پیشنهاد‌های علی باقری (٣٩,٦٨٦)

گرفتن: در پهلوی به همین شکل و همچنین به شکل گرپتن griptan کار برد داشته است. ( ( اگر چشم داری به دیگر سرای به نزد نبیّ و وصی گیر جای ) ) ( نامه ی ...

خروس: دکتر کزازی در مورد واژه ی " خروس" می نویسد : ( ( خروس در پهلوی خروسxrōs بوده است. ریختی از آن خروش ، در خروشیدن کاربرد یافته است در پهلوی خروست ...

افراختن: در پهلوی اپراستن aprāstan بوده است. ( ( چو هفتاد کشتی برو ساخته همه بادبانها برافراخته ) ) ( نامه ی باستان ، جلد اول ، میر جلال الدین کز ...

بادبان: در پهلوی واتپان wātpān بوده است. ( ( چو هفتاد کشتی برو ساخته همه بادبانها برافراخته ) ) ( نامه ی باستان ، جلد اول ، میر جلال الدین کزازی ...

کِشتی: در پهلوی کشتیگ kaštīg بوده است. دکتر کزازی در مورد واژه ی " کِشتی" می نویسد : ( ( می تواند که ستاک در "کشتی" کش باشد که در "کشیدن" نیز دیده م ...

هفتاد: در پهلوی هپتاد haptād بوده است. هفتاد از شمارهای سپند و آیینی است و در بیت زیر به کنایه ی ایما از بسیار به کار رفته است . ( ( چو هفتاد کشتی ...

تند باد: در پهلوی تندوات tundwāt بوده است. ( ( حکیم این جهان را چو دریا نِهاد برانگیخته موج ازو تندباد ) ) ( نامه ی باستان ، جلد اول ، میر جلال ا ...

انگیختن: در پهلوی هنگختن hangēxtan بوده است. ( ( حکیم این جهان را چو دریا نِهاد برانگیخته موج ازو تندباد ) ) ( نامه ی باستان ، جلد اول ، میر جلال ...

حکیم : حکیم کنایه ای است ایما از آفریدگار که دانایانْ دانا است. ( ( حکیم این جهان را چو دریا نِهاد برانگیخته موج ازو تندباد ) ) ( نامه ی باستان ، ...

آواز: دکتر کزازی در مورد واژه ی " آواز" می نویسد : ( ( آواز با همین ریخت در پهلوی به کار می رفته است . ستاک واژه ، همان است که در ریخت واژ در " واژه ...

گواهی: در پهلوی گوگاییه gugāyīh بوده است. ( ( گواهی دهم ؛کاین سخن راز اوست تو گویی دو گوشم بر آواز اوست ) ) ( نامه ی باستان ، جلد اول ، میر جلال ...

شارسان: دکتر کزازی در مورد واژه ی " شارسان" می نویسد : ( ( شارسان ریختی است از شهرستان که از شهر/ ستان ( = پساوند جای ) ساخته شده است شهر در پهلوی در ...

پیغمبر: پیغمبردر پهلوی پیگامبر paygāmbar بوده است. ( ( به گفتار ِ پیغمبرت راه جوی ، دل از تیرگیها ، بدین آب ، شوی ) ) ( نامه ی باستان ، جلد اول ...

کردگار: در پهلوی کردتگار kartgār بوده است. ( ( بُوی در دو گیتی ز بد رستگار ، نکوکار گردی بَرِ کَردگار، ) ) ( نامه ی باستان ، جلد اول ، میر جلال ...

رها: دکتر کزازی در مورد واژه ی "رها " می نویسد : ( ( رها در پهلوی در ریخت رهاگ rahāg بکار می رفته است . رها صفتی است پساوندی و در ریخت فاعلی که از دی ...

مستمند:بینوا ، تیره روز و نالان دکتر کزازی در مورد واژه ی " مستمند" می نویسد : ( ( مستمند در پهلوی در ریخت مستومند mustōmand بکار می رفته است. از دو ...

تا: در پهلوی تاگ tāg بوده است. ( ( دلت گر نخواهی که باشد نِژند، همان تا نگردی تن ِ مستمند، . ) ) ( نامه ی باستان ، جلد اول ، میر جلال الدین کزاز ...

نِژند:اندوهناک و پژمان دکتر کزازی در مورد واژه ی " نِژند" می نویسد : ( ( نِژند به معنی اندوهناک و پژمان است، می انگارم که " ن " در آن پیشاوند است ؛س ...

رستگاری: در پهلوی رستگاریه rastgārīh و نیز رستاریه rastārīh بوده است. رستگاری ساخته شده از ( رَست - گا - ری ) ( ( ترا دانش و دین رهاند درست در رستگ ...

در: در با همین ریخت در پهلوی به کار می رفته است نیز در ریخت دربندdarband به معنی دروازه این واژه ، در پارسی باستان ، دوورduvar در اوستایی، دور duar و ...

رهانیدن: رهانیدن ریخت " گذرا " ی ( = متعدی ) "رستن " است . ) ) ( ( ترا دانش ِدین رهاند درست؛ در ِ رستگاری ببایدْت جُست. ) ) ( نامه ی باستان ، جلد ...

دین: در پهلوی دن dēn بوده است. ؛ دین یکی از پنج گوهر نهفته در آدمی است که در پارسی در معنی کیش و آیین بکار می رود ) ) ( ( ترا دانش ِدین رهاند درست؛ ...

دانش: در پهلوی دانشن dānišn بوده است. ( ( ترا دانش ِدین رهاند درست؛ در ِ رستگاری ببایدْت جُست. ) ) ( نامه ی باستان ، جلد اول ، میر جلال الدین کزا ...

تسو: یک پول سیاه ( ( مزد حق کو مزد آن بی مایه کو این دهد گنجیت مزد و آن تسو ) ) ( مثنوی مولوی ، دفتر 3 ، محمد استعلامی ، چاپ اول 1363، ص 384 )

رَبوه :کوه بلندی است در سه فرسخی شهر دمشق و مضمون مصرع دوم به صورت ضرب المثل به کار می رود. ( ( غم چو بینی در کنارش کش به عشق از سر ربوه نظر کن در ...

صید ِبناز:شکار دلربا ، در بیت زیر جلوه های غیب ( ( منتظر چشمی به هم یک چشم باز تا که پیدا گردد آن صید ِبناز ) ) ( مثنوی مولوی ، دفتر 3 ، محمد استع ...

مستطیل:گسترده ، نور آفتاب مستطیل: نور گسترده ی آفتاب ( ( خود نباشد آفتابی را دلیل جز که نور آفتاب مستطیل ) ) ( مثنوی مولوی ، دفتر 3 ، محمد استعل ...

یورتگه :خیمه ، منزلگاه ( ( از پناه حق حصاری به ندید یورتگه نزدیک آن دز برگزید ) ) ( مثنوی مولوی ، دفتر 3 ، محمد استعلامی ، چاپ اول 1363، ص 382 )

رخت بردن:پناه بردن ، خود را به جایی رسانیدن ( ( زانک عادت کرده بود آن پاک جیب در هزیمت رخت بردن سوی غیب ) ) ( مثنوی مولوی ، دفتر 3 ، محمد استعلامی ...

آدم هزار پیشه کم مایه می شود: آنکه به شغل های گوناگون دست زند از نتیجه ی جملگی باز ماند. ( دهخدا، امثال و حکم ، ص 26 )

آدم نفهم هزار من زور دارد : نادان چون حزم و پیش بینی ندارد تمام قوای حاضر خود را به یک بار به کار برد نظیر خرهم خیلی زور دارد. ( دهخدا، امثال و حکم ، ...

آدم نترس سر سلامت به گور نمی برد: آدم متهور و هنگامه طلب غالباً مجروح و گاهی نیز مقتول شود. ( دهخدا، امثال و حکم ، ص 25 )

آدم گدا نه عروسیش باشد نه عزاش: فقرا غالباً در موقع عروسی و عزا و امثال این دو بیشتر از دیگران به نمایش و هیاهو و جنجال پردازند . ( دهخدا، امثال و حک ...

آدم خوش معامله شریک مال مردم است: آنکه ادای دیون خود را در موعد مقرر کند اغنیا از وام دادن به او امتناع نورزند ( دهخدا، امثال و حکم ، ص 24 )

آدم خودش بمیرد هوادارش نمیرد: نظیر یکی را چوب به پا می زدند می گفت وای پشتم ( دهخدا، امثال و حکم ، ص 24 )

آدم حسابش را پیش خودش می کند : پیش از آنکه ذیحق مطالبه کند باید به ادای حق اوپرداخت . نظیر :حاسب نفسک قبل ان تحاسب. . ( دهخدا، امثال و حکم ، ص 24 )

آدم بی اولاد پادشاه بی غم است: سختی و مشقت پرستاری و تربیت فرزند بسیار است. ( دهخدا، امثال و حکم ، ص 23 )

آدم به کیسه اش نگاه می کند: به هم چشمی و تقلید دیگران نباید اسراف در خرج کرد بلکه باید به تناسب دارایی خود صرف مال نمود ( دهخدا، امثال و حکم ، ص 23 )

آدم بد حساب دو دفعه می دهد: آنکه در ادای دیون خویش سختی کند غالباً به ادای مخارج دعوی و ضررهای دیگر نیز مجبور می شود نظیر: از شل یکی در می آید از سفت ...

آخر پیری داغ امیری : داغ امیری داغی بود که بر اسب و استر و امثال آن به علامت تملک امیر و سلطان می نهاده اند . نظیر سر پیری معرکه گیری یا خر پیر و افس ...

آجیل کسی کوک بودن :اسباب معاش او از هر جهت و بیشتر از حیث غذا به خوبی فراهم بودن. ( دهخدا، امثال و حکم ، ص 18 )

دکتر کزازی واژه ی " محاق" را در نوشته های خود به جای واژه ی " نهفتگی" بکار برده است. ( نامه ی باستان ، جلد اول ، میر جلال الدین کزازی ، 1385، ص 205 ...

دکتر کزازی واژه ی " محاق" را در نوشته های خود به جای واژه ی " نهفتگی" بکار برده است. ( نامه ی باستان ، جلد اول ، میر جلال الدین کزازی ، 1385، ص 205 ...

دکتر کزازی واژه ی " کژسویی" را در نوشته های خود به جای واژه ی " انحراف" بکار برده است. ( نامه ی باستان ، جلد اول ، میر جلال الدین کزازی ، 1385، ص 2 ...

دکتر کزازی واژه ی " کژسویی" را در نوشته های خود به جای واژه ی " انحراف" بکار برده است. ( نامه ی باستان ، جلد اول ، میر جلال الدین کزازی ، 1385، ص 2 ...

نهادن: در پهلوی نهاتن nihātan بوده است. در معنی سرشتن و بنیاد گذاشتن و آفریدن به کار رفته است. نیز می تواند بود که حکیم در معنی فرزانه و جهان شناس به ...

باز: در پهلوی اپاچ apāč بوده است. ( ( به دو هفته گردد تمام و درست بدان باز گردد که بود از نخست. ) ) ( نامه ی باستان ، جلد اول ، میر جلال الدین کز ...

بیش: در پهلوی به همین شکل کار برد داشته است. ( ( دگر شب، نمایش کند پیشتر؛ ترا روشنایی دهد بیشتر. ) ) ( نامه ی باستان ، جلد اول ، میر جلال الدین ک ...

پیش: در پهلوی به همین شکل کار برد داشته است. ( ( دگر شب، نمایش کند پیشتر؛ ترا روشنایی دهد بیشتر. ) ) ( نامه ی باستان ، جلد اول ، میر جلال الدین ک ...

نمایش: در پهلوی نمایشن nimayišn بوده است. ( ( دگر شب، نمایش کند پیشتر؛ ترا روشنایی دهد بیشتر. ) ) ( نامه ی باستان ، جلد اول ، میر جلال الدین کزاز ...