گُرازماهی یا خوُک ماهی یا دُخَس یا پورپویز ( Porpoise ) گونه ای از آب بازسانان است اما همچون نهنگ ها، سنگین و درشت نیست و در نهایت به طولی معادل یک و نیم متر و وزنی بیش از ۴۰ کیلوگرم می رسد. گرازماهی ها از گونه های باهوش نهنگ ها مانند دلفین به شمار می آیند. معمولاً در رنگهای خاکستری روشن و تیره وجود دارند. ماهی های کوچک و سخت پوستان عمده غذای آنها را تشکیل میدهند. از دیدگاه پراکنش جهانی به تعداد کم در خلیج فارس یافت می شوند اما در کرانه های کره و پاکستان و اقیانوس هند به شمار بیشتری وجود دارند.
نام درست این جانور در گذشته «خوک ماهی» یا «دخس» یا «خوک دریایی» یا «خوک آبی» بوده است[ ۶] . این نام ترجمه ای از عربی «خِنزیرُالبَحْر» ( واژگانی: خوک دریایی ) بوده که در هندی بدان «سونس» ( هندی: सूंस - sūns ) می گویند چنانچه در فرهنگ منتهی الارب آن را «سوس» ضبط کرده است. واژه «دُخَس» یا «تُخَس» عربی بوده[ ۷] و «دُخَّش» صورت تحریف یافته آن است[ ۸] . واژه «دخس» یا «تخس» در عربی برگرفته از واژه عبری باستان «تَحَش» ( عبری: táḥash - תַּחַשׁ ) به معنای «پستاندار دریایی» و «گاو دریایی» بوده که در عهد عتیق از آن یاد شده است[ ۹] .
در دیگر زبان های ایرانی، این جانور را «گراز» یا «خوک» دریایی می دانند. برای نمونه در پشتو آن را «څوڅ» ( cuc ) یا «دریابی خوګ» ( daryābí xug ) می گویند[ ۱۰] . در کردی سورانی آن را «به رازی ده ریا ( بَرازِ دَریا ) » ( barāz - ī daryā ) می خوانند که ترجمه ای از فارسی است[ ۱۱] .
واژه انگلیسی porpoise برگرفته از porpeys یا purpeys از انگلیسی میانه که از آنگلو - نورمن porpeis یا purpeis است. این واژه وامواژه ای از فرانسوی کهن pourpois یا porpois یا pourpais یا porpeis بوده که از لاتین عامیانه فرضی porcopiscis* به معنای لغوی «خوک ماهی» است و از دو واژه porcus ( خوک ) و piscis ( ماهی ) ساخته شده است[ ۱۲] . امروزه در زبان های لاتین تبار این واژه لاتین عامیانه فرضی به دیسه های pesce porco در ایتالیایی و peixe porco در پرتغالی بازتاب یافته است. در زبان لاتین ادبی، به این جانور، porcus marinus گفته می شده که مترادف لاتین عامیانه است. در گذشته و امروزه در بسیاری از زبان ها ترجمه گزاره «خوک ماهی» یا «خوک وال» یا «دریا خوک» روایی بالایی داشته و دارد؛ چنانچه در آلمانی بدان Schweinswal به معنای «خوک وال» [ ۱۳] ، در انگلیسی کهن بدان mereswin به معنای «دریاخوک»[ ۱۴] ، و در انگلیسی امروز ( ندرتاً و ادبی ) mereswine با همان معنا[ ۱۵] ؛ در آلمانی بالنده کهن meriswīn ( > در آلمانی امروزی Meerschwein و Meerschweinchen ) ، در ساکسونی کهن فرضی meriswin* ( > در ساکسونی نو Meerswien و Meerswientje ) در نروژی کهن marsvín ( > در دانمارکی marsvin ، سوئدی marsvin ، نروژی نو marsvin ، فاروئی marsvín ، ایسلندی marsvín ) نمایان شده است[ ۱۶] .
این نوشته برگرفته از سایت ویکی پدیا می باشد، اگر نادرست یا توهین آمیز است، لطفا گزارش دهید: گزارش تخلفنام درست این جانور در گذشته «خوک ماهی» یا «دخس» یا «خوک دریایی» یا «خوک آبی» بوده است[ ۶] . این نام ترجمه ای از عربی «خِنزیرُالبَحْر» ( واژگانی: خوک دریایی ) بوده که در هندی بدان «سونس» ( هندی: सूंस - sūns ) می گویند چنانچه در فرهنگ منتهی الارب آن را «سوس» ضبط کرده است. واژه «دُخَس» یا «تُخَس» عربی بوده[ ۷] و «دُخَّش» صورت تحریف یافته آن است[ ۸] . واژه «دخس» یا «تخس» در عربی برگرفته از واژه عبری باستان «تَحَش» ( عبری: táḥash - תַּחַשׁ ) به معنای «پستاندار دریایی» و «گاو دریایی» بوده که در عهد عتیق از آن یاد شده است[ ۹] .
در دیگر زبان های ایرانی، این جانور را «گراز» یا «خوک» دریایی می دانند. برای نمونه در پشتو آن را «څوڅ» ( cuc ) یا «دریابی خوګ» ( daryābí xug ) می گویند[ ۱۰] . در کردی سورانی آن را «به رازی ده ریا ( بَرازِ دَریا ) » ( barāz - ī daryā ) می خوانند که ترجمه ای از فارسی است[ ۱۱] .
واژه انگلیسی porpoise برگرفته از porpeys یا purpeys از انگلیسی میانه که از آنگلو - نورمن porpeis یا purpeis است. این واژه وامواژه ای از فرانسوی کهن pourpois یا porpois یا pourpais یا porpeis بوده که از لاتین عامیانه فرضی porcopiscis* به معنای لغوی «خوک ماهی» است و از دو واژه porcus ( خوک ) و piscis ( ماهی ) ساخته شده است[ ۱۲] . امروزه در زبان های لاتین تبار این واژه لاتین عامیانه فرضی به دیسه های pesce porco در ایتالیایی و peixe porco در پرتغالی بازتاب یافته است. در زبان لاتین ادبی، به این جانور، porcus marinus گفته می شده که مترادف لاتین عامیانه است. در گذشته و امروزه در بسیاری از زبان ها ترجمه گزاره «خوک ماهی» یا «خوک وال» یا «دریا خوک» روایی بالایی داشته و دارد؛ چنانچه در آلمانی بدان Schweinswal به معنای «خوک وال» [ ۱۳] ، در انگلیسی کهن بدان mereswin به معنای «دریاخوک»[ ۱۴] ، و در انگلیسی امروز ( ندرتاً و ادبی ) mereswine با همان معنا[ ۱۵] ؛ در آلمانی بالنده کهن meriswīn ( > در آلمانی امروزی Meerschwein و Meerschweinchen ) ، در ساکسونی کهن فرضی meriswin* ( > در ساکسونی نو Meerswien و Meerswientje ) در نروژی کهن marsvín ( > در دانمارکی marsvin ، سوئدی marsvin ، نروژی نو marsvin ، فاروئی marsvín ، ایسلندی marsvín ) نمایان شده است[ ۱۶] .
wiki: گرازماهی