کدام یک مناسب تر میباشد؟
درود
کدام یک از جملات زیر از صحت بالاتری برخوردار است؟
هریک از آنها برای نجات خویش کوشید.
هریک از آنها برای نجات خویش کوشیدند.
٣ پاسخ
مطابقت نهاد و فعل در زبان فارسی
1- نهاد جاندار و مفرد
اگر نهاد جاندار و مفرد باشد، فعل آن مفرد میآید و اگر جمع باشد، فعل آن جمع به کار میرود؛ یعنی، نهاد و فعل در نهاد مفرد جاندار با هم تطابق دارند.
مثال: مسافر به مقصد رسید.
مسافرها به مقصد رسیدند.
2- نهاد انسان و مفرد
در حالت عادی برای انسان مفرد، نهاد مفرد به کار میرود اما اگر نهاد انسانی والاتر از گوینده باشد، برای ادای احترام بهصورت جمع به کار میرود.
مثال: استاد میفرمایند.
دکتر تشریف آوردند.
3- نهاد مفرد و بیجان
برای نهاد مفرد و بیجان باید از فعل مفرد استفاده کرد.
مثال: ساختمان فروریخت.
سیل آمد.
طوفان همهچیز را خراب کرد.
4- نهاد جمع و بیجان
فعل نهاد جمع و بیجان هم به صورت مفرد و هم به صورت جمع میآید.
مثال: کتابها از قفسه افتاد.
کتابها از قفسه افتادند.
دقت کنید که اگرچه هر دو شکل جملات بالا رایج است اما در فارسی امروز معمولا بیشتر از فعل جمع استفاده میشود.
5- نهاد جمع و بیجان + آرایه تشخیص
گاهی به نهادهای جمع و بیجان، رفتار یا عملی انسانی نسبت داده میشود که آرایه تشخیص نام دارد. در چنین حالتی باید از فعل جمع استفاده کرد.
مثال: ابرها گریستند.
ستارهها به سیاهی ابرها گریختند.
6- اسمجمعهای جاندار
اسمهای جمع جاندار عبارتند از؛ قافله، کاروان، لشکر، سپاه، دسته، مجلس، شورا، هيئت، گروه، مجمع، گله و رمه. در چنین مواقعی باید از فعل مفرد استفاده کنیم.
مثال: قافله راه را گم کرد.
مجلس فردا در جلسهای غیرعلنی موضوع را بررسی خواهد کرد.
سپاه قلب دشمن را شکافت.
شورای محله قوانین تازهای تدوین کرد.
7- اسمهای مبهم یکی، کسی و هرکسی برای جاندار
برای اسامی مبهم و جاندار باید از فعل مفرد استفاده کرد.
مثال: یکی میآید.
کسی یه من چیزی نگفت.
هر کسی دوست دارد با ما بیاید.
8- اسمهای مبهم هریک، هرکدام، هيچ يک و هيچ کداماین اسامی مبهم اگر برای جاندار به کار بروند، گاهی با فعل جمع و گاهی با فعل مفرد به کار میروند.
مثال: هریک کار خودشان را کردند.
هریک کار خودشان را کرد.
هیچیک به من گوش ندادند.
هیچیک به من گوش نداد.
منبع:
https://virastar.net/persian-grammer/correspondence-of-entity-and-verb/