه از مردم ، نمونه ای از انتظارات تعمیم یافته در مورد مرکز کنترل در نتیجه اعمالشان است. آنهایی که موفقیت و عدم موفقیت را به تواناییها و تلاشهای خودشان نسبت می دهند. انتظار دارند منبع کنترل درونی باشد.

یک جزء مهم در نظر راتر، موضوع منبع کنترل تقویتهاست. مقصود این است که تاریخچه تقویت زندگی هر فرد در رسیدن به خواسته های مطلوب او موثر است یا اینکه کنترل وقایع خارج از کنترل اوست به پیش از این اشاره شد که ادراک یک رویداد ویژه به عنوان عامل تقویت ، تقویتهای مردمی وجود دارد.

واکنش در برابر از دست دادن کنترل

هر چند بیشتر ما مایلیم باور کنیم که روی رویدادها کنترل داریم اما، همیشه امکان پذیر نیست، غالب اوقات ما با موقعیتهایی مواجه هستیم که به نظر می رسد در آنها کس دیگر یا چند چیز دیگری کنترل سرنوشت ما را به دست دارد و آزادی انتخاب ما شدیداً محدود است. در بعضی موارد، این احساس کنترل دیگری ممکن است ناخوشایند باشد. به عنوان مثال، عالم اجتماعی معروف هیلز نقشهای زندگی اجتماعی را در جامعه معاصر آمریکا بررسی کرده و به این نتیجه رسید که چندین قاعده اجتماعی ظالم در آنجا وجود دارد، که یکی از آنها قاعده زیر است. هر وقت که واقعاً میل دارید جایی بروید دعوتی به آنجا نشده اید بر عکس هر وقت که دعوت شده اید به جایی بروید احساس می کنید میل دارید در خانه بمانید در این مورد، اگر چه اعتقاد به کنترل از سوی دیگران چندان قوی نیست با وجود این می تواند یک منبع ناراحتی دلخوری باشد.در موارد دیگر، این ادراک که دیگران روی زندگی ما کنترل دارند. ممکن است به مراتب ناراحت کننده تر باشد؛ مثلاً مردمانی که در کشورهای دیکتاتوری زندگی می کنند، ممکن است احساس کنند که کنترل کسی روی فعالیتهای روزمره خود، مکالمات و حتی افکار خود را دارند.

منبع کنترل

منبع کنترل به میزان اعتقاد فرد در مورد کسب پاداش از طریق کوشش شخصی اطلاق می شود. افرادی که از منبع کنترل درونی برخوردارند بر این باورند که اداره سرنوشت آنها در دست خودشان است. دانشجویانی که این خصوصیت را دارند ، معتقدند که غرامت آنها بستگی به عادات مطالعه خودشان دارد. افرادی که از منبع کنترل بیرونی برخوردارند، بر این باورند که سرنوشتشان در دست دیگران است. دانشجویانی که این ویژگی را دارند، معتقدند که نمرات آنها بسته به  بخت و اقبال یا حال و هوای مدرس است.

* باز نشر از سایت: 👇

http://jafarhashemlou.blogfa.com/post/819