[ویکی فقه] همواره تکفیر گروهی از مسلمانان توسط گروهی دیگر بخاطر معارض بودن با مبانی و یا عدم فهم مبانی یکدیگر می باشد که موجب وارد آمدن صدمات زیادی به امت اسلامی گردیده است. اینکه عده ای به واسطه داشتن اختلاف نظر در مسائل اعتقادی و فقهی اقدام به تکفیر دیگران نموده و بدون تبیین قاعده ای مشخص برای آن، به تعارض و کشتار یکدیگر پرداخته و حکم اعدام برای یکدیگر صادر نمایند از مصیبت هایی است که در قرون اخیر فجایع بسیاری را به بار آورده و موجب کشته شدن عده زیادی از مسلمانان و ایجاد ناامنی در کشورهای اسلامی و رکود اقتصادی و عقب افتادگی شده است.
در این میان ابن تیمیه حرانی که در قرن هفت و هشت می زیسته و متوفای سال ۷۲۸ هجری قمری می باشد، به عنوان یکی از مهمترین ایدئولوگهای مکتب تکفیر که ید طولایی در تکفیر فرق اسلامی و مقابله با اعتقادات اسلامی دارد به عنوان پیشوای این جماعت تندرو شناخته شده و وهابیون افکار و آثار او را با تیراژ وسیع در جهان اسلام منتشر می کنند. و ما در اینجا برای تبیین موضوع به معنای کفر می پردازیم: «کفر اصطلاحا به معنی ایمان نیاوردن به چیزی است که از شان آن ایمان آوردن به آن است، مثل عدم ایمان به خدا و توحید و نبوت پیامبر اسلام و روز قیامت.» ابن تیمیه در تعریف کفر می نویسد: «والکفر انما یکون بانکار ما علم من الدین ضرورة، او بانکار الاحکام المتواترة و المجمع علیها و نحو ذلک.» «همانا کفر به انکار آنچه که ضروری دین شناخته می شود و یا انکار احکام متواتره و مورد اجماع و امثال آن حاصل می گردد.»
افراط ابن تیمیه در تکفیر
ابن تیمیه گروه های فراوانی از مسلمانان را تحت عناوین گوناگون تکفیر کرده و از دایره اسلام خارج کرده است که با این نگرش تعداد کسانی که در دایره اسلام باقی می مانند بسیار ناچیزند که در اینجا تعدادی از گروه هایی که ابن تیمیه آنها را کافر می داند ذکر می کنیم: ۱. کسانی که بین خود و خدا واسطه ای قرار دهند و خدا را به وسیله آن واسطه ها بخوانند. ۲. ترک کننده همه ارکان اسلام۳. کسی که آنچه با کتاب و سنت ثابت شده است را نپذیرد. ۴. کسی که با اجماع یا متواتر مخالفت کند۵. کسی که یکی از ضروریات دین را انکار کند۶. سب یا استهزاء خدا یا آیات الهی یا سب یکی از انبیای الهی۷. کسی که حکم بغیر ما انزل الله را حلال بداند۸. نفی صفات یا اسماء الهی یا تشبیه خدا به مخلوقاتش و یا توصیف غیر خدا به صفتی که مخصوص خداست۹. تشبه کامل به کفار و در مراتب پایین تر حرام است. ۱۰. کسی که یهود و نصاری را کافر نداند یا شک در کفر آنها داشته باشد یا تبعیت از دین آنها را جائز بداند۱۱. کسی که با کافر موالات و او را نصرت دهد. ۱۲. کسی که قتل مسلمانی را حلال بداند و یا او را به خاطر مسلمان بودنش بکشد. یکی از فرق مرجئة که معتقد است ایمان همان معرفت است. ۱۳. فلاسفه. ۱۴. جهمیه. ۱۵. باطنیه، متصوفه و قائلین به وحدت وجود.۱۶. فرقه اسماعیلیه که قائل به امامت محمد بن اسماعیل بن جعفر هستند.۱۷. نصیریه که در نظر ابن تیمیمه قائل به الوهیت حضرت علی علیه السّلام و پیروان ابی شعیب بن محمد بن نصیر نمیری هستند. ۱۸. مذهب شیعه امامیه اثنی عشریه.۱۹. غلاة قدریه که علم خدا را انکار می کنند.
مخالفت تکفیر مسلمین با سنت نبوی
بدیهی است که اینگونه حکم نمودن نسبت به مسلمانان خلاف سیره و سنت رسول گرامی اسلام است چرا که ایشان ملاک اسلام را شهادتین و اقامه صلات و ایتاء زکات می دانستند چنانکه بخاری در صحیحش از رسول گرامی اسلام نقل کرده است: «عن ابن عمر ان رسول الله صلی الله علیه وسلم قال امرت ان اقاتل الناس حتی یشهدوا ان لا اله الا الله وان محمدا رسول الله ویقیموا الصلاة ویؤتوا الزکاة فاذا فعلوا ذلک عصموا منی دماءهم واموالهم الا بحق الاسلام وحسابهم علی الله» «من مامور شده ام که با مردم جنگ نمایم تا به وحدانیت خدا و رسالت محمد (صلی الله علیه و آله وسلّم) شهادت داده و نماز به پا داشته و زکات دهند، و چون چنین کردند خون و اموال شان از ناحیه من محفوظ است مگر حق اسلام و حسابشان که با خداست.» در این روایت شهادت به یگانگی خدا و رسالت نبی مکرم اسلام و اقامه صلات و ایتاء زکات تنها شروط حفظ دماء و اموال ذکر شده است و البته در روایات صحیح دیگری از رسول گرامی اسلام نماز و زکات نیز شرط اسلام دانسته نشده است و فقط گفتن شهادتین برای مسلمان بودن کفایت می کند. ان ابا هریرة قال قال رسول الله (صلی الله علیه وسلم): «امرت ان اقاتل الناس حتی یقولوا لا له الا الله فمن قال لا اله الا الله فقد عصم منی نفسه وماله الا بحقه وحسابه علی الله رواه عمر وابن عمر عن النبی صلی الله علیه وسلم » ابوهریره از راویان اهل سنت از رسول گرامی اسلام نقل کرده است که حضرت فرمودند: «امر شده ام که با مردم بجنگم تا اینکه به یگانگی خدا شهادت دهند پس هر کس بگوید لااله الا الله مال او و جان او نزد من محفوظ است مگر اینکه حق او و حساب او با خداست.» که جمع این دو روایت این است که در روایت اول رسول گرامی اسلام برخی از اصلی ترین لوازم ایمان که نماز و زکات باشد را نیز همراه با اصل ایمان ذکر کرده اند.
تعارض در تکفیر فرق اسلامی
...
در این میان ابن تیمیه حرانی که در قرن هفت و هشت می زیسته و متوفای سال ۷۲۸ هجری قمری می باشد، به عنوان یکی از مهمترین ایدئولوگهای مکتب تکفیر که ید طولایی در تکفیر فرق اسلامی و مقابله با اعتقادات اسلامی دارد به عنوان پیشوای این جماعت تندرو شناخته شده و وهابیون افکار و آثار او را با تیراژ وسیع در جهان اسلام منتشر می کنند. و ما در اینجا برای تبیین موضوع به معنای کفر می پردازیم: «کفر اصطلاحا به معنی ایمان نیاوردن به چیزی است که از شان آن ایمان آوردن به آن است، مثل عدم ایمان به خدا و توحید و نبوت پیامبر اسلام و روز قیامت.» ابن تیمیه در تعریف کفر می نویسد: «والکفر انما یکون بانکار ما علم من الدین ضرورة، او بانکار الاحکام المتواترة و المجمع علیها و نحو ذلک.» «همانا کفر به انکار آنچه که ضروری دین شناخته می شود و یا انکار احکام متواتره و مورد اجماع و امثال آن حاصل می گردد.»
افراط ابن تیمیه در تکفیر
ابن تیمیه گروه های فراوانی از مسلمانان را تحت عناوین گوناگون تکفیر کرده و از دایره اسلام خارج کرده است که با این نگرش تعداد کسانی که در دایره اسلام باقی می مانند بسیار ناچیزند که در اینجا تعدادی از گروه هایی که ابن تیمیه آنها را کافر می داند ذکر می کنیم: ۱. کسانی که بین خود و خدا واسطه ای قرار دهند و خدا را به وسیله آن واسطه ها بخوانند. ۲. ترک کننده همه ارکان اسلام۳. کسی که آنچه با کتاب و سنت ثابت شده است را نپذیرد. ۴. کسی که با اجماع یا متواتر مخالفت کند۵. کسی که یکی از ضروریات دین را انکار کند۶. سب یا استهزاء خدا یا آیات الهی یا سب یکی از انبیای الهی۷. کسی که حکم بغیر ما انزل الله را حلال بداند۸. نفی صفات یا اسماء الهی یا تشبیه خدا به مخلوقاتش و یا توصیف غیر خدا به صفتی که مخصوص خداست۹. تشبه کامل به کفار و در مراتب پایین تر حرام است. ۱۰. کسی که یهود و نصاری را کافر نداند یا شک در کفر آنها داشته باشد یا تبعیت از دین آنها را جائز بداند۱۱. کسی که با کافر موالات و او را نصرت دهد. ۱۲. کسی که قتل مسلمانی را حلال بداند و یا او را به خاطر مسلمان بودنش بکشد. یکی از فرق مرجئة که معتقد است ایمان همان معرفت است. ۱۳. فلاسفه. ۱۴. جهمیه. ۱۵. باطنیه، متصوفه و قائلین به وحدت وجود.۱۶. فرقه اسماعیلیه که قائل به امامت محمد بن اسماعیل بن جعفر هستند.۱۷. نصیریه که در نظر ابن تیمیمه قائل به الوهیت حضرت علی علیه السّلام و پیروان ابی شعیب بن محمد بن نصیر نمیری هستند. ۱۸. مذهب شیعه امامیه اثنی عشریه.۱۹. غلاة قدریه که علم خدا را انکار می کنند.
مخالفت تکفیر مسلمین با سنت نبوی
بدیهی است که اینگونه حکم نمودن نسبت به مسلمانان خلاف سیره و سنت رسول گرامی اسلام است چرا که ایشان ملاک اسلام را شهادتین و اقامه صلات و ایتاء زکات می دانستند چنانکه بخاری در صحیحش از رسول گرامی اسلام نقل کرده است: «عن ابن عمر ان رسول الله صلی الله علیه وسلم قال امرت ان اقاتل الناس حتی یشهدوا ان لا اله الا الله وان محمدا رسول الله ویقیموا الصلاة ویؤتوا الزکاة فاذا فعلوا ذلک عصموا منی دماءهم واموالهم الا بحق الاسلام وحسابهم علی الله» «من مامور شده ام که با مردم جنگ نمایم تا به وحدانیت خدا و رسالت محمد (صلی الله علیه و آله وسلّم) شهادت داده و نماز به پا داشته و زکات دهند، و چون چنین کردند خون و اموال شان از ناحیه من محفوظ است مگر حق اسلام و حسابشان که با خداست.» در این روایت شهادت به یگانگی خدا و رسالت نبی مکرم اسلام و اقامه صلات و ایتاء زکات تنها شروط حفظ دماء و اموال ذکر شده است و البته در روایات صحیح دیگری از رسول گرامی اسلام نماز و زکات نیز شرط اسلام دانسته نشده است و فقط گفتن شهادتین برای مسلمان بودن کفایت می کند. ان ابا هریرة قال قال رسول الله (صلی الله علیه وسلم): «امرت ان اقاتل الناس حتی یقولوا لا له الا الله فمن قال لا اله الا الله فقد عصم منی نفسه وماله الا بحقه وحسابه علی الله رواه عمر وابن عمر عن النبی صلی الله علیه وسلم » ابوهریره از راویان اهل سنت از رسول گرامی اسلام نقل کرده است که حضرت فرمودند: «امر شده ام که با مردم بجنگم تا اینکه به یگانگی خدا شهادت دهند پس هر کس بگوید لااله الا الله مال او و جان او نزد من محفوظ است مگر اینکه حق او و حساب او با خداست.» که جمع این دو روایت این است که در روایت اول رسول گرامی اسلام برخی از اصلی ترین لوازم ایمان که نماز و زکات باشد را نیز همراه با اصل ایمان ذکر کرده اند.
تعارض در تکفیر فرق اسلامی
...
wikifeqh: تکفیر_از_دیدگاه_ابن تیمیه