نهج البلاغه

[ویکی فقه] نهج البلاغة (ترجمه انصاریان). این کتاب (نهج البلاغه) ترجمه فارسی نهج البلاغه به قلم شیخ حسین انصاریان از نویسندگان معاصر است.
این ترجمه از نوع ترجمه های تحت اللفظی اما سلیس و روان است که فاقد هرگونه شرح و توضیح اضافی است و تنها توضیحات بسیار اندکی در پرانتز ذکر شده است.

[ویکی فقه] نهج البلاغة (ترجمه دشتی). این کتاب، از ترجمه های نهج البلاغه فارسی به قلم محمد دشتی (م ۱۳۳۰ ش) است.
این ترجمه به دلیل روان بودن و سادگی مفاهیم و نیز فهرست های موضوعی مختلف و عنوان بندی های مطالب نهج البلاغه در سال های اخیر مورد استقبال عموم قرار گرفته و بارها چاپ شده است.

[ویکی فقه] نهج البلاغة (ترجمه شهیدی). این کتاب(نهج البلاغة)، ترجمه سید جعفر شهیدی به زبان عربی و فارسی است.

[ویکی فقه] نهج البلاغة (ترجمه فیض الاسلام). این کتاب (ترجمه و شرح نهج البلاغة )، تالیف سید علی نقی فیض الاسلام به زبان فارسی ترجمه کتاب شریف نهج البلاغه است.

[ویکی فقه] نهج البلاغة (صبحی صالح). کتاب شریف «نهج البلاغة»، شامل سخنان و کلمات و نامه های گهربار امیرالمؤمنین و امیر بیان، علی بن ابی طالب علیه السّلام است که در موقعیت های گوناگون بیان فرموده یا برای افراد مختلف نوشته است. گردآورنده این کتاب ارزش مند، سید رضی، ابو الحسن، محمد بن حسین موسوی است (۳۵۹- ۴۰۶ ق).

[ویکی فقه] مؤلف:ابوالحسن محمد بن حسین بن موسی موسوی بغدادی، معروف به سید رضی (م ۴۰۶ ق).
این کتاب شریف در سه بخش شامل خطبه ها و نامه ها و برخی از سخنان کوتاه و گهربار امیرالمؤمنین و امیر بیان علی بن ابی طالب - علیه السلام - است که در موقعیتهای گوناگون بیان فرموده یا برای افراد مختلف نوشته است. کلام امیرالمؤمنین - علیه السلام - دو خصوصیت ویژه دارد: اول، زیبایی و فصاحت و انسجام بی نظیر که آن را «فوق کلام مخلوق و دون کلام خالق» قرار داده است. دوم، تأثیر و نفوذ شگفت انگیز آن؛ به طوری که نه تنها در آن زمان، که پس از چهارده قرن هنوز هم هر شنونده ای را تحت تأثیر قرار می دهد. نهج البلاغه کتابی است که بزرگ ترین فصحا و بلیغ ترین گویندگان در طول تاریخ افتخار خویش را در محضر نهج البلاغه بودن دانسته اند. نهج البلاغه کتابی نیست که تنها از حیث لفظ، اوج قله های فصاحت را فتح کرده باشد؛ بلکه محتوا و مضمون این کتاب شریف نیز تالی و دنباله رو قرآن است. سید رضی در مقدمه نهج البلاغه می نویسد: «امیرالمؤمنین - علیه السلام - در موضوعات و ابواب مختلف کلماتی دارد و هرگاه انسان در یک موضوع کلمات آن حضرت را مطالعه می کند، شک نمی کند که این سخنان از کسی است که تمام عمر خویش را در همان رشته سپری کرده است؛ وقتی در باب زهد داد سخن می دهد، گویی هیچ بهره ای جز زهد و عبادت ندارد و گویی تمام عمر خویش را در گوشه خانه ای یا در پای کوهی گذرانده که هیچ کس را جز خود ملاقات نکرده است». سید رضی علاوه بر تبحّر در رشته های مختلف علوم اسلامی، یکی از بزرگ ترین ادبا و شعرای زمان خویش قلمداد می شد. سید رضی در مقدمه نهج البلاغه انگیزه خود را در جمع آوری این کتاب شریف چنین بیان می دارد: «من در سنین جوانی شروع به تألیف کتابی در خصائص ائمه - علیهم السلام - نمودم تا اخبار و کلمات آن بزرگواران را به صورت گلچین شده جمع آوری نمایم. زمانی که خصائص مربوط به امیرالمؤمنین - علیه السلام - را به اتمام رساندم، مشکلاتی پیش آمد که نتوانستم کتاب را کامل نمایم. در پایان فصول این کتاب، فصلی در کلمات قصار آن حضرت آمده بود؛ لکن خطبه ها و نامه های مفصل ایشان را ذکر نکرده بودم. چون عده ای از دوستان این فصل از کتاب را دیدند، برایشان جالب بود؛ لذا از من درخواست کردند تا کتابی مستقل درباره کلمات گرانبهای امیرالمؤمنین - علیه السلام - در موضوعات گوناگون تألیف نمایم. من هم که دیدم چنین گردآوری تاکنون انجام نشده، دست به تألیف این کتاب عظیم زدم... و نام آن را نهج البلاغه گذاشتم». ذکر این نکته لازم است که سید رضی از بین منابع فراوانی که در اختیار داشته، قسمتهایی را گلچین کرده است. محور های نهج البلاغه نهج البلاغه دارای سه محور اصلی است: ۱. خطبه ها که شامل ۲۳۹ خطبه است و از نظر زمانی به سه بخش تقسیم می شود: الف) قبل از حکومت، مانند خطبه های ۵ ـ ۶۷ ـ ۱۳۹ و... ؛ ب) در هنگام خلافت، مانند خطبه های ۳ ـ ۱۲ ـ ۱۵ - ۱۶ و... ؛ ج) بعد از خلافت، مانند خطبه های ۲۰ ـ ۲۱ - ۲۷ ـ ۱۰۵ ـ ۴۷ ـ ۱۰۸ و.... ۲. نامه ها که شامل ۷۹ نامه است و تقریباً تمام آنها در زمان خلافت آن حضرت نوشته شده اند. ۳. کلمات قصار یا قصار الحکم که شامل ۴۸۰ کلمه است و از حیث موضوعات بسیار متنوع است. شروح و تعلیقات شرح ابن میثم بحرانی (م ۶۷۹ ق) ، شرح ابن ابی الحدید معتزلی، شرح محمد عبده، شرح علامه محمد تقی جعفری، منهاج البداعه از قطب الدین راوندی، شرح فخررازی مفسر بزرگ اهل سنت، شرح موضوعی علامه شوشتری، بهج الصباغه در ۱۴ جلد. چندین مستدرک نیز بر این کتاب شریف تا به حال نوشته شده که عبارت اند از: مستدرک نهج البلاغه، از هادی کاشف الغطاء؛ نهج السعاده در هشت جلد، از محمد باقر محمودی؛ ملحق نهج البلاغه، از احمد بن یحیی و ... . مترجمین نهج البلاغه ۱- آیت الله شیخ جعفر سبحانی ۲- آیت الله ناصر مکارم شیرازی ۳- حجة الاسلام و المسلمین محمد دشتی ۴- علامه محمد تقی جعفری ۵- علامه عبد الحسین امینی ۶- محمد مهدی فولادوند (ره) ۷- آیت الله سید علی نقی فیض الاسلام (ره) ۶- طاهره صفار زاده منبعسایت اندیشه قم

[ویکی شیعه] «کار ما کاری است سخت، و تحمّل آن دشوار؛ کسی آن را برنتابد جز مرد دیندار، که خدا او را آزموده و ایمانش در دل بوده. و حدیث ما را فرانگیرد جز سینه های امانتدار، و خردهای بردبار.»
«خدا را! واپایید در حقّ شهرهای او و بندگان، که شما مسئولید حتّی از سرزمینها و چهارپایان.»
«تدبیر پیر را از دلیری جوان دوست تر می دارم.»

[ویکی اهل البیت] نهج البلاغه مجموعه ای است از خطبه ها ، نامه ها و جملات کوتاه امام علی علیه السلام که سید رضی (م 406ه.ق) آن را براساس ذوق ادبی خویش گردآوری نموده است. این کتاب به اذعان بسیاری پس از قرآن زیباترین و برترین تجلی بلاغت است و به برادر کوچک قرآن ملقب شده است.
نهج البلاغه امروزه بیشتر به جهت مباحث گسترده توحیدی، اجتماعی، اخلاقی، تاریخی و سیاسی آن در نزد مسلمانان حائز اهمیت است و تاکنون بسیاری از عالمان شیعه و سنی آن را شرح نموده اند.
گرد آورنده مجموعه نهج البلاغه، ابوالحسن محمد بن حسین بن موسی موسوی بغدادی، معروف به سیدرضی (406 ـ 359 ق) است. او در شهر بغداد و در خانواده ای شریف و اصیل و از نسل امامان معصوم علیهم السلام به دنیا آمد. نسب او از پدر به ابراهیم مجاب فرزند امام کاظم علیه السلام و از طرف مادر به امام سجاد علیه السلام می رسد.
سید رضی از شاگرد مبرز شیخ مفید بود. او شخصیتی اندیشمند و دارای قدرت هوش و درکی بالا بود و در سنین جوانی در علوم مختلفی متبحر بود . اما بیشتر شهرت او در ادبیات عرب است و او را سرآمد شاعران آل ابی طالب دانسته اند.
سید رضی در دولت آل بویه مناصب مهم و بـزرگی همچون نقابت و امارت حاج و ریاست دیوان مظالم را بر عهده داشت. او مدرسه ای در شهر بغداد تأسیس کرد و به تربیت شاگردانی در علوم اسلامی پرداخت و کتابخانه بزرگی نیز برای استفاده شاگردان خود در آن مدرسه برپا نمود.
از تالیفات او می توان به خصائص ائمه، تلخیص البیان عن مجاز القرآن، المجازات النبویه و حقائق التأویل فی متشابه التنزیل اشاره نمود.
سیدرضی در مقدمه نهج البلاغه انگیزه خود را در جمع آوری این کتاب شریف چنین بیان می دارد:

[ویکی نور] نهج البلاغه (تحقیق حسینی). کتاب «نهج البلاغه» با تحقیق سید جعفر حسینی به زبان عربی است. اهمیت کتاب نهج البلاغه بر کسی پوشیده نیست و محقق کتاب نیز با چاپ این اثر و اعراب گذاری جملات و سخنان امیرالمؤمنین بر اهمیت کتاب افزوده است.
مقدمه ناشر، مقدمه سید رضی، متن کتاب نهج البلاغه(خطبه ها، نامه ها و کلمات قصار) به همراه بخش مصادر خطب ساختار این اثر را تشکیل می دهند.
محقق با نام گذاری متن بر اساس نسخه صبحی صالح، به اعراب گذاری این اثر پرداخته است. ایشان بعضی از کلمات را در پاورقی توضیح داده اند.
مقدمه ناشر در باب کتاب و کار محقق که اعراب گذری سخن امام علی(ع) و ارزشمندی این کار باب سخن به میان آورده است. متن کتاب با تحقیق توسط آقای سید جعفر حسینی اعراب گذاری شده و در بعضی از موارد به ریشه کلمات و معنای آن ها در پاورقی اشاره شده است؛ همانند: وَ نَضِیضُ وَفرِهِ(6)
(6) نضیض وفره: قلة ماله، فالنضیض القلیل، والوفر: المال

[ویکی نور] نهج البلاغه (تحقیق شرقی). نهج البلاغه للامام امیرالمؤمنین(ع)، موضوع بندی و ترتیب جدیدی از این کتاب شریف است که توسط محمدعلی شرقی انجام شده است.
کتاب در چند بخش تنظیم شده است: در بخش اول متن نهج البلاغه با ترتیب موضوعی جدیدی ذکر شده است. در بخش دوم، فهارس مختلف بر طبق فهارس صبحی صالح و با ذکر آدرس جدید در این کتاب تنظیم شده است. در بخش سوم نیز در جداولی کشّاف فصل ها و مطالب برای اطلاع دقیق از محل هر یک از آن ها آمده است.
صبحی صالح، در پایان نهج البلاغه، حدود 245 موضوع را به عنوان موضوعات عامّه دسته بندی کرده است. به علاوه که عناوین مربوط به مسائل شرعی و اعتقادی و مسائل اجتماعی و مطالب فلسفی و کلامی را نیز از هم تفکیک و دسته بندی کرده است. در این اثر نیز همان موضوعات ذکر شده، اما چون ترتیب خطبه ها و نامه ها با ترتیب کتاب حاضر تفاوت دارد، شماره صفحات تغییر کرده است.
بخشی از نهج البلاغه صبحی صالح به شرح و توضیح لغات اختصاص دارد که مجموعاً بیش از 5000 واژه را شامل می شود و به مقدار زیادی می تواند ما را در آشنایی با نهج البلاغه کمک کند. این بخش در ترتیب شرقی نیامده است؛ اما در پاورقی صفحات الفاظ و لغات معنا شده است.
در این اثر از نسخه های عبده، فیض الاسلام، ملّافتح الله و سایر نسخ و شروح استفاده کرده و اغلاط فراوانی را اصلاح کرده است. وی همچنین خطبه ها، نامه ها و حکمت ها را به بخش هایی تقسیم کرده تا جایگاه هر جمله ای را به توان به شماره آدرس داد.

[ویکی نور] نهج البلاغه (تحقیق عطاردی قوچانی). «نهج البلاغه (نسخه بنیاد)»؛ کتابی است به زبان عربی که بر اساس نسخه ای خطی توسط مرحوم شیخ عزیزالله عطاردی مورد تصحیح قرار گرفته است.
کتاب مشتمل بر مقدمه موسسه نهج البلاغه، مقدمه مصحح، مقدمه شریف رضی و سه بخش خطبه ها، نامه ها، کلمات قصار و بخش فقه اللغة می باشد.
مصحح در مقدمه خود با اشاره به اینکه مخالفان و موافقان امیرالمومنین(ع) وی را فصیح ترین افراد در تاریخ بشری دانسته اند و خطبه ها و نامه های آن حضرت را گواه صدق مدعای خویش دانسته اند، درباره چند نکته ذیل سخنانی را بیان می دارد:
خطبه های حضرت امیر (ع) یا در میادین جنگ ایراد شده و یا در نماز جمعه و جماعت و یا در میان سپاهیان در لشکرگاه و یا میان مردم هنگامی که آنان را برای امری ضروری به مسجد فرامی خواند. تمام خطب حضرت، جز اندکی، در زمان خلافت ظاهری حضرت ایراد شده است. همچنین تاریخ نگارش نامه های حضرت به ایامی که ایشان عهده دار خلافت بود باز می گردد.
از احادیث و روایات شیعی به خوبی آشکار است که گروهی از یاران نزدیک حضرت، به نگارش خطب و رسائل حضرت مبادرت می ورزیده اند و آن ها را در کتاب ها و رسائل ویژه ای تدوین می نموده اند و بعد از آن ها گروهی از شیعیان به نقل آن فرمایشات از طریق ایشان پرداخته اند.

[ویکی فقه] نهج البلاغه (ترجمه انصاریان). این کتاب (نهج البلاغه) ترجمه فارسی نهج البلاغه به قلم شیخ حسین انصاریان از نویسندگان معاصر است.
این ترجمه از نوع ترجمه های تحت اللفظی اما سلیس و روان است که فاقد هرگونه شرح و توضیح اضافی است و تنها توضیحات بسیار اندکی در پرانتز ذکر شده است.
← جایگاه نهج البلاغه
۱. ↑ نهج البلاغة / ترجمه انصاریان، شریف الرضی، محمد بن حسین ، ناشر: دار العرفان ،قم ، ۱۳۸۸ ش ، چاپ اول ، ص۱۹.۲. ↑ نهج البلاغة / ترجمه انصاریان، شریف الرضی، محمد بن حسین ، ناشر: دار العرفان ،قم ، ۱۳۸۸ ش ، چاپ اول ، ص۲۱ و ۲۵.
منبع
نرم افزار جامع اصول فقه، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی(نور). رده های این صفحه : کتاب شناسی | کتب حدیثی شیعه | نهج البلاغه

[ویکی فقه] نهج البلاغه (ترجمه دشتی). این کتاب، از ترجمه های نهج البلاغه فارسی به قلم محمد دشتی (م ۱۳۳۰ ش) است.
این ترجمه به دلیل روان بودن و سادگی مفاهیم و نیز فهرست های موضوعی مختلف و عنوان بندی های مطالب نهج البلاغه در سال های اخیر مورد استقبال عموم قرار گرفته و بارها چاپ شده است.
← انگیزه نگارش
۱. ↑ نهج البلاغة / ترجمه دشتی ، شریف الرضی، محمد بن حسین ، ناشر: مشهور، قم ، ۱۳۷۹ ش ، نوبت اول ، ص۲۵۱.۲. ↑ نهج البلاغة / ترجمه دشتی ، شریف الرضی، محمد بن حسین ، ناشر: مشهور، قم ، ۱۳۷۹ ش ، نوبت اول ، ص۲۲۱.۳. ↑ نهج البلاغة / ترجمه دشتی ، شریف الرضی، محمد بن حسین ، ناشر: مشهور، قم ، ۱۳۷۹ ش ، نوبت اول ، ص۸۴۹.۴. ↑ نهج البلاغة / ترجمه دشتی ، شریف الرضی، محمد بن حسین ، ناشر: مشهور، قم ، ۱۳۷۹ ش ، نوبت اول ، ص۳۲۷.
منبع
نرم افزار جامع اصول فقه، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی(نور). رده های این صفحه : کتاب شناسی | کتب حدیثی شیعه | نهج البلاغه

[ویکی فقه] نهج البلاغه (ترجمه شهیدی). این کتاب(نهج البلاغة)، ترجمه سید جعفر شهیدی به زبان عربی و فارسی است.
کتاب و اینترنت

[ویکی فقه] نهج البلاغه (ترجمه فیض الاسلام). این کتاب (ترجمه و شرح نهج البلاغة )، تالیف سید علی نقی فیض الاسلام به زبان فارسی ترجمه کتاب شریف نهج البلاغه است.
۱. ↑ ترجمه و شرح نهج البلاغة( فیض الإسلام)، نویسنده: شریف الرضی، محمد بن حسین ، ناشر: مؤسسه چاپ و نشر تألیفات فیض الإسلام ، تهران ۱۳۷۹ ش ، چاپ پنجم ، ج۱، ص۱۷. ۲. ↑ ترجمه و شرح نهج البلاغة( فیض الإسلام)، نویسنده: شریف الرضی، محمد بن حسین ، ناشر: مؤسسه چاپ و نشر تألیفات فیض الإسلام ، تهران ۱۳۷۹ ش ، چاپ پنجم ، ج۱، ص۵۹. ۳. ↑ ترجمه و شرح نهج البلاغة( فیض الإسلام)، نویسنده: شریف الرضی، محمد بن حسین ، ناشر: مؤسسه چاپ و نشر تألیفات فیض الإسلام ، تهران ۱۳۷۹ ش ، چاپ پنجم ، ج۵، ص۹۸۵. ۴. ↑ ترجمه و شرح نهج البلاغة( فیض الإسلام)، نویسنده: شریف الرضی، محمد بن حسین ، ناشر: مؤسسه چاپ و نشر تألیفات فیض الإسلام ، تهران ۱۳۷۹ ش ، چاپ پنجم ، ج۶، ص۱۳۰۴. ۵. ↑ ترجمه و شرح نهج البلاغة( فیض الإسلام)، نویسنده: شریف الرضی، محمد بن حسین ، ناشر: مؤسسه چاپ و نشر تألیفات فیض الإسلام ، تهران ۱۳۷۹ ش ، چاپ پنجم ، ج۶، ص۱۰۸۷.
منبع
نرم افزار جامع اصول فقه، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی(نور). رده های این صفحه : کتاب شناسی | کتب حدیثی شیعه | نهج البلاغه

[ویکی نور] نهج البلاغه (ترجمه کلمات قصار صدر الدین بلاغی). نهج البلاغه ترجمه کلمات قصار نهج البلاغه، اثری است از آقای صدرالدین بلاغی در عصر حاضر که به زبان فارسی می باشد.
ترجمه کتاب، با بیانی شیوا و نثری دلنشین می باشد که با خط نستعلیق توسط آقای محمد سلحشور نوشته شده و خطوط عربی با خط ثلث توسط آقای افضل الدین آذربند به زیور آراسته شده است. در ضمن آقای محمدعلی زاویه، استاد مینیاتور و تذهیب، کار نقاشی حاشیه های کتاب را برعهده گرفته اند، می توان گفت، زیبایی این کتاب به خاطر همین عملیات ها می باشد.
کتاب حاضر شامل هیچ گونه پاورقی، حاشیه، فهرست و مقدمه نمی باشد.
در ابتدای کتاب، از باب تیمن و تبرک، قسمت اول خطبه اول نهج البلاغه امیرالمومنین را ذکر و ترجمه کرده است.
مطالعه کتاب ‏نهج البلاغه (ترجمه کلمات قصار، صدر الدین بلاغی) در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور

[ویکی فقه] نهج البلاغه (صبحی صالح). کتاب شریف «نهج البلاغة»، شامل سخنان و کلمات و نامه های گهربار امیرالمؤمنین و امیر بیان، علی بن ابی طالب علیه السّلام است که در موقعیت های گوناگون بیان فرموده یا برای افراد مختلف نوشته است. گردآورنده این کتاب ارزش مند، سید رضی، ابو الحسن، محمد بن حسین موسوی است (۳۵۹- ۴۰۶ ق).
۱. ↑ نهج البلاغة، الشریف الرضی، ج۱، ص۲۳.
نرم افزار جامع الاحادیث، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی(نور). رده های این صفحه : کتاب شناسی | کتب حدیثی شیعه

[ویکی نور] نهج البلاغه (صبحی صالح). نهج البلاغة امام علی(ع)، گردآوری شده توسط ابوالحسن محمد بن حسین بن موسی، معروف به سید رضی (متوفی 406ق)، از متون روایی شیعه با صبغه ادبی - بلاغی است که از زمان تألیف تاکنون مورد توجه دانشمندان شیعه و سنی قرار گرفته و درباره آن پژوهش های فراوانی صورت گرفته است.
عنوان «أخ القرآن» برای این اثر، حکایت از اهمیت فراوان آن نزد شیعیان دارد. از این کتاب شریف، نسخه های متعددی وجود دارد که نسخه صبحی صالح از جمله نسخ های معاصر و مورد اعتماد شیعه و سنی است.
نهج البلاغة، توسط سید رضی، از علمای قرن چهارم هجری گردآوری شده است. او در مقدمه کتابش هدف از گردآوری این کتاب را بازگو نموده، و می گوید: «در آغاز جوانی شروع به تألیف کتابی درباره خصائص ائمه(ع) نمودم که مشتمل بر سخنان برگزیده و سایر خصوصیات ائمه دوازده گانه(ع) بوده باشد... از ذکر ویژگی های حضرت امیر (ع) فارغ گردیدم، ولی حوادث روزگار، مرا از اتمام بقیه کتاب مانع شد... در فصل آخر از فصول آن تنها کلمات کوتاه آن حضرت را نوشته بودم. برخی از دوستان، آن را دیدند و بسیار پسندیدند، سپس از من تقاضا کردند که کتابی بنویسم مشتمل بر گزیده ای از سخنان آن حضرت در همه فنون، اعم از خطبه ها و نامه ها و مواعظ و... درحالی که آنها می دانستند که چنین کتابی از لحاظ شاهکارهای فصاحت و بلاغت و گوهرهای درخشان ادب عربیت، بی مانند خواهد بود... من هم تقاضای ایشان را پذیرفتم و این کتاب را نوشتم و نامش را «نهج البلاغة» گذاشتم
کتاب با مقدمه ای به قلم محقق اثر در تبیین سیره امام علی(ع)، موضوعات «نهج البلاغة» و مزایای نسخه حاضر آغاز شده است. مؤلف نیز در مقدمه، به انگیزه نگارش، مباحث و نام اثر اشاره کرده است. متن اثر، منتخبی از خطبه ها و مواعظ، نامه ها و حکمت ها و کلمات کوتاه حضرت است که در قالب 241 خطبه، 79 نامه و 480 حکمت آمده است. البته تعداد خطبه ها در برخی نسخه ها 239 خطبه ذکر شده است.
سید رضی بنا به دلایلی، در نقل خطبه ها، نامه ها و حکمت های «نهج البلاغة» از ذکر منبع خودداری کرده و جز در مواردی معدود - جمعا 16 مورد - از مأخذی یاد نکرده است

[ویکی فقه] نهج البلاغه (کتاب). کتاب شریف نهج البلاغه شامل سخنان و کلمات و نامه هاى گهربار امیر المؤمنین و امیر بیان، علی بن ابی طالب (علیه السلام) است که در موقعیتهاى گوناگون بیان فرموده یا براى افراد مختلف نوشته است.
گردآورنده این کتاب ارزشمند سید رضی، ابو الحسن، محمد بن حسین موسوى است ( ۳۵۹- ۴۰۶ هجرى)، این کتاب شریف در سه بخش شامل خطبه ها و نامه ها و برخی از سخنان کوتاه و گهربار امیرالمؤمنین و امیر بیان علی بن ابی طالب (علیه السلام) است که در موقعیتهای گوناگون بیان فرموده یا برای افراد مختلف نوشته است. کلام امیرالمؤمنین (علیه السلام) دو خصوصیت ویژه دارد: اول، زیبایی و فصاحت و انسجام بی نظیر که آن را «فوق کلام مخلوق و دون کلام خالق» قرار داده است. دوم، تأثیر و نفوذ شگفت انگیز آن؛ به طوری که نه تنها در آن زمان، که پس از چهارده قرن هنوز هم هر شنونده ای را تحت تأثیر قرار می دهد. نهج البلاغه کتابی است که بزرگ ترین فصحا و بلیغ ترین گویندگان در طول تاریخ افتخار خویش را در محضر نهج البلاغه بودن دانسته اند. نهج البلاغه کتابی نیست که تنها از حیث لفظ، اوج قله های فصاحت را فتح کرده باشد؛ بلکه محتوا و مضمون این کتاب شریف نیز تالی و دنباله رو قرآن است.سید رضی در مقدمه نهج البلاغه می نویسد: «امیرالمؤمنین (علیه السلام) در موضوعات و ابواب مختلف کلماتی دارد و هرگاه انسان در یک موضوع کلمات آن حضرت را مطالعه می کند، شک نمی کند که این سخنان از کسی است که تمام عمر خویش را در همان رشته سپری کرده است؛ وقتی در باب زهد داد سخن می دهد، گویی هیچ بهره ای جز زهد و عبادت ندارد و گویی تمام عمر خویش را در گوشه خانه ای یا در پای کوهی گذرانده که هیچ کس را جز خود ملاقات نکرده است».
ارزش و اعتبار کتاب
پیامبر اسلام هنگام رحلت دو امانت گرانبها براى جهانیان به ودیعه نهاد که عبارتند از قرآن و عترت طاهرین آن حضرت، در میان عترت و اهل بیت پیامبر نیز امیر المؤمنین على (علیه السلام) از مقامى ویژه برخوردار است. آیۀ قرآن او را نفس پیامبر (صلی الله علیه وآله وسلم) معرفى نموده و فضائل او به حدى است که کسى را توان شمارش آن نیست.
← خصوصیات کلام امام علی
سید رضى (علیه الرحمه) نیز در مقدمه نهج البلاغه چنین فرموده: «امیر المؤمنین (علیه السلام) در موضوعات و ابواب گوناگون کلماتى دارد و هر گاه انسان در یک موضوع کلمات آن حضرت را مطالعه مى کند، هیچ شکى نمى کند که این سخنان از کسى است که تمام عمر خویش را در همان رشته سپرى کرده است. وقتى در باب زهد داد سخن مى دهد گویى هیچ بهره اى از غیر زهد و عبادت ندارد، گویى تمام عمر خویش را در گوشه خانه اى یا در پاى کوهى گذرانده که هیچکس را جز خودش ملاقات نکرده است. هیچکس باور نمى کند این کلام کسى است که در جنگ آنچنان دلاورى مى کند و گردنهاى گردنکشان را مى زند و پهلوانان را به خاک مى افکند و خون آنان را بر زمین جارى مى کند و در عین حال او زاهدترین انسان و صالح ترین افراد است. این از خصلتها و فضائل عجیب آن بزرگوار است که جمع بین اضداد کرده و صفات متضاد را یکجا جمع نموده است.»
اولین گردآورندگان
...

نَهْجُ البَلاغه
کتابی به عربی گردآوردۀ سیدرضی شامل گزیده ای از فصیح ترین و ادیبانه ترین خطبه ها، نامه ها، وصیت ها، بخشنامه ها، دعاها، و جملات کوتاه حکمت آمیز امام علی (ع) که در سه بخش خطبه ها، نامه ها، و جملات حکمت آمیز تنظیم شده است. تألیف کتاب، آنچنان که در پایان آن تصریح شده، در ۴۰۰ق پایان یافته است. سیدرضی در گردآوری کتاب مسائل ادبی و بلاغی را در نظر داشته است برای همین دقت های حدیثی را رعایت نکرده و، جز در هفده مورد، سند روایات را نیاورده است. همین مسئله باعث شده است که اول بار ابن خلکان و کسانی به پیروی از او و نیز برخی خاورشناسان و محققان معاصر بعضی مطالب کتاب را ساختۀ سیدرضی بدانند. در برابر، محققان بسیاری در این باره پژوهش کرده و با استخراج سند روایات صحت انتساب آن به امیرالمؤمنین را تأیید کرده اند. در نهج البلاغه مباحث فراوانی در موضوع های خداشناسی، انسان شناسی، مباحث کلامی و سیاسی و اجتماعی و تاریخی، به ویژه مسائل اخلاقی مطرح شده است. سیدرضی گاه به حل مشکلات یا بیان شأن نزول و گاه به اظهار نظر دربارۀ سخنان پرداخته است. بیش از ۱۰۰ شرح برای نهج البلاغه ذکر کرده اند؛ ازجمله مهم ترین آن هاست: منهاج البراعة تألیف قطب الدین راوندی؛ شرح نهج البلاغه تألیف ابن میثم بحرانی؛ شرح نهج البلاغه تألیف ابن ابی الحدید؛ منهاج البراعة تألیف میرزا حبیب الله خویی؛ شرح نهج البلاغة تألیف محمد عبده مصری؛ شرح نهج البلاغه تألیف علامه محمدتقی شوشتری، و شرح فارسی نهج البلاغه از علامه محمدتقی جعفری. صبحی صالح با چاپ تحقیقی خود از آن، این کتاب را در جهان اهل سنت مطرح کرد. علی نقی فیض الاسلام، سیدجعفر شهیدی، عبدالمحمد آیتی، محمد مهدی فولادوند، جواد فاضل، محمد دشتی، محمد مهدی جعفری، محسن فارسی، و عبدالمجید معادیخواه آن را به فارسی ترجمه کرده اند. نهج البلاغه به زبان های دیگری ازجمله انگلیسی و آلمانی و اردو ترجمه شده است. فرهنگ ها و معجم هایی برای نهج البلاغه تهیه کرده اند، ازجمله فرهنگ آفتاب به کوشش عبدالمجید معادیخواه؛ تصنیف نهج البلاغه به کوشش لبیب بیضون و الهادی الی موضوعات نهج البلاغه به کوشش علی مشکینی. مستدرکاتی بر نهج البلاغه تهیه شده است که مفصل ترین آن ها نهج السعادة فی مستدرک نهج البلاغه تألیف شیخ محمد باقر محمودی است. آثار فراوانی نیز به عربی یا فارسی دربارۀ نهج البلاغه یا شرح برخی فرازهای آن نوشته شده است.