خاک ( به انگلیسی: Soil ) مخلوطی از مواد معدنی، مواد آلی، گازها،
مایعات و
ارگانیسم ها است که در کنار هم
حیات را امکان پذیر کرده اند. [ ۱] خاک ها منبع حیاتی بیشتر مواد غذایی ما هستند. با توجه به ارتباط مستقیم خاک با
گیاهان و درختان،
مدیریت پایدار خاک یک اولویت طبیعی برای بخش
کشاورزی و
جنگل داری است. خاک همچنین سایر خدمات مهم
اکوسیستم مانند
تصفیه آب و چرخه مواد مغذی، تنظیم
آب و هوا و جلوگیری از
سیل را ارائه می دهد. مدیریت پایدار خاک برای تولید مواد غذایی در صنایعی مانند
آبزی پروری و
ماهی گیری و همچنین برای بخش های
محیط زیست و
بهداشت از اهمیت بالایی برخوردار است. [ ۲] [ ۳] بدنه خاکی
کره زمین که
پدوسفر خوانده می شود، چهار وظیفه اصلی دارد:
• محیطی برای رشد
گیاهان است .
• محیطی برای جمع آوری، تأمین و تصفیه آب است.
• اصلاح کننده دمای هوا است.
•
زیستگاه ارگانیسم ها است.
در عوض همه این عوامل در کنار هم خواص خاک را تغییر می دهند.
پدوسفر با سنگ کره، آب کره،
اتمسفر و
زیست کره در تماس است. [ ۴] خاک شامل ترکیب یک فاز
جامد از
مواد معدنی و آلی ( زمینه خاک ) و یک فاز
متخلخل است که این فاز متخلخل
گازها (
اتمسفر خاک ) و آب ( محلول خاک ) را نگه می دارد. [ ۵] [ ۶] [ ۷] به همین دلیل دانشمندان خاک، آن را به عنوان یک سیستم سه - فازی جامد - مایع - گاز در نظر می گیرند. [ ۸]
بیشتر خاک ها،
چگالی توده خشکی بین ۱٫۱ تا ۱٫۶
گرم بر
سانتیمتر مکعب دارند، در حالیکه چگالی توده متراکم ذرات آن خیلی بیشتر و در حدود ۲٫۶ تا ۲٫۷ گرم بر سانتیمتر مکعب می باشد. [ ۹]
تشکیل خاک ها به گذشت زمان، مقاومت سنگ اولیه یا سنگ مادر، آب و هوا، فعالیت
موجودات زنده و بالاخره
توپوگرافی ناحیه ای که خاک در آن تشکیل می شود بستگی دارد.
علوم خاک دو شاخه اصلی مطالعه دارد: ادافولوژی و پدولوژی. ادافولوژی تأثیر خاک بر موجودات زنده را بررسی می کند. [ ۱۰]
پدولوژی بر شکل گیری، توصیف ( مورفولوژی ) و
طبقه بندی خاک ها در محیط طبیعی آنها تمرکز دارد. [ ۱۱]
خاک ابتدا به کندی به صورت سنگ تشکیل می شود و بعد بر اثر
فرسایش و قرار گرفتن در نزدیکی سطح زمین به صورت ذرات ریز ( ماده منشأ ) در می آید.
مواد آلی هم با مواد غیر آلی ( ذرات سنگ، مواد معدنی و آب ) مخلوط می شوند تا خاک تشکیل شود. [ ۱۲]