پیشنهاد‌های علی باقری (٣٩,٦٨٦)

آیم چه/ آییم چه: بانوی جوان، دوشیزه

آیم/ آییم/ آئیم: بانو، در خطاب با زن و همسر خویشاوند زن حاکم یا مقام بالا

اِیماق/ اِیماقیه/ اِیماقیان: قبیلـﮥ چادرنشینی، اردوگاه ایلی

ایلیک باشی: فرمانده ی 50 نفر. پس از 1870، در هر یک از بیت ناحیه در فرغانه چهارده ایلیک باشی بود.

ایلغار/ ایلغر: ایگلـﮥ مغولی، گسیل داشتن 1. یورش، اهانت، چپاول. 2. نگهبان، سوار نظام سبک. 3. تاخت آوردن، عضو چنین یورش و تاخت. 4. پادگان

ایفک شاهی: گونه ای ابریشم در مرغیلان ساخته می شد و در هندوستان و عربستان رواج داشت. امروزه در زبان آذری به ابریشم " ایپَک" گفته می شود .

ایلجی خانه [/ایلچی خانه]: سفارت خانه

بچه: دکتر کزازی در مورد واژه ی " بچه" می نویسد : ( ( بچه در پهلوی وچّگ waččag بوده است. ریخت بیی ِ این واژه در پارسی بچه شده است و ریخت گیی آن " گوچگ ...

آگندن یال:به کنایه ی ایما ، از نیرومندی و برآمدگی شانه ها و رسیدن به برنایی و برومندی به کار برده شده است . ( ( به رشک اندر ، آهِرْمَن بدسگال همی ر ...

یال: دکتر کزازی در مورد واژه ی "یال " می نویسد : ( ( یال در شاهنامه در معنی شانه و گردن و بخش فرازین تن به کار می رود . می تواند بود این واژه در پهلو ...

آگندن: به معنی انباشتن و پرکردن با همین ریخت در پهلوی کار برد داشته است . ( ( به رشک اندر ، آهِرْمَن بدسگال همی رای زد تا بیاگنْد بال. ) ) ( نامه ...

سگالیدن: دکتر کزازی در مورد واژه ی " سگالیدن" می نویسد : ( ( سگالیدن در پهلوی در ریخت اسکارتن skārtan بکار می رفته است با بُن اکنون اسکار uskār . سگا ...

رشک: در پهلوی ارشک arešk بوده است . ( ( به رشک اندر ، آهِرْمَن بدسگال همی رای زد تا بیاگنْد بال. ) ) ( نامه ی باستان ، جلد اول ، میر جلال الدین ک ...

رِیْمَن: دکتر کزازی در مورد واژه ی " رِیْمَن" می نویسد : ( ( رِیْمَن که در معنی فریبکار و نیرنگ باز به کار می رود، ریخت فرجامین است از دیگرْ گشت ِواژ ...

بریان: دکتر کزازی در مورد واژه ی " بریان" می نویسد : ( ( در ریشه و بنیاد، با " برشتن "یکی است . این واژه از بردانه bridāna ، گونه ای صفت فاعلی از ستا ...

جدایی: دکتر کزازی در مورد واژه ی " جدایی" می نویسد : ( ( جدایی در پهلوی در ریخت یوتاکیه yutākīh بکار می رفته است ) ) ( ( به جانش بر ، از مهر ، گریا ...

بنیاد: دکتر کزازی در مورد واژه ی "بنیاد " می نویسد : ( ( می انگارم که بنیاد ریختی است از بُنداد ، ساخته شده از بُن / داد از مصدر "دادن" به معنی آفرید ...

فرخنده: دکتر کزازی در مورد واژه ی "فرخنده " می نویسد : ( ( به معنی خجسته و همایون است و واژه ای است که در ریخت صفت فاعلی، از "فرّخ" ساخته شده است ، ه ...

سَیْرُالسَوانی: دکتر شفیعی کدکنی در مورد " سَیْرُالسَوانی" می نویسد : ( ( گردش دولاب یا حرکت شتران آبکش که بسیار کُند است، کنایه از حرکتی است که به ...

سیر مردان: سلوک مردان راه حق ، سیر عرفانی. ( ( وزین زندگان سیر مردان نیاید ور آید بود سَیْرِ سیرالسَوانی ) ) ( تازیانه های سلوک، نقد و تحلیل قصای ...

از چیزی مردن: چشم پوشی و نادیده انگاشتن . دکتر شفیعی کدکنی در مورد " از چیزی مردن" می نویسد : ( ( از چیزی مردن با مطلق مردن تفاوت دارد. " مردن از "ب ...

پسوند باز که در بیشتر کلمات مثل ، دختر باز ، کفتر باز ، همجنس باز وغیره . . . دیده می شود یک واژه ی ترکی است نه فارسی به این خاطر بعضی عقیده دارند که ...

پسوند باز که در بیشتر کلمات مثل ، دختر باز ، کفتر باز ، همجنس باز وغیره . . . دیده می شود یک واژه ی ترکی است نه فارسی به این خاطر بعضی عقیده دارند که ...

باز : پسوند باز که در بیشتر کلمات مثل ، دختر باز ، کفتر باز ، همجنس باز وغیره . . . دیده می شود یک واژه ی ترکی است نه فارسی به این خاطر بعضی عقیده دا ...

دُرّاعِه: دکتر شفیعی کدکنی در مورد " دُرّاعِه" می نویسد : ( ( و گاه بدون تشدید ، پوشاکی که بر روی دیگر لباس ها می پوشیده اند و بیشتر اختصاص به اهل ز ...

پیران خراسانی: دکتر شفیعی کدکنی در مورد " پیران خراسانی" می نویسد : ( ( در میان اهل طریقت، پیران ِ تصوف خراسان شهرتی خاص داشته اند و بیشتر گویا به ا ...

سیامک: دکتر کزازی در مورد واژه ی " سیامک" می نویسد : ( ( معنای سیامک به درستی دانسته نیست و در اوستا چونان پور کیومرث نامی از او نرفته است. اما در پی ...

هنر: دکتر کزازی در مورد واژه ی "هنر " می نویسد : ( ( هنر با همین ریخت در پهلوی به کار می رفته است پنداشته شده است که این واژه از دو پاره ی هو ( =نیک ...

کیش: دکتر کزازی در مورد واژه ی " کیش" می نویسد : ( ( کیش در پهلوی با همین ریخت بکار می رفته است . کیش ، در پارسی ، واژه ای است هم معنی با دین؛امادر پ ...

فرّه : دکتر کزازی در مورد واژه ی " فرّه " می نویسد : ( ( فرّه در پهلوی در ریخت خورّه xwarrah بکار می رفته است . واژه ی پهلوی از خوَرْنَه اوستایی بر آ ...

دوتا: به معنی خمیده و گوژ است و دوتا شدن به معنی کرنش کردن و بالا خمانیدن و نماز بردن . ( ( دوتا می شدندی بر تخت اوی از آن بر شده فرّه و بخت اوی. ) ...

دکتر کزازی واژه ی " درتوان" را در نوشته های خود به جای واژه ی " بالقوه" بکار برده است. ( نامه ی باستان ، جلد اول ، میر جلال الدین کزازی ، 1385، ص 2 ...

دکتر کزازی واژه ی " درتوان" را در نوشته های خود به جای واژه ی " بالقوه" بکار برده است. ( نامه ی باستان ، جلد اول ، میر جلال الدین کزازی ، 1385، ص 2 ...

پوشیدنی: که در معنی تنْ پوش به کار رفته است در پهلوی در ریخت پوشیتنیگ pōšitanīg بوده است . ( ( ازو اندر آمد همی پرورش ؛ که پوشیدنی نو بُد و نو خور ...

خورش: در پهلوی خورشن xwarešn بوده است . ( ( ازو اندر آمد همی پرورش ؛ که پوشیدنی نو بُد و نو خورش. ) ) ( نامه ی باستان ، جلد اول ، میر جلال الدین ...

پرورش: در پهلوی پرورشن parwarešn بوده است . ( ( ازو اندر آمد همی پرورش ؛ که پوشیدنی نو بُد و نو خورش. ) ) ( نامه ی باستان ، جلد اول ، میر جلال ا ...

خوَد: به معنی کلاه آهنی در پهلوی خوت xwat بوده است. ( ( سر بخت و تختش برآمد ، به کوه ؛ پلنگینه پوشید خود با گروه ) ) ( نامه ی باستان ، جلد اول ، ...

گروه: دکتر کزازی در مورد واژه ی " گروه" می نویسد : ( ( گروه در پهلوی در ریخت گرْوه grōh بکار می رفته است. این واژه را با group در انگلیسی ، groupe در ...

پلنگینه: دکتر کزازی در مورد واژه ی "پلنگینه " می نویسد : ( ( پلنگینه در پهلوی در ریخت پلنگنگ palangēnag بکار می رفته است. می توانسته است بود "پلنگینه ...

برج حمل: دکتر کزازی در مورد " برج حمل" می نویسد : ( ( برج حمل بار ه ی بره است ، نخستین از دوازدهگان بره در پهلوی ورّگ warrag بوده است . ) ) ( ( چو ...

دکتر کزازی واژه ی " شوسْر" را در نوشته های خود به جای واژه ی " منی" بکار برده است. ( نامه ی باستان ، جلد اول ، میر جلال الدین کزازی ، 1385، ص 232. )

دکتر کزازی واژه ی " شوسْر" را در نوشته های خود به جای واژه ی " منی" بکار برده است. ( نامه ی باستان ، جلد اول ، میر جلال الدین کزازی ، 1385، ص 232. )

کیومرث: دکتر کزازی در مورد واژه ی " کیومرث" می نویسد : ( ( کیومرث در پهلوی در ریخت گیومرت gayomart بکار می رفته است. در اوستا گَیَ مَرِ تَن بوده است ...

پایه: در پهلوی پایگ pāyag بوده است. ( ( که نام بزرگی که آورد پیش کرا بود از آن برتران پایه بیش ) ) ( نامه ی باستان ، جلد اول ، میر جلال الدین کزا ...

پسر: دکتر کزازی در مورد واژه ی " پسر" می نویسد : ( ( پسر در پهلوی پُسر pusar بوده است . " ار " ar در آن پساوند است. ستاک واژه پُس pus ، در پهلوی و در ...

دیهیم:تاج دکتر کزازی در مورد واژه ی "دیهیم " می نویسد : ( ( دیهیم به معنی تاج است این واژه ی پارسی با diademe در فرانسوی و diademaدر اسپانیایی سنجیدن ...

آباد: در پهلوی آپات āpāt . در اوستایی ، آپاته āpāta بوده است. ستاک واژه: پا همان است که در "پاییدن" و" پاس "و پان ( =بان : پساوند ) مانده است. ( ( ...

همیشه: در پهلوی همیشگhamēšag بوده است. ( ( جهان بی سر و تاج خسرو مباد ! همیشه بماناد جاوید و شاد ! ) ) ( نامه ی باستان ، جلد اول ، میر جلال الدین ...

فسوس:ریشخند دکتر کزازی در مورد واژه ی "فسوس " می نویسد : ( ( فسوس کوتاه شده ی افسوس در پهلوی در ریخت اپسوس apsōs بکار می رفته است به معنی ریشخند. آن ...

توس: دکتر کزازی در مورد واژه ی " توس" می نویسد : ( ( توس که زادگاه فردوسی نام خویش را از او ستانده است از پهلوانان و سپهداران نامبردار در شاهنامه است ...